de belgische milieurekeningen

Federaal PLanbureau
Economische analyses en
vooruitzichten
DE BELGISCHE MILIEUREKENINGEN
Guy Vandille & Bruno Van
Zeebroeck
http://www.plan.be
INHOUD
 WAT
ZIJN MILIEUREKENINGEN ?
 WAAROM
MAKEN WE MILIEUREKENINGEN ? WAARVOOR
WORDEN ZE GEBRUIKT ?
 BELGISCHE
RESULTATEN
 BELGISCHE
MILIEUREKENINGEN IN EUROPEES
PERSPECTIEF
 DE
TOEKOMST VAN DE BELGISCHE MILIEUREKENINGEN
Economische analyses en vooruitzichten
WAT ZIJN MILIEUREKENINGEN ?
 satellietrekeningen
van de nationale rekeningen
nationale rekeningen => indicatoren welvaart
welvaart  welzijn
welzijn = f (welvaart, verdeling welvaart, kwaliteit
leefmilieu,...)
 niet-welvaartselementen
integreren in nationale
rekeningen : satellietrekeningen
 milieurekeningen:
stroom- en voorraadrekeningen voor
natuur als bron van grondstoffen en opslagplaats van
afvalstoffen, waarin fysische en monetaire data verdeeld
over economische actoren
Economische analyses en vooruitzichten
WAT IS HET NUT VAN DE MILIEUREKENINGEN ?
 integratie
economische en ecologische data =>
uitgelezen instrument voor beleid van duurzame
ontwikkeling
 consistente,
gedetailleerde databank = voeding voor
geïntegreerde economisch-ecologische modellen =>
berekenen effecten economisch beleid op milieu en
milieubeleid op economie
 afleiden
coherente indicatorenset duurzame ontwikkeling
 data
op systematische, coherente, op internationaal vlak
aanvaarde wijze voorgesteld => vergemakkelijkt
internationale vergelijkingen i.v.m. milieu en duurzame
ontwikkeling
Economische analyses en vooruitzichten
WAT IS HET NUT VAN DE MILIEUREKENINGEN ?
 ontlasting
internationale rapporteringslast gewesten
 stimulans
om regionale milieugegevens beter op elkaar
af te stemmen
Economische analyses en vooruitzichten
NUT MILIEUREKENINGEN : SPECIFIEKE
TOEPASSINGEN
 analyse
ontkoppeling economische groei en evolutie
vervuiling per bedrijfstak/consumptiecategorie =>
berekening hoe doelstellingen i.v.m. emissiereductie
kunnen gerealiseerd
 decompositie-analyse:
 emissies =  eco-efficiëntie + 
consumptievolume +  structuur consumptie + 
structuur productie
 economische
impact van milieudoelstellingen
 milieu-impact
van economisch beleid/economische
veranderingen
 in
combinatie met sociale satellietrekeningen :
verdelingsimpact milieubeleid
Economische analyses en vooruitzichten
NUT MILIEUREKENINGEN : SPECIFIEKE
TOEPASSINGEN
 benchmarking
voor bedrijven : data per bedrijfstak =>
bedrijf kan zich situeren tegenover gelijkaardige firma ’s
Economische analyses en vooruitzichten
BELGISCHE RESULTATEN
3
types milieurekeningen
 EPEA
: uitgaven voor milieubescherming (monetair)
 NAMEA
lucht : luchtvervuiling (fysisch)
 NAMEA
water : watervervuiling en -gebruik (fysisch en
monetair)
Economische analyses en vooruitzichten
BELGISCHE RESULTATEN : EPEA
 wat
?
