Beschrijving competenties van de begeleiders

Beschrijving competenties van de begeleiders van starters.
1.
Doel van de begeleiding.
In de eerste, relatief korte periode is de introductie van de starter meer gericht op de introductie in de
praktische aspecten van de schoolorganisatie.
Vrij snel daarna start de begeleiding die is gericht op de professionele ontwikkeling op de middellange
termijn. Deze begeleiding heeft in de aanvang een hoge frequentie en een hoge intensiviteit, weke later
afneemt.
Begeleiding is gericht op bereiken van concrete resultaten en probleemoplossing. De hulp en ondersteuning
is gericht op het maken van haalbare stappen.
De begeleider is gericht op het ondersteunen van de starter bij het zelf formuleren van leervragen,
ontwikkelpunten en doelen. De begeleiding is gericht op het ontstaan van een individueel leertraject dat
door de starter zelf ook zo beleefd wordt.
De starter importeert geen kennis. De starter ontwikkelt kennis en handelingsvaardigheid en wordt daartoe
uitgenodigd / gestimuleerd door middel van de begeleider.
2.
Attitude.
De begeleider heeft inzicht in het schoolconcept, de visie en missie van de school en sluit de begeleiding
daarbij aan.
De begeleiding is gericht op het “openen van het persoonlijk werkconcept” van de starter.
Er wordt bij voortduring een koppeling gelegd tussen de dagelijkse praktijk in de school en in de klas en het
persoonlijk werkconcept van de starter.
De begeleider is betrokken en is verantwoordelijk voor eigen inbreng.
De begeleider is er op gericht dat de starter actief nadenkt, leert, oefent en zichzelf ontwikkelt en leert
verantwoordelijkheid te nemen voor zijn doen en laten.
De begeleider is vooral een hulpmiddel. Hij of zij is geen voorganger.
3.
o
o
o
o
o
4.
o
o
o
o
o
o
Rolomschrijving
Begeleider
Observator
Feedbackgever
Verschaffen van informatie
aanbieden van instructie
Taken
uitvoeren van klassenbezoek
maken van videobeelden
observeren, waarnemen en samenvatten tot een beeld
voeren van reflectiegesprekken
voeren van feedbackgesprekken
geven van advies
Openbaar onderwijs, goed voor elkaar
5.
Concept competentieprofiel van begeleiders.
Hierna volgt een overzicht van de belangrijkste vaardigheden of competenties van de begeleider. Van de
begeleiders wordt verwacht dat zij over deze vaardigheden beschikken.
Het is geen eis dat zij aan alle criteria voldoen.
Het is wel een vereiste dat zij de potentie en de wil hebben deze vaardigheden te ontwikkelen.
Hoofdkenmerken van het rolgedrag
Voorbeelden van zichtbaar gedrag dat bij
het hoofdkenmerk past
o
o
o
o
begeleiden van starters
De coach brengt de starters tot prestaties door
stelselmatig terug te koppelen,
samen met hen oorzaken van successen en falen na
te gaan, mogelijkheden tot verbetering te
onderzoeken en verder aanwijzing te geven en
oefening aan te bieden.
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
Openbaar onderwijs, goed voor elkaar
Geeft specifieke en constructieve feedback
zoekt met de starter uit wat de sterke en zwakke
punten zijn
Helpt de starter plannen te maken voor hun
eigen ontwikkeling
Helpt de starter een plan of acties te formuleren
dat realistisch en haalbaar is
Ondersteunt en bemoedigt en zorgt dat de
starter om steun kan vragen
realiseert een sfeer waarbinnen de leerkracht
zich op haar gemak voelt
geeft aanwijzingen of voorbeelden om de ander
iets te leren
stimuleert de starter in het oefenen van
vaardigheden
stelt de starter in staat te leren van eigen fouten
laat de starter vrij om iets op eigen wijze te doen
zorgt dat hij het proces kan volgen en de
resultaten kan zien, zonder direct in te grijpen
bewaakt de inhoud van het gesprek
bewaakt en evalueert samen met de starter het
resultaat
geeft suggesties voor persoonlijke ontwikkeling
Hoofdkenmerken van het rolgedrag
Voorbeelden van zichtbaar gedrag dat bij
het hoofdkenmerk past
o
o
o
actief luisteren
Toont belangrijke informatie op te pakken uit
mondelinge mededelingen.
