Tekststructuur

Tekststructuur
Generieke teksten Het Nabije Oosten
Inleiding:
Van oudsher verwantschap (Griekenland egypte) en handel.
In NO ook bronnen Christendom. Door ineenstorting WRR en ORR afgesneden van Heilige land.
Kruistochten als gevolg.
8e eeuw Iberisch Schiereiland door Arabieren veroverd. Vier groepen naast elkaar: Christen, Joden,
Arabieren en tot Islam bekeerden. Vermenging. Ook later door bewondering, dus blijvende invloed.
Verbod op afbeelden van levende wezens: rijke ornamentiek als kenmerk.
Later Osmanen gevreesde Ander.
Beeld van Westen over NO gebaseerd op angst en afkeer en berustte op fantasie. Toch ook onderwerp van
reli kunst.
ME afkeer van cultuur een geloof dat vreemd was maar ook de heiliste plaatsen in macht hadden.
Vanaf 18e eeuw kentering: nieuwsgierigheid, verwondering en bewondering: langzaam aan Orientalisme.
1470-1800
Engelse tekst:
1453 Mehmet II verovert Constantinopel. (moskee kwestie). Byzantijnse kunst blijft bestaan en architectuur
wordt gedeeltelijk overgenomen.
Venetiers voeren handel.
Ook in de eeuwen daarna diplomatie en handel.
Mehmet voert milletsysteem in.
1800-1920
Orient wordt mode: orientalisme.
Tekst Jan de Hondt:
Verandering in machtsbalans: turken minder machtig. Napoleon komt naar Egypte.
Fransen in Algarije.
1920 Ottomaanse rijk alleen nog Turkije.
Door industriële revolutie werd handel nog lucratiever, afzetmarkt.
Veel beter transport, hielp ook voor bekendheid en populairiteit.
Ook cultureel belang Napoleons veldtocht: heel leger aan cultureel antropologen. Werden congressen etc
georganiseerd.
ROMANTIEK natuurlijk stimulans! Passie, heroiek felle tegenstellingen.
Europa na de Verlichting in staat om NO politiek, maatschappelijk, militair, ideologischVisie op westerse!!
orientalisme is gevormd door vrnmlk Said.
Tekst Orientalisme debat.
1978 Said: typisch wersterse denkwijze, kenmerken:
Oosten wezenlijk anders verschillen statisch/dynamisch, irrationeel/rationeel, natuur/cultuur,
onbeschaafd/beschaafd etc.
Daardoor werd orient tot de absolute ANDER gebombadeerd.
Westers imperialisme om NO te controleren
Ongelijkwaardige discussie van Foucault, wetenschappelijk en verbeeldend te overheersen.
Said veel invloed, maar ook kritiek,
Said scheert iedereen over 1 kam en stelt ten onrechte dat wetenschap alleen maar handlanger
imperialisme is.
Said doet wat hij westen verwijt: hij ziet Westen als homogene eenheid.
McKenzy:
artistiek orientalisme veel eerder dan imperialisme
Omgang westen NO veel complexer dan Said zegt. Wederzijdse beïnvloeding in de kunst.
Orientalisme heeft ook kritiek op zichzelf (westen), door te vergelijken.
Er werd in orient naar vernieuwing gezocht kwa ornamenten
Mode
Westerse contructie die de superiotiteit van het Westen aan wou tonen
Vier noties wat de orient heeft betekend voor westen in 19e eeuw.
1: Bijbel speelt zich af in Nabije Oosten, tekst
Sinds 2e eeuw bedevaartganger. 7e eeuw Palestina Islamitisch, toch nog pelgrims. Pas sinds reformatie veel
minder.
19e eeuw herontdekking Palestina. Door snel groeiende politiek-militaire en eco betrokkenheid. Meer
reismogelijkheden.
Veranderend reli klimaat. Interpretatie en status Bijbel belangrijke rol. Rationalistische interpretatie
(wetenschappelijk) versus beleving en letterlijkheid.
Devotieparken???
2 Sensuele Oosten
Sensualiteit en verleiding. NA Europa’s sexuele tegenpool. Islam stond gedeeltelijke polygamie toe. Harems.
Zinnelijk genot niet verboden. Openheid over homosexualiteit.
Veel onwetendheid, pas 18e eeuw ooggetuigen verslagen, vooral “harems of the mind”, beeld werd niet
anders ondanks betere info.
3 Fantastische Oosten
In het oosten regeerde de fantasie. Sloot aan bij groeiende interesse in sprookjesahtige en bizarre laat18e
en begin19e eeuw.
William Beckford: zwartgallig sprookje.
Het romantisch orientalisme. Fantasie onmisbare eigenschap voor kunstenaar. Dichtkunst NO als voorbeeld.
Bv Duizend en een nacht. Spectaluraire oosten: pracht en praal, ontspanning en verwondering.
4 Verlichting
Geschiedenis als een proces. Vooruitgangsdenken.
Europa loopt voorop.
Vooruitgang/modernisering gaat ging gepaard met golf van nostalgie door verpaupering etc door
industrialisatie. Oosten “nog” in pre-industriele tijdperk.
Specifieke teksten
Moorse architectuur in het Huidige Spanje.