 finale
consumptie (aankoop huisvuilzakken door
huishoudens)
 intermediaire
consumptie (betaling door firma voor
diensten geleverd door afvalverwerkingsbedrijf)
 investeringen
(bouw waterzuiveringsinstallaties door
overheid of bedrijf)
 1997-2000
Economische analyses en vooruitzichten
Uitgaven voor milieubescherming volgens
gebruikerscategorie (mio euro)
1997
1998
1999
2000
Totaal
3549
3788
3852
4320
Overheid
676
878
871
1037
Bedrijven
2230
2210
2292
2549
687
674
702
13
15
32
Huishoudens 640
Buitenland
2
Economische analyses en vooruitzichten
Uitgaven voor milieubescherming volgens
gebruikerscategorie : evolutie (1997=100)
160
150
140
130
Overheid
Totaal
Bedrijven
Huishoudens
120
110
100
90
80
1997
1998
1999
2000
Economische analyses en vooruitzichten
Uitgaven voor milieubescherming volgens
gebruikerscategorie : gemiddeld aandeel
18%
22%
60%
Bedrijven
Overheid
Huishoudens
Economische analyses en vooruitzichten
Relatief belang van de nationale
milieubeschermingsuitgaven (in %)
1997 1998 1999 2000
NMBU/bbp
1.63
1.68
1.64
1.74
MBU hh /consumptie hh
0.56
0.57
0.55
0.54
ConsMBU overheid/ overheidsconsumptie
1.20
1.28
1.20
1.40
InvesteringsMBU overheid/
overheidsinvesteringen
3.57
8.05
6.41
6.76
Intermediaire MBU bedrijven / intermediaire
consumptie
0.58
0.58
0.59
0.59
InvesteringsMBU bedrijven / bedrijfsinvesteringen
1.91
1.63
1.47
1.46
Economische analyses en vooruitzichten
Gemiddeld aandeel in financiering nationale
milieubeschermingsuitgaven
17%
52%
Bedrijven
Overheid
Huishoudens
31%
Economische analyses en vooruitzichten
Aandeel in financiering nationale
milieubeschermingsuitgaven (in %)
1997
1998
1999
2000
54.3
51.8
52.8
50.8
Overheid
28.6
(totaal)
Federaal 1.9
30.9
30.7
33.6
3.1
1.9
4.0
Regionaal 19.5
19.3
19.5
20.4
8.6
9.2
9.1
17.3
16.5
15.6
Bedrijven
Lokaal 7.1
huishoudens
17.2
Economische analyses en vooruitzichten
Aandeel in productie van milieubeschermende
activiteiten (in %)
1997
1998
1999
2000
Bedrijven 67
66
69
69
Overheid
33
34
31
31
Investeringen Bedrijven 83
73
71
70
27
29
30
Lopende
uitgaven
overheid
17
Economische analyses en vooruitzichten
Gemiddeld aandeel in lopende uitgaven voor
milieubeschermende activiteiten
32%
Bedrijven
Overheid
68%
Economische analyses en vooruitzichten
Gemiddeld aandeel in investeringen voor
milieubeschermende activiteiten
26%
Bedrijven
Overheid
74%
Economische analyses en vooruitzichten
Aandeel in productie milieubeschermende
activiteiten : overheden (in %)
Lopende
uitgaven
1997
1998
1999
2000
1.6
1.6
0.2
0.2
Regionaal 14.4
14.8
15.0
16.6
17.1
17.8
15.8
14.4
0.3
0.1
0.0
0.0
Regionaal 1.3
8.0
6.8
6.6
19.3
22.1
23.4
Federaal
Lokaal
Investeringen Federaal
lokaal
15.9
Economische analyses en vooruitzichten
Gemiddeld aandeel in lopende uitgaven voor
milieubeschermende activiteiten door overheid
3%
50%
47%
Federaal
Regionaal
Lokaal
Economische analyses en vooruitzichten
Gemiddeld aandeel in investeringen voor
milieubeschermende activiteiten door overheid