Doorvragen, ingaan op reacties.
o
o
o
o
o
o
o
Hoofdkenmerken van het rolgedrag
Sensitiviteit.
Zich bewust tonen van andere mensen, de
omgeving en de eigen invloed hierop
Voorbeelden van zichtbaar gedrag dat bij
het hoofdkenmerk past
o
o
o
o
o
Flexibel gedrag
Bij problemen of kansen de eigen gedragsstijl
veranderen ten einde een gesteld doel te
bereiken
o
o
o
o
o
Openbaar onderwijs, goed voor elkaar
Pakt signalen op die anderen zouden kunnen
ontgaan
Laat de ander uitspreken
Vraagt opheldering, reden of oorzaak als wat de
ander zegt niet helder is
Pauzeert als een ander wil interrumperen
Toetst of zij de boodschap goed heeft begrepen
Houdt voortdurend contact met
gespreksdeelnemers
Komt terug op wat eerder door deelnemers is
gezegd
Toont door gedrag en houding interesse in wat
de gesprekspartners inbrengen
Geeft een goede samenvatting van wat is
gezegd
Gaat actief in op weerstanden
Houdt rekening met instelling en wensen van
anderen
Brengt betrokkenheid tot stand
Begrijpt dat iets pijnlijk ligt voor een ander en
reageert daarop met adequaat gedrag
Toont bij weerstand en onbegrip respect voor
de ander
Objectiveert, toont afstand te kunnen nemen
van emotionele situatie
Gebruikt verhelderende voorbeelden
Brengt waardering op voor een afwijkend
standpunt
Wisselt tijdens het gesprek van informeren naar
vragen; van inhoud naar positie, enz.
Verandert onder tijdsdruk van praktische
aanpak
Houdt rekening met positie en karakter van
gesprekspartners
Leervermogen
Nieuwe informatie in zich opnemen en deze
effectief toepassen
Organisatiesensitiviteit
Onderkennen van invloed en gevolgen van
eigen beslissingen of activiteiten op andere
delen van de organisatie
Visie
Afstand nemen van de dagelijkse praktijk; zich
concentreren op hoofdlijnen en op lange
termijn
Hoofdkenmerken van het rolgedrag
Klantgerichtheid
Onderzoeken van wensen en behoeften
van de starter en hiernaar handelen.
Anticiperen op behoeften van de starter/
prioriteit geven aan goede
dienstverlening.
o
o
Trekt lering uit eigen ervaringen
Zoekt informatie die in de werksituatie
toepasbaar is
o
Houdt bij de beïnvloeding rekening met
effecten voor collega’s of voor andere delen van
de school
Heeft kennis van de cultuur van de school
Waarschuwt voor consequenties buiten eigen
functiegebied
o
o
o
Heeft ruime mate van handelingservaring in het
vak leerkracht
o
Heeft diepgaande en brede kennis van het
vakgebied
o
Heeft goed zicht op trends en ontwikkelingen
in het beroep
o
Spreekt en handelt vanuit de doelstelling of de
‘missie’ van de school
Voorbeelden van zichtbaar gedrag dat bij
het hoofdkenmerk past
o
o
o
o
o
Rolvastheid
Zich voegen naar het beleid van de organisatie
en de spelregels tot zijn taak en rol. Bij
verandering bevestiging zoeken bij de juiste
persoon.
Openbaar onderwijs, goed voor elkaar
o
o
o
o
Geeft helder beeld van wederzijdse
verwachtingen
Maakt duidelijke afspraken; zorgt voor followup
Vraagt of aan verwachtingen is voldaan, opent
mogelijkheid tot correctie of bijstelling
Reageert op klacht met prompt herstel, zonder
defensief gedrag.
Aanvaardt verantwoordelijkheid voor geleverde
diensten en met name voor gemaakte fouten
Wijkt niet af van regels of procedures
Kent grens van eigen verant-woordelijkheid
Signaleert situatie voor nieuwe spelregels of
afspraken
Vertoont beheerst gedrag