Document

Neonatale screening op CF
5 november 2009
NVK, Veldhoven
Martina C Cornel
Professor of Community Genetics
and Public Health Genomics
Amsterdam, The Netherlands
Screening:
• Presymptomatisch
(nog geen klachten)
• Aanbod van gezondheidszorg
• Systematisch aanbod
(alle pasgeborenen of alle vrouwen van 50-75 jaar)
• Meestal vrijwillig, zelden “verplicht”
• Vaak laag risico populatie
Screening:
Definition US Commission on Chronic Illness 1951:
The presumptive identification of unrecognized disease or
defect by the application of tests, examinations or other
procedures which can be applied rapidly. Screening tests
sort out apparently well persons who probably have a
disease from those who probably do not. A screening test
is not intended to be diagnostic. Persons with positive or
suspicious findings must be referred to their physicians
for diagnosis and necessary treatment.
Neonatale screening (hielprik)
Hielprik: in NL: PKU vanaf 1974
Autosomaal recessief
Zonder behandeling ernstige verstandelijke handicap
Behandeling: phenylalanine-arm dieet
1:18.000 pasgeborenen = 10 per jaar in NL (Verkerk 1995)
Dragerfrequentie 1 op 67
Later CHT, AGS
Levensfasen & Genetische screening
• Preconceptioneel
• Antenataal
• Neonataal
• Later in leven
Screening: doel
•Preventie en behandeling
•Vroege opsporing; behandeling starten
voor aanvang symptomen
•Opsporen van risicogroepen; preventieve
interventies om risico te verlagen
•Reproductieve keuzes, zoals
•Niet (opnieuw) zwanger worden
•Prenatale diagnostiek en selectieve abortus
•Kunstmatige inseminatie donor sperma
•Preïmplantatie genetische diagnostiek
Genomics
This knowledge will dramatically accelerate the
development of new strategies for the diagnosis,
prevention and
treatment of disease,
not just for single-gene disorders but for the host of
more common complex diseases, e.g., diabetes,
heart disease, schizophrenia, and cancer.
Medical and Societal Consequences of the Human Genome
Project
Collins FS, NEJM, 1999
Neonatal screening NL 2006-2007
•
Biotinidase deficiency
•
Cystische fibrosis (conditional; pilot 2008)
•
Galactosemia
•
Glutaric aciduria type I
•
HMG-CoA-lyase deficiency
•
Holocarboxylase synthase deficiency
•
Homocystinuria
•
Isovaleric acidemia
•
Long-chain hydroxyacyl CoA dehydrogenase
deficiency
•
Maple syrup urine disease
•
MCAD deficiency
mental retardation or
•
3-methylcrotonyl-CoA carboxylase deficiency
sudden death
•
Sickle cell disease
•
Tyrosinemia type I
•
Very-long-chain acylCoA dehydrogenase deficiency
2006
• PKU
• Congenital
hypothyroidism
• Congenital Adrenal
Hyperplasia
Medication or
diet to avoid
Neonatale screening NL
• Gezondheidsraad 2005
• Aangeboden aan staatssecretaris op 22 augustus
2005
• “Bij baby’s zijn met één hielprik veel meer
behandelbare ziektes op te sporen”
• Voor CF eerst een betere opsporingsmethode
ontwikkelen
www.gr.nl
Neonatal screening NL: the committee
Neonatal screening NL: disease categories
• Considerable, irreparable damage can be
prevented (category 1)
– Add 14 diseases (biotinidase deficiency,
galactosemia, glutaric
aciduria type I, HMG-CoA lyase deficiency, holocarboxylase synthase
deficiency, homocystinuria, isovaleric acidemia, longchain hydroxyacylCoA dehydrogenase deficiency, maple syrup urine disease, MCAD
deficiency, 3-methylcrotonyl-CoA carboxylase deficiency, sickle cell
disease, tyrosinemia type I and very-long-chain acyl-CoA
dehydrogenase deficiency).
• Less substantial or insufficient evidence of
prevention of damage to health (category 2)
– Consider adding cystic fibrosis if better test becomes
available (improve specificity)
• No prevention of damage to health (category 3)
Waarom meer ziektes?
• Meer behandelingen beschikbaar
– Vroege opsporing: minder gezondheidsschade
• Meer tests beschikbaar (MS/MS)
Screening criteria
• When to screen?
– Wilson en Jungner WHO 1968.
– A variety of sets of criteria derived from W&J
• Important public health problem (prevalence & severity)
• Is treatment available? Does early treatment help?
• Course of disease known; frequency known
• Good test (high sensitivitity; high specificity, high positive
predictive value)
• Uniform treatment protocol; knowing whom to treat
• Etc
Afwegen voor- en nadelen
• Goede test?
•
•
•
•
•
Fout positieven
Specificiteit (1-FP)
Fout negatieven
Sensitiviteit (1-FN)
Positief voorspellende
waarde
Ziekte→
afwezig
A
B
C
D
Test
Resultaat
↓
Positief
• Onbedoelde neveneffecten
• Milde phenotypes
• Dragers geïdentificeerd
aanwezig
Negatief
Afwegen voor- en nadelen
Goede test beschikbaar?
• Fout positieven: veel kinderen verwezen naar
ziekenhuis, ouders ongerust, borstvoeding
gestopt (galactosemia); lange tijd voordat
resultaat zeker is (hypothyreoidie)..
• Fout negatieven: kinderartsen denken niet
meer aan de diagnose als het in de hielprik zit
(niet in DD). Mogelijke vertraging diagnose bij
gemiste cases.
• Specificiteit and sensitiviteit moeten (zo dicht
mogelijk bij) 100% zijn.
Afwegen voor- en nadelen
Onbedoelde neveneffecten
Milde phenotypes: wanneer je ernstige CF
gevallen zoekt, identificeer je ook milde gevallen,
die jarenlang symptoomloos zouden blijven.
Voordeel lang diagnostisch traject vermijden?
Nadeel bezorgdheid vanaf geboorte?
Identificatie dragers: moeten ouders
geïnformeerd worden aangezien de informatie
relevant is voor hen?
– Herhalingsrisico voor dragerparen
– Veel dragers vergeleken bij cases
De neveneffecten
Soms wordt dragerschap
aangetoond.
•
NB: aandoeningen in hielprik
vrijwel allemaal Autos Rec
(excl: CHT soms AR,
congenitale doofheid vaak AR)
•
Dus als kind de ziekte heeft,
weet je dat ouders i.h.a.
drager zijn
•
En dat herhalingsrisico 25% is
•
Maar bij hier worden ook
kinderen die drager zijn
opgespoord
gezond gezonde gezonde patiënt
drager drager
Neonatale screening CF, GR 2005
• Behandelbare aandoening
• Of vroege diagnostiek tot een betere uitkomst
leidt, is onderwerp van discussie -> grensgeval,
categorie II
• Sensitiviteit geen 100% (m.n. Turkse en
Marokkaanse mutaties niet allemaal bekend, dus
niet allemaal in panel)
• Specificiteit geen 100% dus veel fout positieven
(600 pasgeborenen zonder CF doorverwezen voor
zweettest, 1200 tweede IRT test)
Neonatale screening CF, GR 2009