intelligente spinnen eisen eerherstel

Intelligente spinnen eisen eerherstel!
Tannia Sels
Spinnen hebben maar al te vaak een slechte reputatie. Ze worden meedogenloos verpletterd
onder een krachtige schoenzool, of opgezogen door een al te ijverige stofzuiger.
Een tijdje geleden echter, werden ze eens van de positieve kant benaderd. Het was vooral de
manier waarop ze hun kost verdienden, die de wetenschappers intrigeerde.
Zo vonden enkele moleculair biologen van de Universiteit van Wyoming -o.l.v. Randolph
Lewis in het DNA (= het erfelijk materiaal) van de “Gouden Wielweb Spinner” een proteïne
producerend gen. De zijdedraad van deze spin is zo sterk dat de draden taaier zijn dan draad
waarmee een chirurg momenteel hecht. Men is er momenteel in geslaagd om een kleine
hoeveelheid van dat zijde-eiwit na te maken.
Spinnen (orde Araneae) behoren tot het phylum (= de stam) Arthropoda en worden gekenmerkt door een uitwendig skelet, een gesegmenteerd lijf en gelede (Arthros) poten (podes).
Ze behoren tot het subphylum (= onderstam) Chelicerata (hebben aanhangsels aan de kop,
meestal in de vorm van klauwen) en tot de klasse Arachnida (bezitten twee paar aanhangsels
aan het vierde kopsegment -pedipalpen- en vier paar looppoten).
Volgens de anatomische bouw en de wijze waarop ze hun web spinnen, worden spinnen in
drie groepen ingedeeld.
Hoe spinnen nu tot het “webben” zijn gekomen, is nog niet duidelijk. Wel bestaan er
momenteel twee theorieën over.
De eerste is de jongste (1984) en afkomstig van Arthur Decae (Leiden). Deze man denkt dat
de in het water levende spinnenvoorouders de eerste waren die zijde produceerden. Ze webten
om hun holen in de modder te kunnen versterken.
De tweede theorie is de oudste (1 eeuw oud) en meteen ook de meest geaccepteerde. Volgens
Henry McCook scheidden de voorouders van de spin op het land een spoor af. Zo konden ze
niet alleen hun weg terugvinden, maar kon ook de partner hen volgen.
In deze functie gingen bepaalde klieren zich specialiseren in het “zijde” produceren. Diezelfde
zijde wordt nu in webben van allerlei vormen aangewend.
Wist je dat spinnen gewoonlijk hun eigen web verorberen als het functieloos is geworden?
Dit doen ze niet alleen omdat het web water absorbeert en hen het vereiste vocht geeft, maar
ook als recyclage voor de proteïne.
Sommige spinnen “webben” hun hol ter bekleding, anderen spinnen netten om prooien te
verschalken. De meest majestueuze webben -in een cirkelvorm- worden gecreëerd door
wielspinnen. Deze zijn ongeveer 180 miljoen jaar geleden ontstaan en tellen momenteel meer
dan 10.000 soorten.
De Britse bouwkundig ingenieur Lorraine Lin, Donald Edmonds en Fritz Vollrath van de
Universiteit van Oxford bestudeerden onze tuinspin (Araneus diadematus). Volgens
computergegevens maakt de spin haar web uit twee draadsoorten.
De radiale draden zijn droog, stijf en sterk, terwijl de spiraaldraden elastisch zijn en bedekt
worden met een waterhoudende lijmstof. De laatste draden zorgen ervoor dat een in het web
vliegend insect, dit niet doet scheuren. De draden zullen eerder meegeven om de botsingsener-
gie op te vangen. Daarenboven worden de meeste insecten door de lijmstof verlamd.
Dan is er nog de ecologe, Catherine Craig, van de Universiteit van Yale, die gelooft dat
spinnen in hun web signalen weven. De meeste signalen -om insecten aan te trekken
uiteraard- imiteren het ontwerp en/of de kleuren van bloemen.
Zo spint de tropische wielspin (Argiope argentata) bijvoorbeeld een web in zigzag- of
kruisjespatroon.
De grote spin (Nephila clavipes) verwerkt geel pigment in haar zijde en gebruikt daarenboven
meer pigment naarmate er meer zon is. (Geel betekent voor insecten immers bloemen en
jonge bladeren.)
Bovendien reflecteren veel webben het Ultraviolet licht dat zichtbaar is voor insecten, maar
niet voor de mens. Insecten maken gebruik van het U.V.-licht om te navigeren. Als ze een
vlek U.V. licht binnenvliegen, betekent dat voor hen “een vrije ruimte”... doch vaak in werkelijkheid een vangnet!
Insecten kunnen echter leren. Zij zullen een web waaraan zij op het nippertje zijn ontsnapt, in
de toekomst mijden. Maar spinnen zijn net een ietsje slimmer, want zij maken -om die reden
wellicht- elke dag hun web anders.
Zo maakt de Zuid-Amerikaanse spin -aldus de Braziliaanse Christina Sandoval van de Universiteit van Californië in Santa Barbara- webben van diverse grootte, naargelang het seizoen.
Deze Parawixia bistriata spint fijnmazige webben om kleine insecten te vangen, maar in september -de termietentijd- maakt zij haar webben en de mazen groter.
Zeg nu nog dat spinnen enkel vieze beesten zijn!
Integendeel, we moesten deze dieren met gepast respect bejegenen. Ze zijn niet alleen de
grootste architecten aller tijden, maar eveneens de beste bouwers ter wereld.
Daarenboven verfraaien ze onze tuinen met hun kunstbouwsels en verlossen ons van talloze
insecten.
Vanaf nu moeten we de intelligente spin beslist met een positief oog bekijken!
Bron: Eos 12/95