Gezamenlijke visie op de toekomst van Biessumerbos en Voolhok

Juli 2012
Gezamenlijke visie op de toekomst van Biessumerbos en Voolhok
Op de bijeenkomst van donderdag 28 juli bespraken we de visie op de toekomst van het
Biessumerbos en Voolhok. Deze was voorbereid door de werkgroep visie. Aan de hand van
beschikbaar materiaal (waaronder het Werkplan & Beheerplan Biessumerbos uit 2005), de
opbrengst van eerdere avonden en de lentewandeling door het Biessumerbos vatten zij de
belangrijkste wensen en ontwikkelingen samen. De opkomst op 28 juni was vanwege de warmte
en het Europese voetbal bescheiden: tien omwonenden en gebruikers waren aanwezig. De visie is
goed ontvangen en op een paar details aangescherpt en aangevuld.
Aan de slag met de visie
Met deze visie geven we weer hoe we (omwonenden, betrokkenen en Natuurmonumenten) de
toekomst van beide gebieden voor ons zien. De komende jaren voert de gemeente Delfzijl in
overleg met Natuurmonumenten het beheer van beide gebieden uit. Het realiseren van de wensen
uit deze visie hangt samen met de beschikbare middelen en de inzet van mensen die de
schouders onder beide gebieden zetten. De komende periode willen we samen kijken naar de
manier waarop we de rol van omwonenden en betrokkenen meer structureel kunnen organiseren.
Daarbij streeft Natuurmonumenten naar een zo groot mogelijke participatie, niet alleen in de
uitvoering, maar ook in het organiseren daarvan en het nemen van besluiten daarover.
Juli 2012
Voolhok: onontdekt plekje
Het natuurgebied aan de noordkant van Delfzijl is vrij ruig en besloten. Het is een voormalige
kwelder, die nu ligt ingesloten door de oude dijk en de Deltadijk. Door het gebied ligt een
eenvoudig, soms modderig pad. Het gebied is vanaf de Waddendijk goed te beleven. De
omwonenden en gebruikers waarderen de rust in het gebied en
zien graag dat het karakter van ‘onontdekt plekje’ blijft behouden.
Om te voorkomen dat Voolhok op termijn dichtgroeit met
hoogopgaand bos, maken we jaarlijks een of meer open plekken.
Van de aanwezige planten en diersoorten in Voolhok zijn weinig
gegevens bekend. In het gebied worden regelmatig reeën gezien.
Er leven verschillende vlindersoorten waaronder de kleine vos.
Daarnaast is het bekend dat drie vleermuissoorten voedsel zoeken
in het gebied: watervleermuis, laatvlieger en gewone
dwergvleermuis. De provincie meldt uit 2002 de aanwezigheid van
bijzondere planten: rietorchis, kamgras en valse voszegge. De
Nederlandse Database Flora en Fauna meldt uit 1999 de
aanwezigheid van moeraszoutgras, gewone waterbies en stomp
vlotgras en waarschijnlijk de plant ‘heen’. Om in ieder geval de
bijzondere en in grote aantallen bloeiende roze rietorchissen te
behouden, wordt een klein deel van het gebied een keer per jaar
gemaaid. We nemen geen maatregelen om de aanwezige oude strekdam open te houden of
toegankelijk te maken.
Voolhok is vrij toegankelijk voor wandelaars. Het smalle onverharde pad langs de noordrand van
Voolhok is soms modderig, maar dat past bij de aard van het natuurgebied. Ruiters worden
gedoogd. Wel verwachten we dat de ruiters rekening houden met de aanwezige wandelaars.
Honden horen, met name vanwege de (soms) aanwezige reeën en vogels aan de lijn.
Het gebied aangrenzend aan Voolhok is op dit moment niet in eigendom van Natuurmonumenten.
Met name het gedeelte met de ruïne van Lady Smith komt in aanmerking om bij
Natuurmonumenten in beheer te komen. De ruïne moet behouden en toegankelijk blijven. Het
parkachtige gebied ten noorden van Lady Smith zou ook in de toekomst een losloopzone voor
honden moeten blijven. Om de ook hier aanwezige orchideeën te behouden is jaarlijks een keer
maaien (laat in de zomer) en afvoeren van het maaisel wenselijk.
We zien graag dat de verharde wegen aan de westkant van Voolhok worden afgesloten voor
auto’s. Een camperplek is ongewenst.
