GELOOF: educatieve materialen Lesmateriaal

GELOOF: educatieve materialen
Selectie van educatief materiaal voor het VO en MBO dat bijdraagt aan het kweken van kennis en
begrip voor verschillende godsdiensten, samengesteld door Art.1. Een groot gedeelte van de
materialen is te leen in de bibliotheek van Art.1. Zie voor uitleenvoorwaarden:
www.art1.nl/bibliotheek.
Lesmateriaal
Hoe was je weekend?
E. Idema
Kwintessens (2005)
Vorm: leerlingenkatern en docentenhandleiding
Doelgroep: onderbouw VMBO
Dit dossier biedt een eerste kennismaking biedt met drie wereldreligies, namelijk het
jodendom, het christendom en de islam. Het gaat om een leerlingkatern (vijf
exemplaren) en een docentenhandleiding. Iedereen heeft direct of indirect ervaring met
godsdienst(en). Het is belangrijk over basiskennis te beschikken. Hoe kun je er
vervolgens over praten? In vier lessen plus een facultatieve les wordt er van uitgegaan
dat wat de drie monotheïstische godsdiensten bindt belangrijker is dan wat hen van
elkaar scheidt. Achtergronden en wetenswaardigheden worden praktisch en toegankelijk
behandeld.
Te leen bij Art.1 onder code 752.05.02
Onderwijskrant Religie & Democratie
Instituut voor Publiek en Politiek (2008)
Vorm: 35 kranten
Doelgroep: VMBO, HAVO/VWO
Discussies over de verhouding tussen overheid en religie zijn van alle tijden.
Tegenwoordig gaat dat soort discussies in Nederland vaak over de islam, omdat deze
religie pas sinds een jaar of dertig deel uitmaakt van de Nederlandse samenleving. Toch hebben ook
christelijke kerken soms moeite met besluiten van de overheid. Deze onderwijskrant legt uit hoe de
verhouding tussen kerk en staat in Nederland is geregeld en bespreekt voorbeelden van actuele politieke
discussies in Nederland waarin godsdienst een rol speelt. Kun je een geloof hebben en tegelijk ook
democratisch zijn, of kan dat niet? Botsen godsdienst en de democratische rechtsstaat? Wat is een
rechtsstaat? Hoe is de verhouding tussen godsdienst en de staat in andere landen? Leerlingen kunnen ook
zelfstandig aan de slag met testen en opdrachten uit de krant. Er zijn aparte versies voor VMBO en voor
HAVO/VWO.
Te leen bij Art.1 onder code 752.08.02
Op zoek naar normen en waarden. Kringgesprekken met kinderen en tieners: Een creatief
werkboek voor het onderwijs
L. van der Mee en D. Bersma
Panta Rhei (2004)
Vorm: werkboek
Doelgroep: VO (t/m 16 jaar)
Een praktische handleiding om op een speelse en integere wijze met kinderen en jongeren
GELOOF: Selectie van educatieve materialen VO/MBO - Art.1, september 2009
1
het gebied van de normen en waarden te verkennen. Aan de hand van uitgewerkte thema's, via
bezinningsoefeningen en kringgesprekken, wordt men zich bewust van eigen normen en waarden door na
te denken over verliefdheid, pesten, jaloezie, schuld, de tien geboden, de zeven werken van
barmhartigheid, de vijf zuilen van de islam, de yoga-leefregels in het hindoeïsme en de rechten van het
kind.
Te leen bij Art.1 onder code 763.04.08
Bruggen bouwen: Een intercultureel project over levensbeschouwingen voor het voortgezet
onderwijs
P. Brekelmans (red)
TELEAC – NOT (2001)
Vorm: video en speldoos
Doelgroep: onderbouw VO
Een intercultureel project over levensbeschouwingen, bestemd voor het vak godsdienst /
levensbeschouwing in de basisvorming van het voortgezet onderwijs. Omvat een video en een speldoos.
