Hoofdstuk 23 Discriminatie

Stadsenquête Leiden 2011
Hoofdstuk 23 Discriminatie
Samenvatting
Van de zes voorgelegde vormen van discriminatie komt volgens Leidenaren discriminatie op basis van
afkomst het meest voor en discriminatie op basis van sekse het minst. Leidenaren die de voorkeur
geven aan een relatie met iemand van dezelfde sekse of een biseksuele voorkeur hebben, zijn vaker
van mening dat discriminatie op basis van seksuele geaardheid voorkomt (76% vindt dat dit soms tot
vaak voorkomt tegenover 47% van de heteroseksuelen).
Vóórkomen van verschillende vormen van discriminatie in Leiden
Religie
16%
Leeftijd
14%
Geaardheid
Handicap
39%
26%
Afkomst
34%
16%
39%
19%
33%
14%
25%
soms
6%
8%
8%
16% 7%
34%
0%
vaak
21%
35%
9%
Sekse 6%
13% 3% 19%
25%
50%
zelden
22%
28%
25%
30%
10%
25%
75%
nooit
100%
weet ik nie
Eén op de zeven Leidenaren is zelf wel eens gediscrimineerd. Daarnaast kent een kwart iemand in de
eigen omgeving die wel eens is gediscrimineerd. Discriminatie vindt veelal op straat of in de eigen wijk
of buurt plaats. Daarnaast komt dit vaker voor tijdens het uitgaan of in de discotheek. Het gaat
meestal om uitgescholden worden, werk weigeren, gepest worden of intimidatie.
Vier op de tien Leidenaren weten waar men een klacht over discriminatie kan melden. Zij zouden dit
vooral doen bij het Bureau Discriminatiezaken (25%) of bij de politie (14%). Het Bureau
Discriminatiezaken was al bij een kwart van de Leidenaren vóór de Stadsenquête bekend.
Wanneer wordt gevraagd naar de mening van Leidenaren over verschillende aspecten van
homoseksualiteit dan vinden vrijwel alle Leidenaren (92%) dat homoseksuele mannen en lesbische
vrouwen hun leven moeten kunnen leiden zoals zij dat willen. Van de Leidenaren staat 84% open voor
een gesprek met kinderen of jongeren in hun omgeving over hun geaardheid, eveneens 84% maakt
het niet uit om in een ziekenhuis door een homoseksuele arts te worden geholpen en ook 84% zou er
geen problemen mee hebben als hun kind les zou krijgen van een homoseksuele leraar of lesbische
lerares. Daarnaast is bijna driekwart van mening dat homoseksuele paren dezelfde rechten zouden
moeten hebben als heterogene paren, 9% vindt van niet. Over hand in hand lopen van mannen lopen
de meningen het meest uiteen. Over het algemeen lijken vrouwen en hoger opgeleiden meer open te
staan voor homoseksualiteit dan gemiddeld en lager opgeleiden en 55-plussers minder dan
gemiddeld. Allochtone Leidenaren zijn iets minder positief en iets vaker neutraal tegenover
homoseksualiteit dan autochtone Leidenaren.
1
Stadsenquête Leiden 2011
Vragenlijst
De volgende vragen gaan over mogelijke vormen van discriminatie in Leiden. Bij discriminatie gaat het om het benadelen van
mensen of groepen mensen vanwege uiteenlopende kenmerken. Discriminatie kan verschillende vormen aannemen maar
begint al bij het uitschelden van iemand op straat.
DS1.
Hoe vaak denkt u dat de volgende vormen van discriminatie in Leiden voorkomen?
Vaak
Soms
Zelden
Nooit
Weet ik
niet
Afkomst
bijv. omdat mensen van buitenlandse afkomst zijn
Religie
bijv. omdat mensen een bepaald geloof hebben
Leeftijd
bijv. op basis van leeftijd iemand ontslaan of niet aannemen
voor een baan
Geslacht
bijv. geen gelijke behandeling van mannen en vrouwen
Seksuele geaardheid en/of genderidentiteit
bijv. omdat mensen homoseksueel, lesbisch of transgender
zijn
Handicap
bijv. wanneer mensen met een handicap bij gelijke
bekwaamheid minder snel worden aangenomen
DS2.
