`Stille ontsteking` ondermijnt bewegingsapparaat

auteur Gert E. Schuitemaker
‘Stille ontsteking’ ondermijnt
bewegingsapparaat
volgens nieuwe boek: Gewrichten en voeding
Waarom een nieuw boek over gewrichten en voeding? Sinds ik Het Gouden
Boekje voor de Gewrichten schreef in 2005 is er bijzonder veel nieuwe kennis
bijgekomen. Vooral over de stille ontsteking, de ‘duivelse tweelingbroer’ van
oxidatieve overbelasting. Vandaar.
Het lijkt misschien dat gewrichtsziekten lokale aandoeningen zijn. Niets is minder waar. Het hele lichaam
is erbij betrokken. U bent als lezer van Fit met Voeding
bekend met de vrije radicalen, die schade aanrichten in
de lichaamsweefsels. Ze kunnen worden weggevangen
met antioxidanten. Deze kennis stamt van ongeveer
een halve eeuw geleden. Fascinerend is een geheel
nieuwe ontwikkeling, die hierbij aansluit. Ik doel
hiermee op de ‘stille ontsteking’.
Terwijl we in de jaren negentig in de media voortdurend
hoorden over oxidatie en vrije radicalen, lijkt het erop
dat in het nieuwe millennium ‘ontsteking’ rond zoemt
als het nieuwe toverwoord. De waarheid is dat beide
aan elkaar gerelateerd zijn. ‘Ontsteking is de duivelse
tweelingbroer van oxidatieve overbelasting’, zei neurowetenschapper James Joseph van Tufts University
hierover. ‘Waar je de één vindt, vind je ook de ander.’1
Explosieve toename
De Engelse term voor ‘stille ontsteking’ luidt low grade
inflammation. De belangstelling hiervoor heb ik gemeten met behulp van PubMed, een zoekmachine
waarmee iedereen gratis toegang heeft tot de grootste
biomedische bibliotheek in de wereld, MEDLINE, met
daarin vrijwel alle medische publicaties (www.ncbi.nlm.
nih.gov/pubmed).
Figuur 1 laat zien hoe explosief de laatste jaren deze
wetenschappelijke belangstelling voor de low grade
inflammation is toegenomen. Alle publicaties met in
de titel low grade inflammation van vóór 2005, op
één na, behandelen de stille ontsteking in relatie tot
hart- en vaatziekten. Later komt diabetes in beeld en
dan overgewicht. De betekenis voor de gewrichtsziekten artrose en reumatoïde artritis (RA) laat zich
voor het eerst zien in 2005. Niet toevallig, de onder-
6
www.FitmetVoeding.nl
zoekers tonen een sterke parallel aan tussen het
ontstaan van verkalking (calcificatie) in de bloedvaten
en die in de gewrichten.2 De centrale factoren die hierbij een rol spelen, zijn volgens hen de stille ontsteking,
veroudering en ontregeling van de stofwisseling.
Veenbrand
De stille ontsteking is moeilijk te lokaliseren. Het kan
zich in alle weefsels in het lichaam voordoen, vooral
als gevolg van overbelasting. Bijvoorbeeld in het vetweefsel van te zware mensen. Daar worden ontstekingsmediatoren geproduceerd die het gehele lichaam
belasten.
Dus vetweefsel is niet zomaar onschuldig weefsel, maar
een bron van ontsteking. We kunnen ons gezond voelen,
terwijl stille ontsteking als een soort veenbrand langzaam onze lichamen teistert en de ontwikkeling van
ziekten bevordert waaraan we uiteindelijk zullen sterven.
De stille ontsteking speelt zich vooral af in het losmazige
bindweefsel ofwel ‘mesenchym’, dat zich overal binnen
het lichaam bevindt. Dit mesenchym is immens groot
en zou zo’n 20% van het totale lichaamsvolume omvatten. Het bevat alle bloedvaten, zenuwen en lymfvaten en vormt daarmee het toevoersysteem voor alle
cellulaire processen.