Juli 2012
Biessumerbos
Het Biessumerbos is een jong en afwisselend bos aan de westkant van de wierde Biessum. Een
gordel van weilanden met het karakteristieke radiaire kavelpatroon scheiden het bos van de
wierde. Aan de andere kant stroomt het Uitwierdermaar. Het Biessumerbos heeft open plekken en
stroken met gras en riet. Deze willen we behouden. We creëren geen nieuwe zichtlijnen naar
Biessum.
We maaien regelmatig een smalle strook langs de paden, om te voorkomen dat lang gras de
paden bedekt. De rest van de graszomen maaien we maximaal een keer per jaar (na 15 juli). Het
maaisel voeren we af. Om de bloemrijkheid van de graszomen te
vergroten, overwegen we om op enkele plaatsen een mengsel met
bloemen en akkerkruiden in te zaaien.
De stroken met riet maaien we minder vaak. Door om de paar jaar
delen hiervan te maaien, ontstaan stukken met overjarig riet. Hier
voelen rietvogels zich thuis.
We hebben de wens dat de schouwsloten minder rigoureus gemaaid
worden. Daarover is overleg met het waterschap nodig.
De aan de oostkant van het Biessumerbos grenzende weilanden zijn
waardevol voor de natuur en herbergen historische en archeologische
waarden. Het reliëf en de radiaire structuur moet worden behouden.
Als de mogelijkheid zich voordoet om de weilanden te verwerven dan
zien we graag dat Natuurmonumenten ze in beheer krijgt. De
bloemrijkheid zou dan verder verhoogd kunnen worden.
Grote delen van het bos zijn afwisselend en begroeid met verschillende boomsoorten. Sommige
delen zijn nog eentonig van samenstelling. Door jaarlijks kleine delen te kappen, vormen we deze
delen ook om. De aanwezige oude populieren vormen een risico (omvallen) en halen we in fases
weg. De sloten in het bos hoeven niet jaarlijks beheert te worden (tenzij het schouwsloten betreft).
Op dit moment zijn de overgangen tussen het bos en de grasstroken vrij strak en abrupt. We
streven naar meer geleidelijke overgangen van gras, via lage struiken naar bos. Dat is waardevol
voor dieren als vogels en vlinders. Dat doen we door hier en daar inhammen in het bos te zagen.
Voorbeeld van een geleidelijke overgang tussen
bos en open veld
Er is weinig bekend over de plant- en diersoorten die in het bos voorkomen. Er leeft een kleine
groep reeën in het bos. De database van de provincie Groningen meldt uit 2002 de aanwezigheid
van de zeldzame planten kamgras, valse voszegge, veldgerst, vierzadige wikke, gewone
bermzegge en groot streepzaad. De database vermeldt ook de insecten variabele waterjuffer,
atalanta, distelvlinder, hooibeestje, kleine vos en bont zandoogje. Van de vogels staat alleen de
roek beschreven. Jaarlijks broedt een paar knobbelzwanen in een van de vijvers.
Uit het bos zijn waarnemingen bekend van de laatvlieger en uit de omringende weilanden de
gewone dwergvleermuis en ruige dwergvleermuis. Tot op heden is de vleermuisbunker die in het
Juli 2012
bos staat niet of nauwelijks bewoond. Wel willen we deze vleermuisbunker behouden. Mogelijk kan
een vleermuiswerkgroep de kwaliteit van de bunker onderzoeken en verbeteren.
Om een beeld te krijgen van de rijkdom aan vogels, libellen en vlinders starten we met een groep
mensen die een aantal keer per jaar de broedvogels monitoren en inventariseert iemand de
gebieden op vlinders en libellen. Voor de vogels hangen we geen nestkasten op. We beheren het
bos zodanig dat het voldoende natuurlijke nestgelegenheden biedt.
Het Biessumerbos heeft een belangrijke functie als recreatief gebied. We onderhouden de
halfverharde structuur van paden in en rond het bos, zodat het bos toegankelijk is in nattere
perioden en voor mensen met een scootmobiel of een kinderwagen. De andere paden blijven
onverhard en kunnen tijdens nattere perioden modderig zijn. Op twee plekken kampt het pad in
natte perioden met overstromend water. Indien mogelijk wordt dit opgelost door het aanbrengen
van een rand van klei aan de binnenzijde van het pad.
