Lied 102: Hoor Israel

VIERING ZONDAG 16 DECEMBER 2012
Overweging Lucas 3, 7-14
Jezus van Nazareth, benadrukt de evangelist Lucas, is één van geest met de joodse traditie.
Hij werd geraakt door de profetische prediking van Johannes de Doper, die een ' einde '
voorvoelde, en tot een nieuw begin opriep: de bijl ligt aan de wortel - wat moeten wij doen? wie twee hemden heeft moet ze delen met wie er geen heeft, en wie te eten heeft moet
hetzelfde doen. Johannes roept op tot bekering, je omkeren. Het is je afkeren van afgoden als
hebzucht en eigenbelang.
Het is een je afkeren van de wetten van de neo-liberale markt, het is een niet langer willen
handelen louter uit winstbejag. Moet bezit en rijkdom niet ingezet worden voor de bevrijding
en de emancipatie van de armen en onderdrukten, moet bezit en rijkdom niet ingezet worden
voor de opbouw van een meer rechtvaardige samenleving, wereldwijd?
Sociale rechtvaardigheid is misschien wel HET thema van de joodse traditie en de profeten.
De joodse schrijver Emanuel Levinas zegt hierover: “In het feit dat de relatie tot Eeuwige via
de relatie tot de mensen verloopt en met sociale rechtvaardigheid samenvalt, hierin ligt de
hele geest van de joodse bijbel. De relatie tot de mens is een bekommernis uit vriendschap die
zich uit, zich bewijst en voltooit in een rechtvaardige economie”. Economie , oikonomia, het
is een oikos, een huis van oecumene, gemeenschap. En voor dat gemeenschapshuis van recht
en vrede is ieder mens verantwoordelijk. Ook wij.
In Sirach lazen we als mondiale werkgroep ook over die zorg om de ander en de oproep tot
ommekeer tot een rechtvaardige economie. We lezen uit de boek wijsheid van Jezus Sirach
Sirach 34, 21-27
Afgelopen zomer, in juli was ik met dochter Lenne en met acht mensen uit Nuenen aan de
tropische zuidkust in Santa Lucia Cotzumalguapa. Midden in het suikerrietgebied van
Guatemala. Kilometers en kilometers plantages vol suikerriet. Begin jaren ’80 gingen daar de
suikerrietkappers voor het eerst in de geschiedenis staken. Voor een hoger loon, voor betere
werkomstandigheden. De staking was een gevolg van een toegenomen bewustzijn en een
groeiende organisatie vanuit o.a. kleine kerkelijke basisgemeenschappen. De repressie was
echter enorm: catechisten, priesters, vakbondsleiders … zij werden opgepakt, ontvoerd, soms
dood teruggevonden. Waar mensen sociale hervormingen eisten, daar werd door het leger met
harde hand opgetreden. We spraken met weduwvrouwen en kinderen van vermoordde en
verdwenen leiders: hun grootste zorg was het feit dat veel van hun mannen, hun vaders nog
steeds niet teruggevonden zijn. Ze hopen dat de huidige regering toestemming geeft -30 jaar
na datum- om de vermoedelijke massagraven te openen op de militaire basis in Santa Lucia,
zodat ze hun geliefden op een waardige wijze kunnen herbegraven.
Hoe suiker bitter kan zijn.
De weduwen en hun kinderen hebben samen met o.a. Mario Coolen van Solidaridad –hij
werkte daar in Santa Lucia aan de opbouw van basisgemeenschappen- een gedenkboek
geschreven. We hoorden in de inleiding al kort iets van Aida Juarez’ verhaal. Haar hebben we
in Santa Lucia ook ontmoet. Ze vertelde over de angst om over haar vader te praten. “ Nog
steeds worden de vermoorde en verdwenen stakingsleiders gezien als ‘oproerkraaiers’,
‘communisten’ … er is geen enkel monument voor hen. Het boek vol getuigenissen is voor
ons –zegt ze- een tastbaar bewijs van dat hun leven en strijd, ja zelfs hun dood de moeite
waard was, niet alleen om te gedenken maar ook om die ingeslagen weg voort te zetten. Een
rechtvaardige economie tot stand brengen. Maar jammer genoeg smaakt de suiker nog steeds
bitter in Guatemala”.
Gelukkig is er ook goed nieuws. Solidaridad weet steeds meer bedrijven te interesseren voor
een duurzame en sociale economie. Met o.a. cacaogigant Mars ; met AH Perla en Douwe
Egberts koffie; met bijna alle supermarkten in Nederland rond tropisch fruit, met Campina en
de Melkunie rond soja is Solidaridad succesvol.
Rond de suiker werkt Solidaridad in de overkoepelende organisatie BONSUCRO samen met
tal van suikerproducenten, plantagebedrijven en coöperaties aan het verbouwen van suikerriet,
waar niet alleen een meer duurzaam product tot stand komt, maar juist ook de arbeids- en
inkomenskant van ook de kleine producenten wordt gewaarborgd. Coca Cola is een van eerste
afnemers.
Steeds meer bedrijven nemen hun verantwoordelijkheid op. Solidaridad ondersteunt hun
hierbij, ook namens ons. Een mondiale rechtvaardige economie, een wereldwijd
gemeenschapshuis van recht en vrede … het onmogelijke lijkt mogelijk. Stap voor stap
nemen mensen wereldwijd hun verantwoordelijk op, vatten moed, horen een lied van een
nieuw begin .. mensen strekken hun handen uit, ze staan op, maken de Eeuwige zichtbaar hier
en nu, lente staat op de drempel.
16-12-2012
Paul Smeets