700 einde VISIGOTISCHE rijk.
Moorse kunst: moskeen en paleizen. Veel mengvormen. Mozarabische kunst.
Ook na herovering, Reconquista, Moorse leementen blijven aanwezig. Praktische oorzaken: ambachtslieden
die bleven. Bouwen met eenvoudige materialen; lage productiekosten kreeg navolging. Hoge graad van
vakmanschap en verfijning Arabische architectuur werd bewonderd.
Arabische gebouwen werden verbouwd tot Christelijke kerken.
Grote Moskee van Cordoba 785-787.
Het Alhambra paleis/koninklijke stad.
Geen fixatiepunt: eeuwigheid. Geometrie, ornamentele kunst.
Arabesk. “eenheid van het zijn” ontmenselijking.door abstrakte en formalistische karakter. Referentiekader.
Stalactieten. (pendentieven maar dan nisjes). Ronde koepel eeuwig ronddraaiende hemel, vierkant = aardse
wereld. Magisch effect door licht. Netwerkdecoraties.
Kunstnijverheid en de Orient in Engeland en Nederland.
Engelsman Owen Jones.
TAC Colenbrander.
Industirele Revolutie niet alleen productiemtehode, maar ook vormgeving beïnvloed.
Mn William Morris pleitte voor herwaardering vakmanschap (arts en crafts).
Kunstnijverheid.
Oosterse kunst als geneesmiddel tegen westerse wansmaak. Verval en decadentie werd zichtbaar op
wereldtentoonstelling 1851 london. Westerse fabrieksproducten staken schamel af tegen oosterse
handwerk. Bewondering oosterse ornamentiek, heldere kleurgebruik en eenvoudige, tweedimensionale
stilering naar natuur.
Jones: grondige bestudering esthetische kwaliteiten oosterse sierkunst. Wansmaak moest worden gekeerd.
Owen Jones
Architect en ontwerper van ornamenten. Hoofopzichter wereldttstllng 1851.
The Grammar of Ornament. Litho’s met zlefde kelurenschema. Oudheid tm Renaissance. Praktische gids.
Het arrangeren van vorm en kleur.
Tekst moorse ornament uitsluitend adhv Alhambra want: (tekst)
Best bekend. Hoogtepunt. Vglking Parthenon voor grieken.
Sprekende kunst van de egyptenaren, natuurlijke gratie en verfijning grieken, geometrische cominaties van
de romeinen, Byzantijnen en arabieren verenigd. Ontbreekt symboliek ontbrak aan ornament. Maar
compensatie door inscripties.
Look and Learn zegt de architectuur. Zelfbewust.
Principes voor het ontwerpen van onrnamenten.
1 decoratiev kunsten komen voort uit en zijn afhankelijk van de architectuur
2 architectuur is de materiele uitdrukking van bheoftes, mogelijheden en gevoelens. Stijl is de vorm die deze
expressie aannemeemt (oiv klimaat en beschikbare materialen.
5 contructie moest worden gedecoreerd, maar nooit op zichzelf.
11 alle lijnen moeten een oorsprong hebben.
12 meetkundige verhoudingen tussen ornamenten.
13 natuurlijke vormen stileren zonder dat eenheid van het te decoreeren object verloren gaat.
Kunstnijverheid in Nl
Van Eeden voorstander oosters ornament: veel invloed.
1883 Uitvoerhandeltentoonstelling Amsterdam. Koloniale tentoonstelling.
Nl kunstenaars inspi uit Indische kunst. Japan en Oudoosterse beschavingen ook.
Arabisch en Perzisch minder navolging.
TAC Colenbrander
Keramische ontwerpen. Architext. Vernieuwingsbeweging rond 1900.
Plateeltechniek.
Dag en nacht. Breken met tradities. Leek op bouwwerk uit midden oosten. Abstract. Bijna postmodern.
Parijs en wereldtentoonstelling belangrijk voor hem.
Ontwerpen associatief en eclectische vlakornamenten, gelikwaardigheid van versiering en omgeving. Ook
batikmotiven. Zonderling.. Tegenstelling met Nieuwe Kunst.
Orientalisme en de moderne kunst
Begin 20e eeuw oiv (post) impressionisme kleur en licht orient belangrijk thema.
Matisse
Reisde in 1912 door Noord Afrika, later zocht hij in Nice hetzelfde licht.
Matisse en de Odalisk: Odalisk heeft traditie in franse schilderkunst. (Ingres, Delacroix, Salonkunst en late
19e eeuw). Matisse meer verwant aan orientalisem in film en fotografie en erotische ansichtkaarten.
Draperieen, toneelachtig.
Les Marocains: winters in Tanger. 3 secties: linksboven terras, beneden meloenen, rechts groep
Marokkanen. Kleur, ruimte, compositie, ritme en herhaling! Kijk goed! Formele en representatieve
analogieën.
Matisse over ttstllng 1910 moslimkunst
Perspectiefkwestie. Geen afschaffing maar andere vorm. Betekenisvolle vlakken.
Paul Klee en August Macke.
Drie schilders in Tunis.
Ook ttnstllng 1910 Munchen, zie Matisse, macke nog meer belangstelling.
Licht Delaunay. Klee: de kleur en ik zijn een.