Bent u zelf of is iemand uit uw naaste omgeving wel eens gediscrimineerd?
U zelf
Discriminatie vanwege…
Afkomst
Religie
Leeftijd
Geslacht
Seksuele geaardheid en / of genderidentiteit
Handicap
Anders namelijk:
Geen van bovenstaande / niet gediscrimineerd
 NAAR VRAAG DS5
DS3. Waar vindt deze discriminatie vooral plaats?
(meer antwoorden mogelijk)
Op straat
In de wijk / buurt
Bij het verkrijgen van banen
Tijdens het werk
Op school
Op stageplaats
Bij uitgaan
In de discotheek
In de kerk
Tijdens het sporten
Ergens anders, namelijk 
2
Iemand uit mijn
directe omgeving
Stadsenquête Leiden 2011
DS4.Op welke manier bent u en/of is iemand uit uw directe omgeving gediscrimineerd?
(meer antwoorden mogelijk)
Uitgescholden
Gepest
Werk geweigerd
Geweigerd binnen te laten
Intimidatie
Uitgesloten van een dienst of voorziening
Iets anders, namelijk 
DS5.
Stel, u zou een klacht hebben over discriminatie en u zou dit willen melden. Weet u waar u dit zou kunnen
melden?
Ja
Nee
DS6.
 NAAR VRAAG DS7
Waar zou u dit doen?
Contact opnemen met Bureau Discriminatiezaken
Gemeente
Politie
Anders, namelijk 
Sinds enige tijd is er een Bureau Discriminatiezaken. Hier kunnen mensen terecht die zich gediscrimineerd voelen. Mensen
kunnen reageren om een specifieke situatie te melden, voor een gesprek en voor advies en hulp om te proberen de
discriminatie aan te pakken.
DS7.
Wist u vóór deze enquête van het bestaan van Bureau Discriminatiezaken?
Ja
Nee
 NAAR VRAAG DS9
DS8.
Hoe bent u van het bestaan van Bureau Discriminatiezaken op de hoogte gekomen?
DS9.
Denkt u dat u misschien wel eens contact zult opnemen met Bureau Discriminatiezaken?
(meer antwoorden mogelijk)
Nee, ik denk nooit contact te zullen opnemen met Bureau Discriminatiezaken
Ja / misschien, door een bezoek
Ja / misschien, via website
Ja / misschien, telefonisch
3
Stadsenquête Leiden 2011
De gemeente wil graag weten hoe inwoners denken over homoseksualiteit
DS10. Kunt u aangeven in hoeverre u het eens bent met de volgende stellingen?
Mee eens
Homoseksuele mannen en lesbische vrouwen moeten hun
leven kunnen leiden zoals zij dat willen
Homoseksuele paren moeten dezelfde rechten hebben als
heteroseksuele paren bij het adopteren van kinderen
Als ik een man en een vrouw hand in hand zie lopen, heb
ik daar minder moeite mee dan wanneer ik twee mannen
hand in hand zie lopen
Ik zou het een probleem vinden als mijn kind op school les
krijgt van een homoseksuele leraar of lesbische lerares
Als ik naar het ziekenhuis moet, maakt het mij niet uit als ik
door een homoseksuele arts word geholpen
Ik sta open voor een gesprek met mijn kinderen / jongeren
in mijn omgeving over hun geaardheid.
DS11. Kunt u aangeven welke relatievorm uw voorkeur heeft?
Met een man
Met een vrouw
Met een man of een vrouw
Ik wil geen relatie
Wil ik niet zeggen
4
Neutraal
Mee
oneens
Geen
mening /
weet ik
niet
Stadsenquête Leiden 2011
Uitkomsten
Het vóórkomen en melden van discriminatie in Leiden en de bekendheid met het Bureau
Discriminatiezaken vormen het onderwerp van dit hoofdstuk. Daarnaast komt aan de orde hoe
Leidenaren denken over homoseksualiteit.
