Aartsbisdom Mechelen-Brussel – Vicariaat Onderwijs. Diocesane

Aartsbisdom Mechelen-Brussel – Vicariaat Onderwijs.
Diocesane Pedagogische Begeleiding Secundair Onderwijs
Mededelingen Chemie september 2011
Aan de leraren Chemie
Hopelijk bracht de voorbije zomervakantie de welverdiende rust en zijn de batterijen
voldoende opgeladen om met veel energie en enthousiasme het nieuwe schooljaar te starten:
een nieuw schooljaar met nieuwe collega’s, nieuwe klassen, nieuwe uurroosters, nieuwe
leerlingen, misschien ook nieuwe vakken, nieuwe leerplannen … en nieuwe kansen om
leerlingen mee tot ontplooiing te brengen. Aan iedereen een goede start toegewenst en veel
voldoening in het schoolwerk.
Inhoud
1 Informatie vroegere maandberichten
2 Nascholingen - toelichting bij het gebruik van de website door leraren
3 Nascholingen chemie in bisdom Mechelen-Brussel
4 Nascholingen chemie in andere bisdommen
5 Regionale vakvergaderingen
6 Congres VeLeWe 2011
7 De zaak Polly Meer – Technopolis
8 Nieuw leerplan chemie aso tweede graad
9 Werkgroep Wij en chemie
10 Cd-rom Bouwstenen 2011 – Kleurrijke chemie
11 Evenementendag jaar van de chemie – KVCV
12 Allerlei acties Essenscia
13 Prijs VeLeWe voor ‘Beste inzending Chemie’
14 Chemicaliën: gevarenlogo’s en etiketten volgens het Globally Harmonized system
15 Data olympiades 2012
16 Eurekas-wedstrijd rond wetenschap en technologie
17 Prijs VeLeWe voor ‘Beste artikel Wetenschappen’ - herhaling
18 Interessante boeken
19 Interessante websites
1 Informatie vroegere maandberichten
Tijdens het voorbije schooljaar verscheen informatie over onderstaande rubrieken. Wie deze
informatie wenst en niet terug vindt, stuurt een mailtje naar de begeleider.
- Specifieke onderzoekscompetentie Wetenschappen
- Vakoverschrijdende eindtermen
- Sportwetenschappen aso
- Nieuwe nomenclatuurregels IUPAC voor organische chemie
- FAQ ivm het Globally Harmonized system
- Gebruik van campinggas in het schoollabo
- Informatie polaroidfilter
- Bekende wetenschappers in de klas KVCV
- Voordrachten Chemie en de jeugd
- PSE wandkaart
DPB, F. de Merodestraat 18, 2800 Mechelen, tel.: 015 29 84 86 - fax: 015 29 84 03 - e-mail: [email protected]
Website: http://www.kerknet.be/vic.onderwijs.mb/home.htm
Maandberichten
Vademecum
- 1 -
Vakdocumenten
2 Nascholingen - toelichting bij het gebruik van de website door leraren
Heel wat leraren nemen deel aan ondersteuning- en nascholingsactiviteiten die door DPB-OND
MB worden georganiseerd. Hieronder enkele praktische mededelingen i.v.m. aanbod,
inschrijving, evaluatie en het verkrijgen van attesten.
A Bekijken van het aanbod
www.nascholing.be Aanbod DPB-OND Mechelen-Brussel (links) Secundair
Onderwijs
B Inschrijven voor een activiteit kan enkel met de schoolcode
Gegevens (titel activiteit, modulecode, eventuele gekozen workshops, …..) doorgeven aan de
nascholingscoördinator van de school of aan de directie.
Alle scholen uit het vrije net beschikken over een schoolcode.
C Na inschrijving
Ingeschreven deelnemers ontvangen elektronisch op hun e-mailadres een bevestiging van
aanmelding met een gebruikersnaam en wachtwoord. Het is heel belangrijk om deze
gegevens goed te bewaren, want ze zijn nodig om de evaluatie in te vullen en het
aanwezigheidsattest op te halen.
D Evaluatie en attest
Bij deelname aan een activiteit kan elektronisch een evaluatie worden ingevuld. Pas daarna
kan het aanwezigheidsattest opgehaald worden. Aanwezigheidsattesten zijn de dag na de
bijgewoonde activiteit beschikbaar en blijven dat 30 dagen. Gelieve dus niet te lang te wachten
om de evaluatie in te vullen en het attest te downloaden!
Werkwijze:
www.nascholing.be  Attesten (bovenaan)  Aanmelden met gemailde
gebruikersnaam en wachtwoord
E Bij problemen
Problemen zijn er om opgelost te worden. Gebruik de HELP-functie (bovenaan) op de website
www.nascholing.be. Alle problemen die kunnen optreden, zijn opgesomd. Je kan erop klikken
en vindt daar al vaak de oplossing.