1%
20%
Federaal
Regionaal
Lokaal
79%
Economische analyses en vooruitzichten
Aandeel productie milieubeschermende
activiteiten bedrijven in totale activiteiten (in %)
Lopende milieu-uitgaven /
output bedrijfstak (1999)
Milieu-investeringen /
investeringen bedrijfstak
(gemiddelde 1997-2000)
Voedings- en
genotmiddelen
0.16
2.0
Textiel, kleding en schoeisel
0.11
1.5
Hout
0.32
2.1
Papier en karton;
uitgeverijen
0.16
1.1
Cokes, geraffineerde
aardolie-producten, splijten kweekstoffen
0.58
7.6
Chemie, rubber en
kunststof
0.99
4.5
Overige nietmetaalhoudende minerale
producten
0.04
3.2
Metallurgie
0.28
6.7
Elektriciteit, gas en water
1.56
2.3
Economische analyses en vooruitzichten
Gemiddeld aandeel milieudomeinen in lopende
uitgaven voor milieubescherming
0%
1%
8%
3%
4%
17%
67%
Afval
Water
Lucht
Biodiversiteit
Bodem
Straling
Andere
Economische analyses en vooruitzichten
Aandeel milieudomeinen in lopende uitgaven
voor milieubescherming (in %)
1997
1998
1999
2000
Afval
64.2
65.5
66.1
66.4
Water
17.5
16.7
17.5
16.5
Lucht
4.3
4.0
3.9
3.9
Biodiversiteit 3.7
3.5
3.0
3.5
Bodem
1.5
1.2
1.5
1.5
Straling
0.5
0.2
0.0
0.0
Andere
8.3
8.9
7.9
8.2
Economische analyses en vooruitzichten
Gemiddeld aandeel milieudomeinen in
milieubeschermende investeringen
1%
0%
2%
2%
28%
14%
Afval
Water
Lucht
Biodiversiteit
Bodem
Straling
Andere
53%
Economische analyses en vooruitzichten
Aandeel milieudomeinen in milieubeschermende
investeringen (in %)
1997
1998
1999
2000
Water
56.8
52.2
51.9
55.8
Afval
23.0
24.4
32.4
30.2
Lucht
15.0
19.1
11.0
9.0
Biodiversiteit 1.9
1.7
1.6
2.1
Bodem
0.3
0.6
0.9
0.7
Straling
0.3
0.1
0.0
0.0
Andere
2.7
2.0
2.2
2.3
Economische analyses en vooruitzichten
BELGISCHE RESULTATEN : NAMEA -situering
 Wat
– Fysieke milieu-stroomgegevens
• Water 1997-1999: 13 polluenten
– BZV, CZV, ZD, As, Cd, Hg, Cu, Cr, Ni, Pb, Zn, P, N
• Lucht 1994-2000: 8 polluenten – 4 thema’s
– CO2, CH4, N2O, F-gassen - SO2, Nox, NH3 - NMVOS, CO, Pb, PM
– In nationale rekeningvorm
• Resident principle
• Economische activiteit - Nacenomenclatuur
• Emissietoewijzing toegevoegde waarde
Economische analyses en vooruitzichten
BELGISCHE RESULTATEN: NAMEA - inventaris
Globale emissieevoluties en objectieven (in %)
Namea lucht 94-00
Protocol objec.90-10
Duurzaam objectief
Broeikas
+3.6
-7.5
-50 à 70
SO2
-36.6
-72
NH3
-14.4
-31
NOx
-14.9
-47.0
NMVOC
-25.6
-56.0
-70 à 90
Namea water 97-99
CZV
-1.3
Zink
-7.1
Stikstof
+11.1
Economische analyses en vooruitzichten
BELGISCHE RESULTATEN: NAMEA –
 Eco-efficiency
inventaris +
- “Inverted relative eco-efficiency”
Relatief deel sector i in vervuiling j
Relatief deel sector i in economie (TW of tewerkstelling)
 Ecogain
van sector i voor emissie j =
Economische groei sector i –zijn emissiegroei voor polluent j
Economische analyses en vooruitzichten
BELGISCHE RESULTATEN: NAMEA –
Grote
categorieën
Huishoudens
Bedrijfstakken
A-C
Primair
inventaris +
D Industrie E-Q
Overig
Lucht 94-00: Broeikas (in %)
Aandeel