Op de video staan vier televisieprogramma's over de rituelen in het hindoeïsme, jodendom, christendom,
islam en humanisme bij vier belangrijke levensmomenten: geboorte, volwassen worden, huwelijk en dood.
De speldoos bevat een docentenhandleiding, 8 tekstkaarten, 16 opdrachtkaarten, 18 verbindingsstukken
en 1 instructiekaart.
Te leen bij Art.1 onder code 752.01.01
Heeft God een gezicht? Over strips, religie en beeldvorming
Stichting Beeldverhaal Nederland (2004)
Vorm: cd, docentenhandleiding
Doelgroep: VMBO
Een les die begint met een powerpoint-presentatie van 25 beelden die in de klas ‘gebeamd’ worden. De
beelden brengen godsdienstige zaken in beeld door middel van verrassende voorbeelden uit de
internationale beeldcultuur van strips, internet en schilderkunst. Het beeldverhaal begint algemeen (‘iets is
voor jou heilig als een ander het niet kapot of belachelijk mag maken’), maar spitst zich tenslotte toe op de
westerse kijk op de Islam.
Te bestellen via www.stichtingbeeldverhaal.nl/353/heeft-god-gezicht-over-strips-religie.htm
Antisemitisme. Oude en nieuwe vooroordelen
Anne Frank Stichting (2007)
Vorm: leerlingenmagazines, docentenhandleiding en boek
Doelgroep klas 2/3 VMBO-t/HAVO/VWO
De lessenserie 'Antisemitisme. Oude en nieuwe vooroordelen' behandelt de
joodse geschiedenis in Europa en het verschijnsel antisemitisme. Ook andere en actuele vormen van
discriminatie komen aan bod. Leerlingen onderzoeken hoe vooroordelen ontstaan en wat ze zelf tegen
vooroordelen kunnen doen. 2e en 3e klas vmbo-t, havo en vwo en bestaat uit drie magazines: ‘Joden in
Europa tot 1945’ (over de joodse geschiedenis en antisemitisme tot 1945), ‘Antisemitisme, een eeuwige
strijd?’ (over de joodse geschiedenis en antisemitisme in Europa na 1945) en ‘Vooroordelen. You 2?’(over
discriminatie, racisme en antisemitisme)
Vraag Art.1 naar beschikbaarheid of bestel via www.annefrank.org. Zie ook de recensie van het
onderwijspanel
GELOOF: Selectie van educatieve materialen VO/MBO - Art.1, september 2009
2
Leesvoer voor leerlingen
De religies uitgelegd aan mijn dochter
R. P. Droit
Atlas (2001)
Vorm: boek
Doelgroep: VO en docenten
Dit boek is geschreven nadat de Franse journalist Roger-Pol Droite besefte dat zijn dochter van 13 jaar
geen enkele vorm van godsdienstonderwijs had genoten. Zijn dochter had zelfs van de meest elementaire
godsdienstige begrippen geen enkel benul. In dit boekje legt hij de kern van diverse religies uit en
behandelt daarbij diverse begrippen als heilig, profaan, fanatisme, verdraagzaamheid, polytheïsme en
monotheïsme.
Te leen bij Art.1 onder code 752.01.03
Senne en Sanne: Cordoba
M. Verhaegen
Dupuis (2006)
Vorm: stripboek
Doelgroep: onderbouw VO
Senne en Sanne zijn een jongen en meisje van ongeveer 14 jaar oud. Senne ontdekt
dat Saïd, een Marokkaanse jongen die bij hem in de voetbalploeg zit, verliefd is op
Sanne. Senne is jaloers maar dat is hij direct vergeten als hij ziet dat Saïd wordt
neergeschoten en het kistje dat hij bij zich had, wordt gestolen. Senne weet het
kistje weer te bemachtigen uit de handen van een duistere bende. Hij ontdekt dat er
een geheim in het kistje zit dat voor godsdienstvrede kan zorgen, maar het kan
alleen geopend worden met een speciale code. De djinn die het kistje bewaakt
neemt Senne en Sanne mee op reis naar plaatsen en tijdstippen die hun meer leren
over het ontstaan van de islam, het begin van de immigratie en het ontstaan van
rassenhaat.
