Ademen, de basis voor een goede gezondheid

Ademen, de basis voor een goede
gezondheid
Door: Paul Bartels
In deze artikelenreeks geeft een medisch specialist inzicht in
behandelingen en belastbaarheid bij complexe klachten.
Deze editie gaat in op Disfunctioneel Ademen.
Disfunctioneel ademen is niet een sexy onderwerp. Maar medewerkers hebben er baat bij om
goed te ademen. Veel vage klachten zijn terug te voeren op een verkeerde
ademhalingstechniek, ook wel Disfunctioneel Ademen genoemd.
Lees in dit artikel 25 jaar aan ervaring van longarts Stijn Mol, werkzaam bij het Maxima
Medisch Centrum in Eindhoven-Veldhoven en verbonden aan ICARA.
Hoeveel mensen ademen eigenlijk verkeerd en wat is de consequentie?
“Het gaat om grote aantallen mensen. Circa 8 procent van de gezonde bevolking, 28 procent
van de astmapatiënten en een groot deel van de COPD-cliënten blijkt verkeerd te ademen.
Mensen kunnen allerlei klachten ervaren: benauwdheid, het gevoel niet door te kunnen
ademen, chronische vermoeidheid, futloosheid en soms ook pijn op de borst, duizeligheid en
tintelingen.”
“Mensen zijn vaak erg bezorgd over hun klachten en bezoeken regelmatig huisartsenposten,
EHBO’s en Eerste Hart Hulp afdelingen. Het niet denken aan disfunctioneel ademen als
oorzaak zorgt voor onnodig langer ziekteverzuim en kost dus geld.”
Is disfunctioneel ademen hetzelfde als hyperventileren?
“In feite wel, maar de term hyperventileren is in mijn ogen een beladen term. Het heeft bij
veel cliënten en patiënten de zweem van psychisch niet helemaal oké te zijn. Disfunctioneel
ademen treedt heel vaak op in aansluiting op een gebeurtenis, zoals een longontsteking, een
klaplong, wervelkolomblokkade, eerdere buikoperatie of bijvoorbeeld een beroerte, maar
kan natuurlijk ook gerelateerd zijn aan stress.”
Deze klachten komen dus vaker voor. Maar hoe weet je nu of het verkeerd ademen daaraan
ten grondslag ligt?
“Een juiste diagnose stellen is dus van groot belang. Je zult bepaalde zaken moeten uitsluiten.
Maar als je bijvoorbeeld na genezen te zijn van het onderliggende probleem kortademig blijft
of pijn op de borst houdt, moet je ook denken aan een disfunctioneel adempatroon. Mijn
expertise wordt vaak ingezet om in een second opinion uitspraak te doen wat er aan de hand
is.”
Is er een relatie met de Somatisch Onverklaarbare Lichamelijke Klachten? (SOLK)
“Ja, er is ongetwijfeld een overlap; soms blijken lichamelijk onverklaarde klachten terug te
voeren op een disfunctioneel adempatroon. Ook hier geldt, dat er andere diagnoses
uitgesloten moeten zijn. Als iemand klachten heeft en het is niet duidelijk wat er aan de
hand is, gaat angst een rol spelen.”
Ademen, de basis voor een goede gezondheid
Paul Bartels – oktober 2013
© Dialoque bv
Hoe bent u de interactie tussen disfunctionele ademhaling en de genoemde klachten op het
spoor gekomen?
“Als longarts zie je op de EHBO en op de poli, maar ook in de kliniek veel mensen met
pijnklachten in de borstkas en kortademigheid. Heel vaak heb ik die patiënten samen met
een fysiotherapeut gespecialiseerd in ademtechniek bekeken, waarbij een verkeerd
adempatroon opviel. Door de jaren heen zagen wij steeds repeterende patronen terugkomen.”
“Door goed te luisteren, zaken uit te sluiten en een goede aansluitende vervolgbehandeling,
bleken cliënten met een paar sessies significante reductie van klachten te ervaren. Bijna
altijd verdwijnen de klachten na behandeling. Alle patiënten zie ik na behandeling door de
gespecialiseerde fysiotherapeut terug om zeker te zijn dat er toch niet nog een andere reden
voor de klachten is.”
Heeft u hiervan een voorbeeld?
“Een man komt op de EHBO met pijn op de borst en een benauwdheid die hij al jaren ervaart.
Zo erg dat hij niet durft te gaan slapen. Hij is al bij allerlei dokters geweest en objectief is er
nooit iets gevonden. Hij was vaak bang om dood te gaan. Deze man bleek een enorm
afwijkend adempatroon te hebben, waardoor het gros van zijn klachten verklaard kon worden.
Aanvankelijk wilde hij niet geloven dat zijn adempatroon de oorzaak van zijn klachten was.
Bij chronische moeheid, en duizeligheid zien we vaak hetzelfde.”
Hoe reageren cliënten op deze aanpak?
“Vaak zijn mensen zich niet bewust van de wijze waarop ze ademen. Juist de partner geeft
aan dat een ademhaling veranderd is of volgens bepaalde patronen plaatsvindt. Hoe snel en
diep we ademen wordt geregistreerd en bepaald door het ademcentrum in onze hersenen. De
fysiotherapeut en ik nemen de tijd om de werking van het ademen toe te lichten. Mensen
moeten voelen wat ze fout doen en dus vaak opnieuw leren ademen. De resultaten zijn
alleen te bereiken als de cliënt openstaat voor een dergelijke benadering van zijn fysieke
klachten en ook daadwerkelijk de oefeningen consequent uitvoert.”
“Mensen zijn vaak verbaasd en enorm opgelucht als ze weten en voelen wat er precies aan de
hand is. Een juiste gestelde diagnose in het begin scheelt bij een patiënt heel veel
ziektebeleving en angst, voor de werkgever betekent dit een snellere en duurzame terugkeer
naar het werk en voor de gezondheidszorg een besparing op kosten!”
Paul Bartels is directeur van ICARA. Hij heeft zich gespecialiseerd in de invloed van
mentale processen op fysiologische klachten, www.icara.nl
Ademen, de basis voor een goede gezondheid
Paul Bartels – oktober 2013
© Dialoque bv