21.9
78.1
Ecoefficiency
Ecogain
(-+-) 6.1
13.4
14.2
45.8
38.7
8.1
2.2
0.5
(+)14.7
12.3
(+)16.9
34.9
33.3
31.8
19.8
1.6
0.4
(+)34.4
(+)33.0
(+)52.1
Lucht 94-00: Verzuring (in %)
Aandeel
13.4
86.6
Ecoefficiency
Ecogain
(+)27.4
(+)40.2
(+) =ontkoppeling
Economische analyses en vooruitzichten
BELGISCHE RESULTATEN: NAMEA –
Grote categorieën
Huishoudens
Bedrijfstakken
A-C
Primair
inventaris+
D
Industrie
E-Q
Overig
Lucht 94-00 Fotochemisch (in %)
29.1
aandeel
70.9
ecoefficiency
(+) 30.8
ecogain
(+)37.0
3.2
45.2
50.8
1.8
2.1
0.6
(+)19.9
(+)36.4
(+)41.1
Water 97-99 Chemische Zuurstofvraag (in %)
aandeel
68.2
31.8
ecoefficiency
ecogain
3.8
(+)11
20.8
56.6
22.5
11.9
2.7
0.3
8.4
(+)16.3
-1.93
(+) ontkoppeling
Economische analyses en vooruitzichten
BELGISCHE RESULTATEN: NAMEA –
Grote
categorieën
HuisBedrijfshoudens takken
A-C
Primair
inventaris+
D
E-Q
Industrie
Overig
1.0
85.7
13.3
0.6
4.1
0.18
-13.4
(+)18.6
-3.8
Water 97-99: Zink (in %)
Aandeel
39.1
60.9
Ecoefficiency
Ecogain
3.5
(+)17
Water 97-99: Stikstof (in %)
Aandeel
38.5
61.5
Ecoefficiency
Ecogain
3.8
-13
80.2
12.7
7.0
45.8
0.61
0.09
-23.3
(+)12.9
-7.5
(+) ontkoppeling
Economische analyses en vooruitzichten
BELGISCHE RESULTATEN: NAMEA – ecoprofielen

Ecoprofielen
– Landbouw (1)
– Chemie (24)
– Metallurgie (27)
– Electriciteit (24)
– Weergegeven gegevens
Economische analyses en vooruitzichten
BELGISCHE RESULTATEN: NAMEA - ecoprofielen
Ecoprofiel
landbouw jacht en aanverwante diensten
Economische analyses en vooruitzichten
Ecoprofiel landbouw jacht en aanverwante diensten:
Gemiddeld jaarlijks aandeel in vervuiling en economie (%)
st ikst of
fosfor
zink
lood
nikkel
chroom
koper
kwik
cadmium
arseen
zwevende deelt jes
chemische zuurst ofvraag
biochemische zuurst ofvraag
koolst ofmonoxide
fot ochemisch
verzuring
broeikaseffect
t ewerkst elling
brut o t oegevoegde waarde
0
20
40
60
80
100
Economische analyses en vooruitzichten
Ecoprofiel landbouw jacht en aanverwante diensten:
Jaarl. evolutie van de vervuiling en de economie (in %)
stikstof
fosfor
zink
lood
nikkel
chroom
koper
kwik
cadmium
arseen
zwevende deeltjes
chemische zuurstofvraag
biochemische zuurstofvraag
koolstofmonoxide
fotochemisch
verzuring
broeikaseffect
tewerkstelling (w)
bruto toegevoegde waarde (w)
tewerkstelling (l)
bruto toegevoegde waarde (l)
-5
0
5
10
15
Economische analyses en vooruitzichten
Ecoprofiel landbouw jacht en aanverwante diensten:
Int vergelijking: jaarlijkse evolutie eco-efficiëntie (in %)
verzuring
UK
koolstofmonoxide
NED
FRA
fotochemisch
BEL
broeikas
0
2
4
6
8
Economische analyses en vooruitzichten
BELGISCHE RESULTATEN: NAMEA - ecoprofielen
Ecoprofiel
Chemie
Economische analyses en vooruitzichten
Ecoprofiel Chemie:
Gemiddeld jaarlijks aandeel in vervuiling en economie (%)
st ikst of
fosfor
zink
lood
nikkel
chroom
koper
kwik
cadmium
arseen
zwevende deelt jes
chemische zuurst ofvraag
biochemische zuurst ofvraag
koolst ofmonoxide
fot ochemisch
verzuring
broeikaseffect