In het bos lopen ruiterpaarden. Daarnaast kunnen de ruiters gebruik maken van de overige paden.
Om te voorkomen dat de paden worden stukgelopen, vragen we hen de randen aan te houden.
Honden zijn welkom in het Biessumerbos. We willen echter voorkomen dat het bos wordt gezien
als hondenlosloopgebied en hondenuitlaatservices aantrekt. Daarom moeten honden moeten
formeel aan de lijn. Loslopende honden worden gedoogd. We gaan er daarbij vanuit dat de
honden niet dwars door het bos struinen en reeën en vogels met rust laten.
Het autoverkeer weren we uit het bos. Daarvoor zijn boomstammen en balken aangebracht. Deze
wijze voldoet nog niet afdoende. We zoeken naar een betere oplossing.
Langs het Maar kan worden gevist, zonder dat daar speciale voorzieningen worden aangebracht.
De betonnen ring fungeert als hangplek en dat is prima. We verwijderen op termijn de prullenbak
(proef). Daar waar nodig spreken we de hangjongeren aan op hun verantwoordelijkheid om geen
rommel achter te laten.
Het bos maakt onderdeel uit van de beschreven ommetje ‘Onder Klokslag van Oetwier’. De route
wordt onder meer via de website van Natuurmonumenten aangeboden. De route krijgt geen
aanduiding in het terrein. Als aanvulling zouden we graag een speelse educatieve speurtocht
ontwikkelen voor kinderen en hun (overgroot)ouders.
Van omgezaagde bomen maken we een aantal speel/ trim-aanleidingen. Het zijn geen
speelelementen, maar natuurlijke elementen die de mogelijkheid bieden om te spelen.
Om het Biessumerbos te verbinden met de wierde van Marssum zouden we graag een
wandelverbinding realiseren met een ‘hoogholtje’ over de Uitwierdermaar, bij de bocht in de weg
ten noorden van het bos. Een trekpontje zou als een alternatief kunnen dienen. Uiteraard is
hiervoor medewerking nodig van de grondeigenaren.
Het Biessumerbos biedt in goed overleg ruimte aan uiteenlopende evenementen en activiteiten.
Op dit moment vinden er al diverse activiteiten plaats. In het bos liggen geocaches (schatten
gekoppeld aan een speurroutes met GPS welke via internet worden aangeboden:
www.geocaching.nl). Zolang deze door de initiatiefnemers worden onderhouden en geen
noemenswaardige verstoring zijn voor planten en dieren, vormen ze een attractieve manier om het
Biessumerbos te ontdekken. De jaarlijkse menwedstrijden en de jachthondenproeven zijn van
harte welkom in het gebied. We gaan er daarbij vanuit dat ze rekening houden met de waarden
van het Biessumerbos. De jaarlijkse activiteiten van Lutje Grut (zie
http://www.kindervakantiespelendelfzijl.nl/website/home.html) zijn een unieke kans om honderden
Juli 2012
kinderen uit Delfzijl in aanraking te brengen met de natuur. Jaarlijks bezoeken in twee keer
gemiddeld 400 kinderen het bos. Dat is van grote waarde en het Biessumerbos biedt daarvoor alle
ruimte. Wellicht is het in de toekomst mogelijk om vanuit Natuurmonumenten in het programma
speciale natuurbeleefonderdelen aan te bieden. Het activiteitenbureau FeelFree
(http://www.feelfree-adventure.nl/Uitjes-outdoor.aspx) uit Delfzijl organiseert in het gebied per jaar
tussen de 5 en 10 kinderfeestjes. Deze kinderfeestje worden gehouden bij de betonnen ring aan
de Uitwierdermaar en bestaat uit drie onderdelen: kompastocht door het natuurgebied,
handboogschieten en een vlot bouwen.
Juli 2012
Achtergrondinformatie informatie
Werkplan & beheerplan Biessumer bos, Landschapsbeheer Groningen, januari 2005
Biessum, een monumentale wierde bij Delfzijl, R.H.J. Klok, 1971
Over de Naterij/ Lady Smith zijn op internet een aantal bronnen met informatie:
http://nl.wikipedia.org/wiki/Naterij
http://www.voko-lichen.nl/ladysmith/ladysmith.html
Daarnaast is er een Hyves over het onderwerp. Ik weet echter niet of die te maken heeft met het
betreffende gebied: http://lady-smithdelfzijl.hyves.nl/adres/