Te bestellen via www.stripweb.be/A-stripverhalen-verhaegen-bestellen.asp
Spellen
Anderland
Kerk op Kop (s.a.)
Vorm: bordspel
Doelgroep: onderbouw VO
Spel over vijf wereldgodsdiensten. In het begin is Anderland leeg, het unieke spelbord
heeft een gat in het midden. Gaandeweg vullen de spelers dit gat met puzzelstukken
op waardoor Anderland vorm krijgt. Het spel bevat een educatief element en een
winelement. Onderwerpen die aan bod komen zijn onder andere: gebouwen, feesten,
rituelen, geboorte, kleding, voedsel en symbolen.
Te bestellen via www.kerkopkop.nl
GELOOF: Selectie van educatieve materialen VO/MBO - Art.1, september 2009
3
Films en documentaires
Allemaal kif-kif - Allemaal hetzelfde
N. Pieters (reg)
TEC (2006)
Vorm: DVD (35 min)
Doelgroep: VO
Verslag van een reis die vier VO-leerlingen uit Amsterdam naar Marokko maakten. De leerlingen zijn van
diverse religieuze overtuiging en etnische afkomst en zij onderzoeken wat het betekent om als moslim of
jood in Marokko te leven. Aanleiding van de reis waren de problemen tussen joden en moslims in
Amsterdam. Bedoeld om leerlingen (voortgezet onderwijs en groep 8 basisonderwijs) in gesprek te doen
gaan over respectvol samenleven tussen joden en moslims in Nederland.
Te leen bij Art.1 onder code 762/DVD221
Levensbeschouwingen in beeld: Vragen naar zin
TELEAC – NOT (2000)
Vorm: DVD’s (4x15 min)
Doelgroep: VMBO
Serie over levensbeschouwingen bedoeld voor leerlingen VMBO. Aan de hand van de belevenissen van
twee jongens, Max en Mo, worden de diverse levensbeschouwingen behandeld. In aflevering 1 wordt
uitgelegd wat het verschil is tussen belangrijke en onbelangrijke vragen en wat de kenmerken van de
zogenaamde levensvragen zijn. Aflevering 2 gaat over het hebben van een eigen mening. Waar komen je
standpunten vandaan, heb je wel een eigen mening, of wordt je mening door een godsdienst bepaald?
Hierbij wordt de kwestie seks voor het huwelijk behandeld en verder wat en wie je mening kan
beïnvloeden en vormen, waarbij evangelisatiewerk door bijvoorbeeld Jehova's aan de orde komt. In de
derde aflevering gaat het om fouten maken, zondigen en vergeving. De laatste aflevering gaat over
naastenliefde en ethiek, en hoe diverse religies en het humanisme daar tegenover staan. Ook worden
zijdelings thema's als leven na de dood en interreligieuze relaties aangestipt.
Te leen bij Art.1 onder code 731/DVD881 (titel 1, 2 , 3 en 4)
Meiden van Halal: Emancipatie
NPS (2005)
Vorm: DVD (25 min)
Doelgroep: VO en MBO
Zesde en laatste aflevering van een serie waarin Esma, Jihad en Hajar Alariachi de discussie aangaan met
andersdenkende personen en zo de grenzen van hun eigen leven verkennen. Deze grenzen zijn
nadrukkelijk bepaald door hun geloof maar ook hun ouders en de koran. De zusjes, van Marokkaanse
afkomst, wonen in Amsterdam-West. Ze zijn orthodox-islamitisch, dragen een hoofddoek en worden
modern, maar wel volgens islamitische tradities opgevoed. Deze aflevering gaat over carrière maken. De
drie hebben idealen die ze hopen waar te maken, mét hoofddoek uiteraard. Jihad wil nieuwslezeres
worden, Esma wil lesgeven aan een blanke klas en Hajar zou zich best willen wagen aan een
modellencarrière. De meiden bezoeken het NOS-journaal, de halve finale van Elite Model Look 2005 en
een scholengemeenschap in Sneek. Tot slot worden de zusjes in de trein naar huis grof uitgescholden door
een vrouw die niets van hoofddoeken moet hebben.