t ewerkst elling
brut o t oegevoegde waarde
0
10
20
30
40
50
60
70
Economische analyses en vooruitzichten
Ecoprofiel Chemie:
Jaarl. evolutie van de vervuiling en de economie (in %)
st ikst of
fosfor
zink
lood
nikkel
chroom
koper
kwik
cadmium
arseen
zwevende deelt jes
chemische zuurst ofvraag
biochemische zuurst ofvraag
koolst ofmonoxide
fot ochemisch
verzuring
broeikaseffect
t ewerkst elling (w)
brut o t oegevoegde waarde (w)
t ewerkst elling (l)
brut o t oegevoegde waarde (l)
-50
-40
-30
-20
-10
0
10
Economische analyses en vooruitzichten
BELGISCHE RESULTATEN: NAMEA - ecoprofielen
Ecoprofiel
Metallurgie
Economische analyses en vooruitzichten
Ecoprofiel Metallurgie:
Gemiddeld jaarlijks aandeel in vervuiling en economie (%)
st ikst of
fosfor
zink
lood
nikkel
chroom
koper
kwik
cadmium
arseen
zwevende deelt jes
chemische zuurst ofvraag
biochemische zuurst ofvraag
koolst ofmonoxide
fot ochemisch
verzuring
broeikaseffect
t ewerkst elling
brut o t oegevoegde waarde
0
10
20
30
40
50
60
70
Economische analyses en vooruitzichten
Ecoprofiel Metallurgie:
Jaarl. evolutie van de vervuiling en de economie (in %)
st ikst of
fosfor
zink
lood
nikkel
chroom
koper
kwik
cadmium
arseen
zwevende deelt jes
chemische zuurst ofvraag
biochemische zuurst ofvraag
koolst ofmonoxide
fot ochemisch
verzuring
broeikaseffect
t ewerkst elling (w)
brut o t oegevoegde waarde (w)
t ewerkst elling (l)
brut o t oegevoegde waarde (l)
-50
0
50
100
150
200
Economische analyses en vooruitzichten
BELGISCHE RESULTATEN: NAMEA - ecoprofielen
Ecoprofiel
Electriciteit, gas, stoom en warm water
Economische analyses en vooruitzichten
Ecoprofiel Electriciteit, gas, stoom en warm water:
Gemiddeld jaarlijks aandeel in vervuiling en economie (%)
st ikst of
fosfor
zink
lood
nikkel
chroom
koper
kwik
cadmium
arseen
zwevende deelt jes
chemische zuurst ofvraag
biochemische zuurst ofvraag
koolst ofmonoxide
fot ochemisch
verzuring
broeikaseffect
t ewerkst elling
brut o t oegevoegde waarde
0
5
10
15
20
25
Economische analyses en vooruitzichten
Ecoprofiel Electriciteit, gas, stoom en warm water:
Jaarl. evolutie van de vervuiling en de economie (in %)
s tiks tof
z ink
nikke l
kope r
c a dmium
z we ve nde de e ltje s
bioc he mis c he z uur s tof vr a a g
f otoc he mis c h
br oe ika s e f f e c t
br uto toe ge voe gde wa a r de (w)
br uto toe ge voe gde wa a r de (l)
-20
0
20
40
60
80
Economische analyses en vooruitzichten
Ecoprofiel Electriciteit, gas, stoom en warm water:
Int vergelijking: jaarlijkse evolutie eco-efficiëntie (in %)
verzuring
UK
koolstofmonoxide
NED
FRA
fotochemisch
BEL
broeikas
-15
-10
-5
0
5
10
15
20
Economische analyses en vooruitzichten
BELGISCHE RESULTATEN: NAMEA Input- Output
 De
sterkte van Input output analyse: indirecte effecten
-definitie – emissies – technische coëfficienten (tc)
Eenvoudige input-output tabel – technische coëfficientenmatrix
Product1
Product2
Product3
Fin.vraag
Fin.vraag Totaal
Tot (tc)
Tot (tc)
Tot (tc)
consump.