In 2005 schreef de Amerikaanse gezondheidsjurist
dr. Barry Sears, voorzitter van de Inflammation Research Foundation: ‘Stille ontsteking blijft, anders
dan de klassieke ontsteking, onder de waarneembare
pijngrens. Het gevolg is dat niets wordt ondernomen
om het te stoppen, zodat het jaren kan aanhouden.’3
Sears wijst erop dat Amerikanen meer dan welk ander
volk ter wereld lijden aan stille ontstekingen. Ruim 75%
van de bevolking zou erdoor worden geteisterd. Hij
stelt dat er geen medicijn is dat de stille ontsteking
Figuur 1. Aantal publicaties in MEDLINE met in de
titel of titel/samenvatting low grade inflammation
(stille ontsteking), chronologisch gerangschikt. Vanaf
2005 is er een explosieve stijging te zien (merk op
dat de periode vanaf 2010 tot 2014 nog maar voor
de helft is verstreken).
kan opheffen. ‘Maar er bestaan anti-ontstekingsdiëten
en ontstekingsremmende voedingssupplementen die
dit wel kunnen’, aldus Sears.
Signalen
Ochtendstijfheid hoeft nog geen reuma te zijn, maar
het kan wel degelijk een signaal zijn van sluimerende
ontstekingen in het lichaam. Andere waarschuwingen
kunnen zijn een verhoogde bloedsuikerspiegel, een
verhoogde triglyceridenspiegel, een laag gehalte van
het gunstige HDL-cholesterol en vooral een paar kilo
extra vetafzetting rond het middel. Al deze factoren
hebben te maken met hetzelfde: ongezonde voeding
en voedingstekorten.
De meest gebruikte, eenvoudige en goedkope test
om een al of niet stille ontsteking vast te stellen, is
een bepaling van de bloedwaarden van het C-reactieve
proteïne (CRP). Elke arts kent deze laboratoriumtest.
CRP is een niet-specifieke ‘biomarker’ voor ontstekingsactiviteit. Beschouw het als een waarschuwingslampje
op het dashboard van uw auto. Het lichaam maakt CRP
in de lever aan, daartoe aangezet door de krachtige
ontstekingsmediatoren interleukine-1 (Il-1), interleukine
6 (IL-6) en TNF-alfa. Ook vetcellen blijken CRP aan te
maken.4 Wanneer de bloedsuikerspiegel stijgt, neemt
ook de concentratie van IL-6 en CRP toe.
Andere vetzuren dan linolzuur
De CRP-spiegel in het bloed wordt sterk beïnvloed
door voeding. Een Amerikaanse studie vond bijvoorbeeld dat vrouwen die grote hoeveelheden hoogglycemische koolhydraatrijke voedingsmiddelen aten,
zoals aardappelen, ontbijtgranen, witbrood, cake en
witte rijst, sterk verhoogde CRP-spiegels hadden.5
Aanbevolen is daarom een lagere consumptie van
ontstekingbevorderende voedingsmiddelen zoals
snelle koolhydraten en linolzuur. Terwijl linolzuur het
ontstekingsproces bevordert, gaat koudgeperste
olijfolie ‘extra vierge’ (rijk aan het ontstekingsremmende
oleocanthals) dit juist tegen. Dit geldt ook voor de
omega 3-vetzuren EPA en DHA. Visoliecapsules zijn
daarom bij uitstek ontstekingsremmende voedingssupplementen.
1.
2.
3.
4.
5.
Newsweek Magazine, augustus 2005:26-28
Joint Bone Spine 2005; 72:110
Nutraceuticals World Magazine, mei 2005:38-45
J Am Coll Cardiol 2005; 46(6):1112-3
Am J Clin Nutr 2002; 75(3):492-8
Gert E. Schuitemaker
Gewrichten en voeding
Prijs: € 19,90 (240 pagina’s)
ISBN: 978-7616-122-8
www.gewrichtenenvoeding.nl
www.FitmetVoeding.nl
7