Te leen bij Art.1 onder code 173/DVD392, titel 6
GELOOF: Selectie van educatieve materialen VO/MBO - Art.1, september 2009
4
Ewa Matie! Hallo maat! Jongeren over geloof, verantwoordelijkheid en toekomst
IKV (2007)
Vorm: DVD (20 min)
Doelgroep: VMBO, ROC, onderbouw HAVO/VWO (14-20 jaar)
Of je nu bruin bent of wit, vluchteling of rapper, mensen hebben beelden over elkaar. Of ze kloppen is de
vraag. Vooral als je niet met elkaar omgaat. Kom je elkaar echt tegen, dan krijgen anonieme ‘Kaaskoppen
en Kutmarokkanen’ ineens een gezicht. In dit programma gaan vijf jongeren met verschillende etnische en
religieuze achtergronden met elkaar in discussie over hun geloof, wat hen raakt en hoe zij hun toekomst
zien.
Te leen bij Art.1 onder code 752
Informatie voor docenten
Een wereld vol geloof: Basiskennis wereldgodsdiensten
E. Idema
Kwintessens (2007)
Vorm: boek
Doelgroep: docenten
Inleiding in de wereldgodsdiensten bestemd voor docenten. Per hoofdstuk wordt ingegaan op één van vijf
wereldgodsdiensten: hindoeïsme, boeddhisme, jodendom, christendom en islam. Ontstaansgeschiedenis,
de belangrijke boeken en de belangrijkste begrippen worden toegelicht op een manier die gemakkelijk te
vertalen is naar gebruik in de klas.
Te leen bij Art.1 onder code 731.07.01
Organisaties
Anne Frank Stichting
De Anne Frank Stichting ontwikkelt lesmateriaal over onder meer discriminatie, diversiteit en de
multiculturele samenleving.
www.annefrank.nl
Stichting Interreligieuze Dialoog
De Stichting Interreligieuze Dialoog zet zich in voor een dialoog tussen verschillende godsdiensten in
Nederland.
www.interreligieuzedialoog.nl
GELOOF: Selectie van educatieve materialen VO/MBO - Art.1, september 2009
5
Over Art.1
Art.1 is de landelijke vereniging ter voorkoming en bestrijding van discriminatie (sekse, huidskleur, leeftijd,
handicap etc.). Het landelijk expertisecentrum van Art.1 onderzoekt discriminatie en adviseert overheden,
organisaties en individuen over het voorkomen en bestrijden van discriminatie door middel van
beleidsadvies, publieksvoorlichting, trainingen en een helpdesk. De bij Art.1 aangesloten regionale
antidiscriminatiebureaus (ADB’s) behandelen klachten en geven voorlichting en advies in de regio. Met
haar werk draagt Art.1 er aan bij dat iedereen in Nederland gelijk behandeld wordt. Een overzicht van de
adressen van door Art.1 gedreven antidiscriminatiebureaus is te vinden op www.art1.nl/adressen.
Het landelijk expertisebureau en de aangesloten antidiscriminatiebureaus bieden onder meer:
een bibliotheek en een shop met aansprekend les- en projectmateriaal, tentoonstellingen,
posters, T-shirts, spellen, etc.
een onderwijshelpdesk waar u terecht kunt voor informatie en advies
cursussen, workshops en gastlessen
advies bij het maken van beleid
lokale en landelijke scholieren- en jongerenprojecten
het schoolbrede project [ÉÉN] Gelijke behandeling voor iedereen
Schaatsbaan 51
3013 AR Rotterdam
Postbus 19192 BD Rotterdam
Tel 010-201 02 01
Fax 010-201 02 22
[email protected]
www.art1.nl
GELOOF: Selectie van educatieve materialen VO/MBO - Art.1, september 2009
6
GELOOF: Selectie van educatieve materialen VO/MBO - Art.1, september 2009
7