invester
Product 1
30 (0.3)
40 (0.2)
5 (0.1)
20
5
100
Product 2
20 (0.2)
80 (0.4)
15 (0.3)
60
25
200
Product 3
10 (0.1)
20 (0.1)
5 (0.1)
5
10
50
Emissies
300 (3)
200 (1)
100 (2)
40
60
25
100
200
50
TW
Totaal
Economische analyses en vooruitzichten
BELGISCHE RESULTATEN: NAMEA Input- Output
 Opmerking
– Heterogene branches naar homogene producten
– Investeringen
– Beperkte levensloop
– Binnenlands emissies
Economische analyses en vooruitzichten
Belgische Resultaten: Namea Input-Output
 Input-Output
analyse: resultaat (in %)
Consumptie
Huishouden
Consumptie
Overheid
Investering Uitvoer
Finale vraag
31
17
11
41
Broeikas
30
5
9
58
Verzuring
36
4
7
54
CZV
29
12
3
57
Zink
13
7
6
76
Stikstof
41
5
2
52
Economische analyses en vooruitzichten
BELGISCHE RESULTATEN: NAMEA Input- Output
 Input
Output analyse: eerste resultaat
–Belang van export (ook relatief)
–Belang van huishoudens (niet relatief behalve
voeding)
- Uitbreidbaar
- Individuele producten
- Externe schokken
- ...
Economische analyses en vooruitzichten
BELGISCHE RESULTATEN: NAMEA – Conclusies
 Conclusies
– Gedetailleerde federale inventaris
– Globale daling van vervuiling met uitzonderingen
• Sterker voor industrie
• Problematisch broeikas transport huishoudens
• Voldoende daling?
– Situering tov economische realiteit
• Concentratie van de vervuiling
• Positieve evolutie en ontkoppeling is mogelijk
– Ecoprofielen
• Internationale vgl eerder positief; uitz. metallurgie
– Analyse: Nu begint het pas...
Economische analyses en vooruitzichten
BELGISCHE MILIEUREKENINGEN IN EUROPEES
PERSPECTIEF
 Milieurekeningen
veel uitgebreider dan de 3 types
beschikbaar voor België
 Europa:
Eurostat stimuleert opzetten milieurekeningen in
alle lidstaten
 Hoe
verhouden de Belgische milieurekeningen zich tot de
milieurekeningen in andere landen ?
 EPEA
: België = top (samenwerking met NIS)
 NAMEA
Lucht : België = midden
 NAMEA
Water : België = midden
 bosrekeningen
(houtrekeningen) : België = midden
Economische analyses en vooruitzichten
BELGISCHE MILIEUREKENINGEN IN EUROPEES
PERSPECTIEF
Rekeningen waar België geen ervaring mee heeft:
 ondergrondse
natuurlijke rijkdommen (VK, NED, NOO,
FRA, DEN, OOS)
 landgebruik
(ZWE, NED, DEN, DUI, FIN, NOO)
 visrekeningen
(VK)
 waterkwaliteitsrekeningen
(FRA)
 NAMEA
giftige stoffen in lucht, water, land (NED)
 NAMEA
chemische producten (ZWE)
 NAMEA
met milieubelastingen en -subsidies (ZWE, NED,
DEN)
 NAMEA
energie (veel landen => nu in NAMEA Lucht)
Economische analyses en vooruitzichten
BELGISCHE MILIEUREKENINGEN IN EUROPEES
PERSPECTIEF
 NAMEA
Afval (IER, NED, OOS, FIN, ZWE, NOO, TSJ)
vanaf 2003 focus op standardisatie (gestimuleerd door
Europese verordening 2150/2002 omtrent afvalstoffenstatistieken)
 BESLUIT
: België loopt globaal achter bij de gemiddelde
ontwikkeling van milieurekeningen in Europa
Economische analyses en vooruitzichten
TOEKOMST
 Om
opgebouwde expertise niet verloren te laten gaan
wenst het Federaal Planbureau de Belgische
milieurekeningen verder uit te bouwen
 Op
basis van Europese prioriteiten beperken tot 5
soorten:
3
NAMEA ’s (afval, lucht (inclusief energie) en water)
 houtrekeningen,
EPEA
 opgebouwde
expertise valoriseren door meer analyse:
invoer en uitvoer emissies, emissievooruitzichten op
basis van sectoraal gedifferentieerde groeiverwachtingen,
simulaties  emissies bij  vraag naar specifieke
producten,...
Economische analyses en vooruitzichten