23.1 Discriminatie in Leiden: mening over vóórkomen
Er zijn verschillende vormen van discriminatie. Leidenaren konden voor zes verschillende
soorten discriminatie1 aangeven in hoeverre deze in Leiden voorkomen. Volgens de Leidenaren
komt discriminatie op basis van afkomst het meest voor. Twee derde denkt dat dit soms tot vaak
het geval is. De helft van de Leidenaren denkt dat discriminatie op basis van religie, leeftijd,
geaardheid of het hebben van een handicap soms tot vaak voorkomt. Iemands sekse is relatief
het minst vaak aanleiding tot discriminatie, toch denken nog vier op de tien bewoners dat
discriminatie op deze grond soms tot vaak voorkomt. Leidenaren met een lager inkomen denken
vaker dat er sprake is van discriminatie.
Om te kunnen beoordelen of homoseksuelen of lesbiennes discriminatie op basis van de
seksuele geaardheid anders ervaren, is gevraagd naar de seksuele voorkeur. Uit de resultaten
blijkt dat Leidenaren die de voorkeur geven aan een relatie met iemand van dezelfde sekse of
een biseksuele voorkeur hebben2, vaker van mening zijn dat discriminatie op basis van
seksuele geaardheid plaatsvindt (76% van deze groep vindt dat het soms tot vaak voorkomt
tegenover 47% van de heteroseksuelen).
Grafiek 23.1.a Het vóórkomen van verschillende vormen van discriminatie in Leiden, in procenten
16%
Religie
Geaardheid
0%
16%
39%
16%
34%
25%
25%
vaak
6%
8%
19%
33%
14%
6%
21%
34%
9%
Handicap
13%
35%
14%
Leeftijd
Sekse
39%
26%
Afkomst
50%
soms
19%
22%
28%
8%
25%
7%
30%
10%
25%
75%
zelden
3%
nooit
100%
weet ik niet
In de Stadsenquête 2007 zijn ook vragen gesteld over het vóórkomen van discriminatie. De cijfers van nu liggen, voor
alle genoemde vormen van discriminatie, 20 tot 25 procentpunten hoger dan vier jaar geleden. Komt discriminatie in
Leiden nu zoveel vaker voor? Een deel van het verschil komt waarschijnlijk door de andere manier van enquêteren: nu
is dat schriftelijk en via internet gedaan, vier jaar geleden vond de enquête telefonisch plaats (zie ook Bijlage A
onderzoeksverantwoording). Bovendien is de inleiding van de vraag in 2011 veranderd: Er staat nu expliciet bij vermeld
3
wanneer er (al) sprake is van discriminatie , in 2007 werd zo’n toelichting niet gegeven. Hierdoor zijn de cijfers van vier
jaar geleden niet goed vergelijkbaar met die van nu.
1
De zes vormen zijn afkomst, bv. omdat mensen van buitenlandse afkomst zijn, religie bv. omdat mensen een bepaald
geloof hebben, leeftijd bv. op basis van leeftijd iemand ontslaan of niet aannemen voor een baan, sekse bv. geen gelijke
behandeling van mannen en vrouwen, seksuele geaardheid en/of genderidentiteit, bv. omdat mensen homoseksueel,
lesbisch of transgender zijn, handicap, bv. wanneer mensen met een handicap bij gelijke bekwaamheid minder snel worden
aangenomen.
2
Van de respondenten geeft 7% de voorkeur aan een homoseksuele, lesbische of bi-relatie, 83% een hetero-relatie en 10%
wil geen relatie of heeft geen antwoord gegeven.
3
Uit die inleiding:“Bij discriminatie gaat het om het benadelen van mensen of groepen mensen vanwege uiteenlopende
kenmerken. Discriminatie kan verschillende vormen aannemen maar begint al bij het uitschelden van iemand op straat.
