Brussels platform 2 april Psychosociale begeleiding van mensen in

BRUSSELS PLATFORM 2 APRIL
PSYCHOSOCIALE
BEGELEIDING VAN MENSEN
IN EEN PRECAIRE
VERBLIJFSSITUATIE
Dominique Van Hespen
Psychotherapeut Seso
Sociale Dienst Socialistische Solidariteit
Gemeenschappelijke ervaringen van
vluchtelingen
Gedwongen migratie
 Meerdere ontwrichtingen
 Heterogene groep

Reconstructie levensgeschiedenis
vluchteling






Van vrede naar georganiseerd geweld:
traumatisering
Van gevaar naar veiligheid: vlucht
Van vertrouwd naar vreemd: ontworteling
Van actief naar passief: wachten in onzekerheid
Van tijdelijk naar permanent: integratie
Van hier naar daar: mogelijkheid van terugkeer
Van vrede naar georganiseerd
geweld: traumatisering







Politiek geweld, repressie, terreur
Direct geweld: oorlog, bombardementen,
martelingen
Dreiging met geweld
Getuige van geweld
Participatie in geweld
Geforceerde separaties, verlies van dierbaren
Disruptie van de gemeenschap
Van gevaar naar veiligheid: vlucht





Verdriet voor hetgeen men achterlaat
Hoop voor de toekomst
Angst te overleven
Gefaseerde vlucht
Tijdens de vlucht: uitbuiting, geweld, dood
Van vertrouwd naar vreemd:
ontworteling






Opluchting, veiligheid en rust  desorganisatie,
onzekerheid en hulpeloosheid
Uiteenvallen van families en sociale netwerken
Verlies van vertrouwde omgeving en betekenisgevende
context, culturele waarden en eigen identiteit
Verlies van sociale, financiële status en materiële
bezittingen
Gebroken levenslijn
Verlies van het leven van alledag
Van actief naar passief: wachten in
onzekerheid




Verblijf in een asielcentrum: doorgangsplek, levensloop staat stil,
gebrek aan controle (‘kamp’, ‘gevangenis zonder tralies’) 
spanning en apathie nemen toe met duur van het verblijf
Gedwongen ledigheid: niet deelnemen aan het maatschappelijk
leven (zinvolle activiteiten, werk, enz.)
Marginalisatie en discriminatie
Onzekerheid over asielprocedure
Een langdurige asielprocedure zonder voorspelbare uitkomst
interfereert met de gevoelens van veiligheid en vertrouwen (vaak al
aangetast door ondergaan geweld), verergert bestaande
psychologische problemen en roept nieuwe angsten op
Afgewezen asielzoekers kunnen jaren overspoeld worden door
angsten en onzekerheid en geblokkeerd geraken in het denken aan
de toekomst
Van tijdelijk naar permanent:
integratie


Een tijdelijke verblijfsvergunning verlengt de
gevoelens van onzekerheid (integratie moeilijk)
Migratie is een lang proces van leren, aanpassen,
verlangen, rouwen, hoop krijgen en verliezen
Van hier naar daar: mogelijkheid van
terugkeer




Gedwongen terugkeren
In vrijheid terugkeren (situatie in het land
veranderd)
Ontwrichting: nieuwe scheidingen, verliezen en rouw
en onzekerheid omtrent de hervestiging
Illegaliteit
Reacties op schokkende gebeurtenissen



Trauma = combinatie van objectieve aspecten en
de subjectieve ervaring
Vluchtelingen: traumatische ervaringen + vele
andere vormen van stress = cumulatieve stress
Cumulatieve stress leidt vaak tot psychologische
reacties, maar niet altijd tot psychopathologie
Van reactie naar symptoom
•
•
•
Reacties die te lang duren, te ernstig zijn of het
dagelijks functioneren verstoren
Signalen: slaapproblemen, nachtmerries, gebruik van
middelen, lichamelijke klachten, gebrek aan eetlust,
benauwdheid, in zichzelf gekeerd, geen contact
mogelijk, somber, prikkelbaar, agressief, verward,
onsamenhangende spraak, snel angstig, niet voor rede
vatbaar, zeer wantrouwig, concentratieproblemen
Risicofactoren bij de reconstructie levensgeschiedenis
 verwijzing + toestemming vragen
Stoornissen




PTSS
Depressieve stoornissen
Angsstoornissen
Somatoforme stoornissen
Beschermende factoren







Familie (kwaliteit contact)
Sociale contacten, vrienden
Zinvolle daginvulling
Mogelijkheid tot culturele en religieuze gebruiken
Optimistische veerkrachtige persoonlijkheid
Adequate copingstijlen
Sociaal, beschermende en ondersteunende diensten
Grondhoudingen









Menselijke waardigheid herstellen
Benoemen van onrechtvaardigheid
Erkenning van slachtofferpositie
Empowerende interventies
Beschermende factoren versterken
Vervang negatieve bewoordingen door positieve
bewoordingen
Authenticiteit
Onvoorwaardelijke positieve aanvaarding
Empathie