Omslagverhaal De digitale advocaat Legaltech: minder maatpak, meer confectie Advocaten geven het grif toe: hun sector is niet de meest innovatieve. Met een platform, een award en start-ups in legaltech gloort er nu verandering. En met de komst van Amerikaanse juridische platforms kan dat proces in een stroomversnelling komen. Jeroen Piersma ‘W We zijn van nature defensief en risicomijdend ingesteld en de sector is bovendien streng gereguleerd’, hoor je juristen vaak zeggen. De liefhebbers van ‘legaltech’, de verzamelnaam voor innovatie binnen de juridische sector, kijken dan ook met lichte jaloezie naar de financiële wereld, waar fintech al een stuk verder is gevorderd. Dat neemt niet weg dat er genoeg start-ups zijn die hier wat aan proberen te doen. De Legal Tech Awards, de prijs voor beste start-up in de juridische sector, probeert een aantal van hen in de schijnwerpers te plaatsen. De prijs werd afgelopen dinsdag voor de tweede keer uitgereikt. Winnaar is Signrequest, een van de negen deelnemende start-ups. Samen geven zij een representatief beeld van wat er momenteel op het gebied van legaltech speelt. In grote lijnen gaat het om twee ontwikkelingen. Enerzijds zijn dat de webplatforms, waar juridisch dienstverleners en klanten elkaar kunnen vinden, en die klanten de mogelijkheid bieden om zelf juridische zaken te regelen, zoals het opstellen en beheren van contracten. De webplatforms richten zich op particulieren en het mkb. Anderzijds gaat het om aanbieders van software waarmee delen van het juridische werkproces geautomatiseerd kunnen worden. Zij richten zich op de aanbieders van juridische diensten. Er is een discussie gaande over de vraag of de webplatforms wel onder de vlag legaltech thuishoren. Ze beheren websites, maar of je dat innovatieve technologie kunt noemen, daarover lopen de meningen uiteen. Tegelijk geldt dat de overgang tussen beide terreinen soms vloeiend is. De software voor de doe-het-zelfwebsites laat zich, eenmaal doorontwikkeld, soms ook prima verkopen aan advocatenkantoren. Het begrip legaltech leidt ook op een ander vlak nogal eens tot verwarring. Vaak valt in gesprekken hierover al snel de naam IBM, supercomputer Watson en zijn juridische toepassing in het programma Ross. Wanneer Watson en Ross voorbij komen, gaat het al snel over kunstmatige intelligentie, die op termijn het grootste deel van het advocatenwerk kan vervangen. Ross zou nu nog op het niveau van een rechtenstudent zitten, maar kan over vijf jaar mogelijk een advocaat-stagiaire vervangen. Hoe dan ook, de realiteit is dat de overgrote meerderheid van de start-ups in legaltech, en zeker die in Nederland, zich bezighoudt met het toegankelijk maken van data en het automatiseren van werkprocessen. Buitengewoon nuttig en soms heel innovatief, maar met kunstmatige intelligentie en big data heeft het weinig te maken. Bij de Legal Tech Awards is er misschien één kandidaat, het Amerikaanse Legal Robot, die in de buurt komt van kunstmatige intelligentie. Het programma van Legal Robot kan heel snel juridische documenten analy- Het platform Dutch Legal Tech wil innovatie in de juridische dienstverlening bevorderen, zegt initiatiefnemer Jeroen Zweers, directeur innovatie bij advocatenkantoor Kennedy Van der Laan. ‘Advocaten praten met advocaten, maar niet met wetenschappers en techbedrijven. Daar proberen wij wat aan te doen.’ Dat gebeurt onder meer via een evenement en een prijs voor juridische start-ups. Dit jaar streden negen bedrijven om de Legal Tech Award, die we hieronder voorstellen. Winnaar werd SignRequest. Lexoo CoCounsel LexIQ Kopjra Legal Robot TIQ Daniel van Binsberge (oprichter). Onlinematchingplatform voor bedrijven en advocaten. Kimball Dean Parker (oprichter). Interactief visueel leerinstrument voor rechtenstudenten. Michael van der Cammen, (een van de drie oprichters). Digitale assistent-advocaat met machine learning. Tommaso Grotto (ceo). Zelf via het internet je intellectuele eigendom beschermen. Dan Rubins (ceo) Inzet van kunstmatige intelligentie bij het maken van juridische analyses. Nick Schils (oprichter). Onlineurenregistratie die je activiteiten bijhoudt. seren en leert bij van ieder document dat geanalyseerd wordt. Hoe groot de rol is van legaltech in de Nederlandse juridische markt, is ook een punt van discussie. Er zijn wel vijftien tot twintig webplatforms, maar hoeveel advocaten zij van werk voorzien en hoeveel omzet dit genereert, is onduidelijk. De meeste kenners van de sector houden het erop dat de webplatforms een minus- Rick Schmitz Geert-Jan Persoon Wendy Bogers LegalThings SignRequest Ligo O W L FOTOGRAFIE : PETER BOER VOOR HET FD Platform en award voor start-ups cuul deel van de markt in handen hebben. Maar er zijn ook partijen zoals Omnius — een van de platforms die al langer bestaan — dat bij monde van oprichter Ernst Bökenkamp claimt zo’n 1500 advocaten aan zich te hebben gebonden: bijna 10% van het totale aantal advocaten in Nederland. De Nederlandse legaltech-gemeenschap ging een paar weken geleden recht overeind zitten toen bekend werd dat het Amerikaanse webplatform Rocket Lawyer grote plannen heeft voor Europa en dat Nederland bovenaan op hun lijstje staat. Rocket Lawyer, in 2008 opgericht, is het niveau van start-up al lang geleden ontgroeid. Het bedrijf claimt 14 miljoen klanten te hebben en is een dynamische grootmacht die gefinancierd wordt door partijen als Google en Morgan Stanley. Met name Google is een handige partner als het gaat om het verwerven van een prominente positie in de zoekmachine van het bedrijf. De komst van zo’n partij zou de Nederlandse markt grondig kunnen opschudden. Een deel van de legaltechsites, die vaak dun gefinancierd zijn, zal het wellicht niet redden. Ook traditionele advocatenkantoren die zich niet gespecialiseerd hebben, zouden de komst van de Amerikanen kunnen gaan voelen. Tegelijkertijd hopen sommigen dat de komst van een grote partij ertoe zal leiden dat de nu nog latente vraag onder particulieren en kleine bedrijven wordt gemobiliseerd. Als juridische dienstverlening minder maatpak en meer confectie wordt, zou de markt wel eens voor iedereen kunnen groeien. Het echte grote geld in de juridische sector gaat nog steeds om bij de grote bedrijven en de Zuidas-kantoren. Ook egalThings is een softwareleverancier die is voortgekomen uit een webplatform. Oprichter Rick Schmitz begon in 2012 een site waar ondernemers online een bv konden oprichten en heeft die inmiddels uitgebouwd tot Firm24. Dit webplatform brengt enerzijds ondernemers en anderzijds advocaten, notarissen en accountants bij elkaar. ‘We kregen vragen van de zakelijk dienstverleners of ze onze software konden krijgen’, zegt Schmitz. Die vraag zette hem en compagnon Martijn Migchelsen ertoe aan LegalThings op te richten, leverancier van software waarmee advocatenkantoren hun werkprocessen kunnen automatiseren. In een ‘pingpongproces’ tussen klant en advocaat kan bijvoorbeeld een contract — van opstellen tot archiveren — volledig digitaal afgehandeld worden. LegalThings rekent inmiddels een aantal advocaten- en notariskantoren tot zijn clientèle. pagina 6, 15-10-2016 © Het Financieele Dagblad Winnaar 2016 van de Legel Tech Award prichter GeertJan Persoon van SignRequest, die dit jaar de Legal Tech Award won, richtte eerder een vergelijkingssite voor deelauto’s op. Toen ontdekte hij dat contractondertekening vaak voor problemen zorgt. Signrequest biedt een programma dat het bedrijven en cliënten makkelijker maakt om contracten te ondertekenen. ‘WeTransfer is het platform voor het delen van grote bestanden, wij zijn het platform voor bestanden die ondertekend moeten worden.’ Er zijn ook Amerikaanse aanbieders, maar Nederlandse bedrijven werken liever met een Nederlandse partij. En hier is SignRequest tot nu toe de enige. Persoon zegt zo’n 10.000 geregistreerde gebruikers te hebben. Grote advocatenkantoren zijn tot nu toe terughoudend, omdat de contracten in de cloud worden opgeslagen. ‘Maar daar hebben we een oplossing voor gevonden, waarbij de data niet op onze servers staan, maar op die van het kantoor.’ endy Bogers is na een loopbaan bij Baker McKenzie en de oprichting van een eigen kantoor sinds een jaar actief met webplatform Ligo. Bij de jonge ondernemers die ze met haar eigen kantoor bediende, ontdekte ze een behoefte aan houvast bij hun juridische vragen. Ligo biedt ondernemers de mogelijkheid voor hun vraag een deskundige advocaat te vinden. Maar de website biedt ook instrumenten om op een rij te krijgen wat er allemaal geregeld moet worden als een ondernemer personeel aanneemt, een samenwerking aangaat of tegen onbetaalde rekeningen aanloopt. ‘Ligo biedt geen arbeidscontract, maar antwoord op de vraag wat er komt kijken bij het aannemen van personeel’, zegt Bogers. Vooral daarin onderscheidt het platform zich volgens haar van de tien tot twintig andere juridische webplatforms die Nederland inmiddels telt. De komst van grote partijen als Rocket Lawyer zou de Nederlandse markt grondig kunnen opschudden hier kan legaltech een rol spelen. De opdrachtgevers van de kantoren, de juridische afdelingen van ondernemingen, staan onder druk om de advocatenrekening naar beneden te brengen. De verleiding is aanwezig om het meer routineuze werk niet langer bij de grote kantoren onder te brengen. Zuidas-kantoren zeggen altijd te mikken op de bovenkant van de markt, maar willen het bulkwerk liever niet kwijt. En dus biedt software waarmee standaardprocessen worden geautomatiseerd uitkomst voor de ondernemers. Staat de sector voor een technologische revolutie die de bestaande orde omver zal werpen? Kenners geloven van niet. Daarvoor is de sector, en ook een flink deel van de clientèle, te behoudend. De regels van de Nederlandse Orde van Advocaten zetten ook niet aan tot innovatie. Zo mag een advocatenkantoor nog steeds alleen maar in handen zijn van advocaten. Dat houdt grote dynamische spelers zoals retailbedrijven buiten de deur. De verandering komt, maar zal zich voorlopig langs de lijnen van geleidelijkheid voltrekken. Jeroen Piersma is redacteur van Het Financieele Dagblad. Vijf zaken om in de gaten te houden Op welke terreinen rukt legaltech op? Vijf voorbeelden van automatisering binnen de juridische sector. 1 De opkomst van platforms voor juridische diensten, waar klanten zelf hun juridische zaken kunnen regelen. 2 Softwarebedrijven die het juridisch proces automatiseren. Zij richten zich op aanbieders van juridische diensten. 3 Kunstmatige intelligentie, zoals Ross van IBM, kan op termijn veel van het advocatenwerk vervangen. 4 Het Amerikaanse Legalrobot analyseert razendsnel juridische documenten en wordt snel slimmer. 5 Rocket Lawyer, in 2008 opgericht, zegt 14 miljoen klanten te hebben en wordt gefinancierd door Google en Morgan Stanley.