5
Stadsenquête Leiden 2011
23.2 Discriminatie in Leiden: eigen ervaringen
Eén op de zeven Leidenaren (14%) is zelf wel eens gediscrimineerd op minimaal een van de
genoemde kenmerken; het aandeel Leidenaren dat zelf ooit is gediscrimineerd bedraagt bij de
meeste soorten van discriminatie 2%. Discriminatie op basis van leeftijd (5%) en afkomst (6%)
komen iets vaker voor. Bewoners die om een andere reden zijn gediscrimineerd, geven vaak
aan dat het uiterlijk daarvoor de aanleiding was. Bijna een kwart (23%) kent iemand in
zijn/haar directe omgeving die wel eens is gediscrimineerd op minimaal één van de
genoemde kenmerken; variërend van 4% op basis van sekse tot 15% op basis van afkomst.
Discriminatie op basis van afkomst wordt duidelijk meer gevoeld door allochtone Leidenaren
(21%) dan door autochtone (1%). Ook discriminatie op basis van religie wordt vaker gevoeld
door allochtonen (7% tegenover 1% van de autochtone Leidenaren). Discriminatie op basis van
sekse komt vaker voor bij vrouwen (4%) dan bij mannen (2%). Discriminatie op basis van
seksuele geaardheid speelt vrijwel alleen bij Leidenaren met een homoseksuele, lesbische of
biseksuele relatie, van hen zegt 31% soms of vaak te zijn gediscrimineerd.
Grafiek 23.2.a Percentage van de Leidenaren die zelf of in waarvan de naaste omgeving discriminatie is
ondervonden
6%
Afkomst
15%
5%
Leeftijd
Geaardheid
Religie
Handicap
Seks e
8%
2%
2%
2%
8%
7%
6%
zelf
iemand uit de directe omgeving
3%
4%
2%
3%
Anders
0%
10%
20%
30%
40%
50%
Discriminatie komt op veel plaatsen of bij veel gelegenheden voor. De meeste Leidenaren die
zelf ooit zijn gediscrimineerd of iemand in de directe omgeving kennen die dit heeft meegemaakt, geven aan dat dit op straat (49%) of in de wijk of eigen buurt (27%) plaatsvindt. Ook
tijdens het uitgaan (30%) of in de discotheek (12%) komt discriminatie voor. Daarnaast
ondervinden Leidenaren discriminatie bij het verkrijgen van een baan (41%), op het werk (23%)
of tijdens de stage (8%). Op scholen is volgens 17% sprake van discriminatie, tijdens het
sporten 3%. Vergeleken met 2007 valt op dat discriminatie vaker plaatsvindt bij het verkrijgen
van werk en minder tijdens het werk of op straat.
6
Stadsenquête Leiden 2011
Grafiek 23.2.b Plaatsen waar discriminatie plaatsvindt, in procenten van Leidenaren die zelf of indirect
met discriminatie te maken hebben gehad
49%
Op straat
41%
Bij het verkrijgen van banen
30%
Bij het uitgaan
27%
In de wijk / buurt
23%
Tijdens het werk
17%
Op school
12%
In de discotheek
8%
Op stageplaats
3%
Tijdens het sporten
2%
In de kerk
8%
elders
0%
25%
50%
75%
100%
Op de vraag op welke manier men is gediscrimineerd, geeft de helft aan te zijn uitgescholden,
ruim een derde heeft te maken gehad met werk dat is geweigerd, een kwart is gepest en
eveneens circa een kwart is geconfronteerd met intimidatie. Eén op de tien Leidenaren die ooit
zijn gediscrimineerd, werd niet binnengelaten (niet bekend is waar) en 7% werd uitgesloten van
een dienst of voorziening.
