Medische Publieksacademie - Medisch Centrum Leeuwarden
advertisement
Medische Publieksacademie Publieksacademie Medische Publiekacademie | Radiotherapeutisch Instituut Friesland Medisch Centrum Leeuwarden | Leeuwarder Courant Medische Publieksacademie Medische Publieksacademie 7 februari 2017 Welkom! #mclmpa 1 Medische Publieksacademie De rol van radiotherapie in de behandeling van kanker Annerie Slot, radiotherapeut-oncoloog Antoinet van der Wel, radiotherapeut-oncoloog Marjolein Bakker, radiotherapeut-oncoloog Asing Walthaus, redacteur LC, moderator Medische Publieksacademie Radiotherapeutisch Instituut Friesland Annerie Slot 2 Medische Publieksacademie Medische Publieksacademie 3 Medische Publieksacademie Doel Radiotherapie • Vernietigen kankercellen • Sparen normale cellen Medische Publieksacademie Werking Radiotherapie Afremmen/stoppen van celdeling door stralingsschade aan DNA in celkern 4 Medische Publieksacademie Normale cellen Normale cellen Kankercellen Kankercellen Medische Publieksacademie celdood 5 Medische Publieksacademie Herstel DNA-schade • Gedurende periode tussen bestralingsfracties • Slecht herstel bij maligne cellen • Goed herstel bij normale cellen Medische Publieksacademie Aantal cellen Normale cellen Maligne cellen Tijd 6 Medische Publieksacademie 100% Aantal cellen 0% Tijd Medische Publieksacademie 21 instituten 7 Medische Publieksacademie Radiotherapeut-oncoloog • Geneeskunde studie 6 jaar • Specialisatie 5 jaar Nederland • 255 fte radiotherapeuten Medische Publieksacademie Multidisciplinair • 960 fte laboranten Hogere beroepsopleiding: MBRT 4jaar • 100 fte Klin Fysici Master fysica gevolgd door opleiding 4 jaar 8 Medische Publieksacademie Friesland • • • • MCL Antonius Sneek Nij Smellinghe Drachten/Dokkum Tjongerschans Heerenveen Medische Publieksacademie 9 Medische Publieksacademie Oncologie = multidisciplinair • • • • • Diagnostiek Chirurgie Pathologie Radiotherapie Chemotherapie Medische Publieksacademie Radiotherapie • Palliatief =klachten verminderen Antoinet v d Wel PAUZE • Curatief =genezend Marjolein Bakker 10 Medische Publieksacademie Medische Publieksacademie Palliatief: klachten verminderen Antoinet van der Wel 11 Medische Publieksacademie Bijwerkingen radiotherapie • Algemeen: vermoeidheid • Plaatselijk: Alleen in bestraald gebied !! haaruitval Beschadiging slijmvlies misselijkheid buikkrampen braken diarree huidreactie Klachten van plassen Medische Publieksacademie Bijwerkingen afhankelijk van: • De plaats van het te bestralen gebied • Het soort gezonde weefsel of orgaan in de buurt • De hoeveelheid bestraling die het gezonde weefsel krijgt • Gelijktijdige of voorafgaande behandelingen 12 Medische Publieksacademie Medische Publieksacademie Vroege bijwerkingen • Tot 6 weken na bestraling • Voorspelbaar • Omkeerbaar Late bijwerkingen • 3 maanden tot jaren na bestraling • minder voorspelbaar • Vaak onomkeerbaar 13 Voorbeelden vroege bijwerkingen • • • • Medische Publieksacademie Beschadiging van het slijmvlies Slikklachten Beschadiging van de huid Haaruitval Medische Publieksacademie Voorbeeld late bijwerkingen • Borst voelt compacter bijvoorbeeld na bestralen van een borst 14 Medische Publieksacademie Kunnen we bijwerkingen verminderen? • Gebruik nieuwe technieken Medische Publieksacademie 15 Medische Publieksacademie Door instructie aan de patiënt • Volle blaas bij bestraling van de prostaat • Niet roken • Matig met alcohol • Bij maagdarm of slokdarmklachten voeding aanpassen • ondersteunende maatregelen Medische Publieksacademie Palliatie 16 Medische Publieksacademie Palliatieve zorg is een benadering die de kwaliteit van het leven verbetert van patiënten en hun naasten die te maken hebben met een levensbedreigende aandoening, door het voorkomen en verlichten van lijden, door middel van vroegtijdige signalering en zorgvuldige beoordeling en behandeling van pijn en andere problemen van lichamelijke, psychosociale en spirituele aard. WHO 2002 Medische Publieksacademie Palliatie bij kanker door • • • • Zorg en aandacht Medicijnen Chemotherapie Bestraling 17 Medische Publieksacademie Curatie Palliatie Doel Genezing Klachten↓ Bijwerkingen Worden evt geaccepteerd Zo min mogelijk Dosis “Zo veel als nodig of mogelijk” “Net genoeg” Aantal keer Tot 39 keer 1-10 keer Behandelduur Lang Kort Te herhalen Meestal niet In principe:ja Medische Publieksacademie Wensen & Klachten Verwachtingen Andere ziekten Kwaliteit van leven Bijwerkingen Tijdsinvestering Effectiviteit Prognose 18 Medische Publieksacademie Palliatieve Bestraling • Behoud of verbetering kwaliteit van leven • Bestrijding van klachten • De conditie moet goed genoeg zijn om naar ons te komen. Medische Publieksacademie Palliatieve bestraling • Klachten door de tumor zelf • Klachten door uitzaaiingen 19 Medische Publieksacademie Medische Publieksacademie 20 Medische Publieksacademie • Bot – Pijn – Druk op een zenuw – Dreigende breuk • Hersenen • Bloedende, pijnlijke uitzaaiingen • Slikklachten Medische Publieksacademie Patient vrouw • 63 jaar • Pijn in haar rug 21 Medische Publieksacademie CT-Scan Medische Publieksacademie Vraag Zou de radiotherapeut-oncoloog iets voor deze dame kunnen betekenen? 