Bestraling - Nationaal Fonds tegen Kanker
advertisement
Bestraling STICHTING NATIONAAL FONDS TEGEN KANKER en verder? Nieuwsbericht gewijzigde herdruk - februari 2008 – jaargang 10 voor onderzoek naar reguliere en aanvullende therapieën Bestraling is, net als chemotherapie, een veel toegepaste behandeling tegen kanker. Een behandeling ook die vaak een behoorlijke belasting voor de patiënt vormt. Deze folder gaat over aanvullende en ondersteunende methoden die iedereen kan toepassen om het herstelproces na bestraling, ook wel radiotherapie genoemd, te bevorderen en de bijwerkingen te beperken. Hoe werkt radiotherapie? Radiotherapie is een behandeling van kanker door middel van bestraling. Door de bestraling worden de kankercellen vernietigd. Er worden verschillende soorten straling voor gebruikt, zoals röntgenstraling (in zeer hoge doses) en kobaltstraling. Bestraling kan zowel uitwendig als inwendig (o.a. bracchi-therapie) worden toegepast. Door het zo precies mogelijk afstellen van de apparatuur wordt er zo min mogelijk schade aan het gezonde weefsel aangericht. Bovendien kunnen gezonde cellen beter tegen bestraling dan de tumorcellen. Wanneer wordt bestraling gebruikt? Met name bij snel delende weefsels en in gebieden waar chirurgisch moeilijk gewerkt kan worden (zoals mond, keel, hals, hoofd) is radiotherapie een mogelijk effectieve optie. Ook in het kader van pijnbestrijding (vooral bij botkanker) kan radiotherapie bijdragen aan een betere kwaliteit van leven. Ook wordt bestraling ingezet als aanvullende (adjuvante) therapie om de laatste kankercellen, die optisch niet waarneembaar zijn, te doden zoals bijvoorbeeld na een borstbesparende operatie bij borstkanker. Nadelen blijven Toch blijven er nadelige kanten aan bestraling zitten. Zo weet men meestal nog niet precies wat de optimale procedure is. Men gaat in de regel uit van een gemiddelde en geeft dan voor de zekerheid nog vaak een extra dosis om er zeker van te zijn dat de patiënt genoeg straling heeft gekregen om het tumorweefsel te vernietigen. De lijst met mogelijke bijwerkingen is nog steeds groot. Wel/of geen bestraling? Als patiënt is het moeilijk om een goede afweging te maken. Alleen als u volledig bent geïnformeerd kunt u een weloverwogen beslissing voor uzelf nemen. Onderstaande vragen aan de behandelend arts kunnen u daarbij helpen: • Bestaat er wetenschappelijk onderzoek over vergelijkbare patiënten die deze bestraling in vergelijkbare dosis hebben gehad? • Zo niet, wat is dan uw persoonlijke ervaring met deze bestraling? • Wat zijn de te verwachten positieve effecten van deze bestraling? • Wat zijn de negatieve effecten/bijwerkingen van deze bestraling op korte termijn? • Wat zijn de negatieve effecten/bijwerking van deze bestraling op lange termijn? • Welke effecten heeft dat op mijn kwaliteit van leven? • Indien ik deze behandeling niet onderga, hoeveel slechter zijn dan mijn overlevingskansen? • Indien ik deze behandeling niet wil ondergaan wat zijn dan mogelijke behandelingsalternatieven? Bijwerkingen Welke bijwerkingen er bij radiotherapie optreden, is sterk afhankelijk van het bestralingsgebied, de intensiteit en het soort straling dat wordt gebruikt. Maar last van bijwerkingen heeft bijna iedereen. Op korte termijn geeft bestraling vaak huidklachten en verbrandingsverschijnselen vergelijkbaar met verbranding door te intensief zonnebaden. Vrijwel alle patiënten klagen daarnaast over intense moeheid, soms nog jaren na de behandeling. Bestraling verzwakt het immuunsysteem en laat bij proefdieren een versnelde veroudering van het immuunsysteem zien. Aangezien een niet effectief immuunsysteem bijdraagt aan een verhoogde kans op het krijgen van kanker of uitzaaiingen is dit in feite een ernstige bijwerking. Bij patiënten die in het hoofd/halsgebied worden be­straald, ontstaan vaak problemen aan de speeksel­klieren. Bij longkankerpatiënten ontstaat vaak schade aan de slokdarm. Bij prostaatkankerpatiënten ontstaat vaak schade aan de endeldarm. Wat te doen om de bijwerkingen te verminderen? Veel drinken Het lichaam moet na een bestraling het dood gestraalde weefsel opruimen. Om het natuurlijke reinigingsproces van het lichaam een handje te helpen is het raadzaam veel water en groene thee te drinken. Daarmee ondersteunt u de werking van de nieren. Gezond eten Algemeen kan worden gesteld dat voor iedereen die bestraald wordt, goede voeding kan bijdragen aan een beter herstel. Gezonde voeding is rijk aan verse groenten en fruit en goede vetten: met name omega-3-vetzuren uit vette vis of lijnzaad(olie). Stichting Nationaal Fonds tegen Kanker -W.G. Plein 187 -1054 SC Amsterdam -ING 207205- T 020 530 49 33 [email protected] -www.tegenkanker.nl Veel kankerpatiënten ondervinden baat bij het Houts­mullerdieet dat rekening houdt met de specifieke behoefte aan voedingsstoffen van mensen die een behandeling tegen kanker ondergaan. Bepaalde stoffen uit voeding kunnen zelfs expliciet bijdragen aan het remmen van de groei van kankercellen, zoals: isoflavonen (bijv. genisteïne uit soja), groene thee, kurkuma, zoethout en weipoeder. Bij het Nationaal Fonds tegen