Grafiek 23.2.c Wijze waarop discriminatie plaatsvindt, in procenten van Leidenaren die zelf of indirect met
discriminatie te maken hebben gehad (meer antwoorden mogelijk)
50%
Uitgescholden
38%
Werk geweigerd
26%
Gepest
Intimidatie
Geweigerd binnen te laten
23%
9%
Uitgesloten van een dienst of voorziening
7%
Overig
8%
0%
25%
7
50%
75%
100%
Stadsenquête Leiden 2011
23.3 Melden van discriminatie
Vier op de tien Leidenaren weten waar men een klacht over discriminatie kan melden.
Bewoners die hiervan op de hoogte zijn, wenden zich vooral tot Bureau Discriminatiezaken. De
overige bewoners gaan vaak naar de politie. Vergeleken met 2007 weten Leidenaren minder
vaak waar men met klachten over discriminatie terecht kan.
Grafiek 23.3.a Bekendheid met een instantie om discriminatie te melden en instantie waar Leidenaren
naartoe gaan
Weet niet waar men discriminatie moet melden
60%
Weet waar men discriminatie moet melden
40%
Bureau Discriminatiezaken
25%
Politie
14%
Gemeente
5%
Meldpunt Discriminatie
2%
Overig
3%
0%
25%
50%
75%
100%
Een kwart van de bewoners (25%) wist vóór deze enquête van het bestaan van Bureau
Discriminatiezaken. Bewoners weten via verschillende kanalen van het bestaan van Bureau
Discriminatiezaken. De krant, maar ook de media in het algemeen zijn de belangrijkste bronnen
hiervoor maar ook het werk, reclame (folders en affiches) en vrienden en kennissen hebben
hierbij een rol gespeeld. Een deel zegt meer in het algemeen iets gelezen of gehoord te hebben
over het Bureau Discriminatiezaken.
Grafiek 23.3.b Wijze waarop Leidenaren weten van het Bureau Discriminatie, in procenten
19%
Krant
Media
15%
Werk
12%
Reclame
10%
Via via
9%
Gelezen / gehoord
9%
Lokale krant / week blad
7%
Internet
4%
Gemeente
4%
2%
Weet ik niet meer
12%
Overig
0%
25%
50%
8
75%
100%
Stadsenquête Leiden 2011
Iets meer dan de helft van de bewoners denkt nooit contact op te zullen nemen met dit bureau.
De overige bewoners gaan ervan uit dat dit misschien wel zal gaan gebeuren (45%). Men
verwacht vooral digitaal contact op te nemen door bijvoorbeeld de website te raadplegen. De
andere bewoners denken vooral te gaan bellen (18%), 7% verwacht een bezoek te gaan
brengen aan het bureau.
Vrouwen (50%) gaan er vaker vanuit dat men ooit contact zal opnemen met het Bureau
Discriminatiezaken dan mannen (40%). 55-Plussers denken minder vaak digitaal contact te
zullen opnemen (19%) en vaker telefonisch (26%). Lagere inkomens brengen eerder een
bezoek (13%), hoger opgeleiden gebruiken vaker het internet (34%).
Grafiek 23.3.c Aandeel van de bewoners dat wel of geen contact opneemt met het Bureau Discriminatie
55%
Waarschijnlijk nooit contac t
Missc hien via de website
29%
Misschien telefonisch
18%
Miss chien door een bezoek
7%
0%
25%
50%
75%
100%
23.4 Mening over homoseksualiteit
De gemeente Leiden wil graag weten hoe de Leidenaren denken over homoseksualiteit. In het
algemeen lijken Leidenaren heel tolerant ten aanzien van homoseksualiteit.
Vrijwel alle Leidenaren (92%) zijn van mening dat homoseksuele mannen en lesbische vrouwen
hun leven moeten kunnen leiden zoals zij dat willen. Van de Leidenaren staat 84% open voor
een gesprek met kinderen of jongeren in hun omgeving over hun geaardheid, eveneens 84%
maakt het niet uit om in een ziekenhuis door een homoseksuele arts te worden geholpen en ook
84% zou er geen problemen mee hebben als hun kind les zou krijgen van een homoseksuele
leraar of lesbische lerares. Daarnaast is bijna driekwart van mening dat homoseksuele paren
dezelfde rechten zouden moeten hebben als heterogene paren, 9% vindt van niet. Leidenaren
met een voorkeur voor een homofiele, lesbische of biseksuele relatie vinden vaker dat
homoseksuele paren dezelfde rechten moeten hebben (92%) dan Leidenaren met een voorkeur
voor een heterorelatie (69%).