1. Ja 2. Nee 22 Medische Publieksacademie Medische Publieksacademie • Er is onderzoek gedaan bij 1157 patienten. • De helft kreeg 1 bestraling, de helft 6 bestralingen • Het bleek dat 1 bestraling net zo effectief is op pijn als 6 23 Medische Publieksacademie Pijn door uitzaaiingen in bot • Eenmalig: 1 x 8 Gy, standaardbehandeling – Bij pijnklachten – Goed resultaat bij 70% – Effect pas na ongeveer 3 weken, duur tot ongeveer een half jaar – Geringe bijwerkingen, pijn kan daags na bestraling wel iets opvlammen – Afbouwen / verminderen pijnstiller – Kan vaak herhaald worden Medische Publieksacademie Is het zinvol om alle uitzaaiingen te bestralen? 24 Medische Publieksacademie MRI wervelkolom Medische Publieksacademie Druk op ruggemerg • Enige spoedindicatie binnen de radiotherapie • Doel verbetering of stabiel blijven van de klachten 25 Medische Publieksacademie Uitzaaiingen in het hoofd Medische Publieksacademie 26 Medische Publieksacademie Uitzaaiingen in het hoofd • Klachten door verhoogd druk of door de plaats • Vaak Dexamethason • 5 bestralingen • Voorkómen verdere uitval • Minder dexamethasone • Bijwerking is haarverlies Medische Publieksacademie 27 Medische Publieksacademie Medische Publieksacademie 28 Medische Publieksacademie Medische Publieksacademie 29 Medische Publieksacademie Medische Publieksacademie Planning dia 30 Medische Publieksacademie Medische Publieksacademie 31 Medische Publieksacademie Pauze Medische Publieksacademie Longkanker Marjolein Bakker 32 Medische Publieksacademie Longkanker Medische Publieksacademie Longkanker 33 Medische Publieksacademie Vraag Is het mogelijk dat longkanker door een radiotherapeut-oncoloog genezend behandeld wordt? 1. Ja 2. Nee Medische Publieksacademie Longkanker • Niet kleincellig longkanker (NSCLC) • Kleincellig longkanker (SCLC) 34 Medische Publieksacademie Longkanker Medische Publieksacademie 35 Medische Publieksacademie Niet kleincellig longkanker Stadium I Stadium II Stadium III Medische Publieksacademie Patiënt P • Dhr. P. • 55 jaar • In het kader van geplande ingreep bij de KNO-arts longfoto • Longfoto toont een afwijking 36 Medische Publieksacademie X-thorax (=longfoto) Medische Publieksacademie Patiënt P • Verwijzing longarts • Bronchoscopie • Maakt aanvullend röntgenfoto's o.a. -PET-CT 37 Medische Publieksacademie PET-CT Medische Publieksacademie CT geleid weefsel diagnose 38 Medische Publieksacademie Patiënt P • Stadium II NSCLC • Genezend te behandelen - chirurg - radiotherapeut-oncoloog • Shared decision maken (gezamenlijke besluitvorming) Medische Publieksacademie Shared decision • Alle behandelmogelijkheden bespreken • Per behandeling - doel - procedure - bijwerkingen 39 Medische Publieksacademie Patiënt P Gesprek in het RIF • • • • Hoe het met patiënt gaat Diagnose Lichamelijk onderzoek Behandeling: doel, procedure en bijwerkingen Medische Publieksacademie Stereotactische bestraling • Doel • Bijwerkingen • Procedure 40 Medische Publieksacademie Resultaten N.E. Verstegen, Annals of Oncolgy, 2013 Medische Publieksacademie Stereotactische behandeling • 3 bestralingen • 5 bestralingen • 8 bestralingen Maximaal 3 bestralingen per week 41 Medische Publieksacademie Stereotactische bestraling Medische Publieksacademie VMAT VMAT=Volumetric Modulated Arc Therapy • Gantry rotatie • Dose rate • Leaf positie 42 Medische Publieksacademie VMAT Medische Publieksacademie Bijwerkingen • Moeheid • Radiatie pneumonie • Rib pijn/ rib fractuur (nauwe relatie) 43 Medische Publieksacademie Resume stereotactie • • • • • Niet invasief Geen ziekenhuisopname nodig Geen verdoving/ narcose nodig Weinig bijwerkingen Goede locale controle Medische Publieksacademie Casus Dhr. P. gaat stereotactisch bestraald worden 44 Medische Publieksacademie Workflow Uitvoering Voorbereiding Immobilisatie Beeldvorming Bestralingplan QA Patient positionering CBCT: positieverificatie & correctie Bestraling Medische Publieksacademie 4D-CT 45 Medische Publieksacademie 4D-CT Medische Publieksacademie Intekening 46 Medische Publieksacademie Intekening Medische Publieksacademie Bestralingsplan 47 Medische Publieksacademie QA (=Quality Assurances) QA meting: • Punt dosis vergelijking in fantoom vs. planning • 3D dosisvergelijking met onafhankelijke planning Medische Publieksacademie QA (=Quality Assurances) 48 Medische Publieksacademie Het bestralingstoestel Medische Publieksacademie Vooraf aan de bestraling 49 Medische Publieksacademie Dank voor uw aandacht! Medische Publieksacademie Vragen en forumdiscussie 50 Medische Publieksacademie Publieksacademie www.mcl.nl/mpa [email protected] #mclmpa Medische Publiekacademie | Medisch Centrum Leeuwarden | Leeuwarder Courant 51