Kanker kunt u gratis de folder ’Voedingsadvies voor Kankerpatiënten‘ opvragen. Vitamines en mineralen Sommige artsen zijn huiverig in het voorschrijven van antioxidanten, zoals vitamines en mineralen, bij iemand die bestraald moet worden. Immers, radio­therapie is onder andere effectief omdat het in het gebied van de tumor zorgt voor een overdosis aan vrije radicalen waardoor het tumorweefsel beschadigd wordt en de tumor geremd wordt in zijn celdeling. Deze artsen vrezen dat antioxidanten, die de vorming van vrije radicalen tegengaan, de effecten van radiotherapie verzwakken. In de medische literatuur is echter geen ondersteuning voor deze angst te vinden, integendeel. Uit diverse onderzoeken blijkt juist dat aanvulling met antioxidanten een grotere effectiviteit van de bestraling laat zien en minder bijwerkingen. Hieronder gaan we in op het effect van diverse voedingsstoffen op radiotherapie, zoals uit onderzoek is gebleken. AI deze stoffen kunnen (apart of in combinatie) de bijwerkingen van radiotherapie verminderen en zelfs bijdragen aan een betere kwaliteit van leven en een verhoogde overlevingskans. Vitamines: belangrijke basis Onderzoek laat zien dat tekorten aan vitamines en mineralen een zelfde effect hebben op gezonde cellen als bestraling. Zelfs geringe tekorten kunnen net als straling schade aan het DNA veroorzaken. Aangezien we bij radiotherapie juist de gezonde cellen zo gezond mogelijk willen houden, is het voorkomen van DNA-schade bij gezonde cellen een noodzaak. Ook om die reden is goede voeding en aanvulling met vitamines en mineralen aan te bevelen. De rol van antioxidanten Vitamines en mineralen staan sterk in de belangstelling bij de strijd tegen kanker. Deze zijn in het lichaam namelijk werkzaam als ‘antioxidant’. Dat betekent dat ze bescherming bieden tegen schadelijke zuurstofverbindingen, de vrije radicalen genoemd. Vrije radicalen vormen de oorzaak van veel ziektes, waaronder kanker. Vitamine A Uit onderzoek komt naar voren dat vitamine A de kanker­cel gevoeliger maakt voor bestraling. Dit gunsti­ge effect van vitamine A wordt voor een deel verklaard vanuit een immuun stimulerend effect. Bètacaroteen Bij mensen die bestraald werden in het mondgebied bleek dagelijkse aanvulling met 75 mg bètacaroteen een duidelijke afname te geven van de door radio­therapie veroorzaakte ontsteking van het mondslijmvlies. ­Mo­gelijk is het natuurlijke caroteen effectiever dan het synthetische. Vitamine C Vitamine C is een zeer sterke antioxidant die in elk geval onmisbaar is voor het verhogen van de weerstand van het lichaam. Uit onderzoek blijkt dat mensen die radiotherapie ondergaan en 5 keer per dag 1 gram vitamine C krijgen, beduidend meer effect van de ­bestraling hebben en bovendien minder last van bijwerkin­­gen. Mogelijk kan vitamine C bovendien ons beenmerg beschermen tegen straling. Vitamine E Vitamine E heeft een remmend effect op de celdeling van kankercellen en versterkt het effect van radio­therapie zonder invloed uit te oefenen op de gezonde weefsels. Soms ontstaat als gevolg van de bestraling verbindweefsel (fybrosis) in het bestraalde gebied. ­Vitamine E heeft een gunstig effect op vermindering van deze bijwerking. Selenium Onderzoek van een aantal Duitse KNO-artsen laat zien dat aanvulling met selenium voorafgaand aan bestraling leidt tot minder ernstige bijwerkingen: minder oedeemvorming, kortademigheid en necrose (afsterven van lichaamsweefsel en cellen). Melatonine Er is veel onderzoek gedaan naar het effect van melatonine bij bestraling. Daaruit blijkt dat melatonine kan helpen om de bijwerkingen tegen te gaan en bovendien heeft men door melatonine een betere nachtrust. Melatonine is een van de sterkste antioxidanten voor ons zenuwstelsel. Sommige onderzoeken laten zelfs een duidelijk langere overlevingsduur zien bij de combinatie radiotherapie en het gebruik van melatonine. Wobenzym N Wobenzym N kan bij bestraling van de mondholte mucositis (pijnlijke ontsteking van het slijmvlies in de mond) tegengaan. Samenvattend kunnen we stellen dat er geen reden is voor de angst dat vitamines en mineralen en andere antioxidanten de werking van radiotherapie teniet zouden doen. Sterker nog, er zijn vele aanwijzingen dat het resultaat van de behandeling juist beter is. Bovendien hebben patiënten veel minder last van bijwerkingen en daardoor een betere kwaliteit van leven. Artsen die zijn gespecialiseerd in niet-toxische tumor­therapie kunnen bepalen welke stoffen voor elke ­individuele kankerpatiënt de juiste aanvulling op bestraling kunnen zijn. N.B. De inhoud van deze folder bevat nadrukkelijk geen medische adviezen. De opzet van de auteurs is de lezer voor te lichten over voeding, therapieën en levensstijlen opdat u in overleg met uw arts tot een eventuele toepasssing komt, die verantwoord is en bij u past. De auteurs kunnen dan ook geen verantwoordelijkheid dragen voor eventuele klachten die voortvloeien uit het opvolgen van een algemene aanbeveling. Stichting Nationaal Fonds tegen Kanker -W.G. Plein 187 -1054 SC Amsterdam -ING 207205- T 020 530 49 33 [email protected] -www.tegenkanker.nl