Over hand in hand lopen van mannen, lopen de meningen het meest uiteen: iets meer dan de
helft van de Leidenaren heeft niet méér moeite met het zien van twee mannen die hand in hand
lopen dan wanneer een man en een vrouw hand in hand lopen. Bijna één op de vijf (18%) heeft
echter wel méér moeite met het zien van twee mannen die hand in hand lopen dan een man en
een vrouw. Leidenaren met een voorkeur voor een homoseksuele, lesbische of biseksuele
relatie hebben minder moeite met hand in hand lopen door twee mannen (6% tegenover 21%
van de heteroseksuelen).
9
Stadsenquête Leiden 2011
Grafiek 23.4.a Oordeel over verschillende stellingen over omgaan met homoseksualiteit, in procenten
Homoseksuele mannen en lesbische vrouwen moeten
hun leven k unnen leiden zoals zij dat willen
92%
7%
Ik sta open voor een gesprek met kinderen / jongeren in
mijn omgeving over hun geaardheid
84%
12%
Als ik naar het ziekenhuis moet, maakt het mij niet uit als
ik door een homoseksuel arts wordt geholpen
84%
9% 7%
Ik zou het een probleem vinden als mijn kind op school
les krijgt van een homoseksuele leraar of lesbische
lerares
84%
10% 6%
Homos eksuele paren moeten dezelfde rechten hebben
als heterogene paren bij het adopteren van kinderen
72%
Als ik een man en een vrouw hand in hand zie lopen, heb
ik daar minder moeite mee dan wanneer ik twee mannen
hand in hand zie lopen
55%
0%
positieve houding
25%
neutraal
9%
19%
27%
50%
18%
75%
100%
negatieve houding
Over het algemeen lijken vrouwen en hoger opgeleiden meer open te staan voor
homoseksualiteit dan lager opgeleiden en 55-plussers. Dit geldt vaker voor de rechten bij
adoptie, hand in hand lopen, behandeld worden door een homoseksuele arts of om kinderen die
les krijgen van een homoseksuele leraar of lesbische lerares. Allochtone Leidenaren zijn iets
minder positief en iets vaker neutraal tegenover homoseksualiteit dan autochtone Leidenaren.
Leidenaren met een homofiele, lesbische of biseksuele relatie vinden vaker dat homoseksuele
paren dezelfde rechten moeten hebben (92%) dan Leidenaren met een heterorelatie (69%).
Ook hebben zij minder moeite met mannen die hand in hand lopen.
10
Stadsenquête Leiden 2011
Grafiek 23.4.b Aandeel Leidenaren met een positieve houding ten opzichte van de stellingen, naar
seksuele voorkeur
92%
Homoseksuele mannen en lesbis che vrouwen moeten
hun leven kunnen leiden zoals zij dat willen
98%
85%
Ik s ta open voor een gesprek met kinderen / jongeren in
mijn omgeving over hun geaardheid
83%
85%
Als ik naar het ziekenhuis moet, maakt het mij niet uit
als ik door een homoseksuel arts wordt geholpen
86%
Ik zou het een probleem vinden als mijn k ind op school
les k rijgt van een homoseksuele leraar of lesbische
lerares
83%
94%
69%
Homoseksuele paren moeten dezelfde rechten hebben
als heterogene paren bij het adopteren van k inderen
92%
Als ik een man en een vrouw hand in hand zie lopen,
heb ik daar minder moeite mee dan wanneer ik twee
mannen hand in hand zie lopen
0%
54%
67%
25%
50%
75%
heterorelatie
homo- of biseksuele relatie
11
100%