3 Nascholingen Chemie in bisdom Mechelen-Brussel
- De beginnende leraar chemie
Leraren die chemie onderwijzen als specifiek vak of als onderdeel van het vak
natuurwetenschappen en minder vertrouwd zijn met de chemie-inhouden wordt de kans
geboden hun kennis chemie op te frissen of bij te spijkeren. Tijdens deze nascholing komen
didactische aspecten van de leerplannen aan bod, evenals voorbeelden van ICT en contextuele
toetsvragen. Experimenten worden gedemonstreerd en naar keuze van de leraar ingeoefend.
De nascholingen vinden plaats in de lokalen van de Lerarenopleiding Chemie KULeuven,
Celestijnenlaan 200c, 3001 Heverlee.
Voor de tweede graad: woensdag 26 oktober 2011.
Voor de derde graad: woensdag 9 november 2011.
- De onderzoekscompetentie chemie in de derde graad.
Zaterdag 4 februari 2012 te Heverlee.
- Voorstelling nieuwe leerplannen biologie, chemie en fysica tweede graad aso.
Woensdag 25 april 2012 te Kapelle-o/d-Bos – nog onder voorbehoud.
Woensdag 9 mei 2012 te Leuven – nog onder voorbehoud.
Voor meer informatie en inschrijving via de schoolcode: www.nascholing.be. Kies bij Aanbod
voor DPB-OND Mechelen-Brussel. Binnen DPB-OND Aanbod kies je voor Secundair
Onderwijs, Wetenschappen.
- 2 -
4 Nascholingen chemie in andere bisdommen
* Bisdom Antwerpen
Onderzoekscompetentie in wiskunde en wetenschappen
Woensdag 28.09.2011 – ganse dag - Sint-Jozefinstituut Herentals
Meer informatie: [email protected]
Onderstaande tabel geeft een overzicht van de nascholingen chemie aan het CNO: zie
http://www.ua.ac.be/cno
Titel
Datum
Chocolade chemisch bekeken – bedrijfsbezoek Barry Callebaut
21 september 2011
Omgaan met onderzoeksvragen in lessen wetenschappen van
1ste tot 3de graad
12 oktober 2011
Introductie tot de TI-84 Plus met toepassingen uit de chemie
25 oktober 2011
Scheikundige experimenten m.b.v. sensoren en dataverwerking met
TI-84 Plus
9 november 2011
Chocolade chemisch bekeken – bedrijfsbezoek Barry Callebaut
1 februari 2012
* Bisdom Gent
Voor volgend schooljaar zijn reeds tal van nascholingen wetenschappen in samenwerking met
Pedic gepland: zie www.pedic.be. Een overzicht ervan is gegeven in onderstaande tabel.
Titel
Datum
Code
Wetgeving, inventarisatie en etikettering
van chemicaliën in schoollabo’s
26 oktober 2011
PN191SO/11-12
Gebruik van conceptcartoons
9 november 2011
PN175SO/11-12
Contextvragen in chemie
16 november 2011
PN187SO/11-12
Chemsketch
18 januari 2012
PN188SO/11-12
* Bisdom Hasselt
Onderstaande tabel geeft een overzicht van de nascholingen chemie in het bisdom Hasselt.
Doelgroep
Datum +
vm of nm
Locatie
Onderwerp/ korte inhoud
Lkr bio, chemie en
fysica 2de graad aso
Lkr 2de graad NW
tso
12/10/2011
nm
DPBSO
Hasselt
Werken met activerende werkvormen
Voorbeelden voor bio, chemie en fysica
Lkr bio, chemie en
fysica 2de en 3de
graad aso
09/11/2011
nm
DPBSO
Hasselt
Lkr, bio, chemie en
fysica 2de graad aso
08/02/2012
nm
SintMartinussc
holen Herkde-Stad
- 3 -
Meten van attituden en vaardigheden
bij onderzoekscompetentie (OC)
Samen evaluatie-instrumenten opstellen
voor iedere stap van een wetenschappelijk
onderzoek
Pascosensoren
Metingen met Pascosensoren uitvoeren op
biologische, chemische en fysische
verschijnselen o.l.v. Jef Dreezen
Lkr NW Ia en Lkr
bio, chemie en
fysica 2de graad
15/02/2012
nm
DPBSO
Hasselt
Lkr bio, chemie en
fysica 3de graad aso
29/02/2012
nm
SintMartinussc
holen Herkde-Stad
Lkr chemie 2de en
3de graad
07/03/2012
nm
SintMartinussc
holen Herkde-Stad
Voorstelling van LP NW Ia en van de
geactualiseerde leerplannen biologie,
chemie en fysica 2de graad aso
Pascosensoren
Metingen met Pascosensoren uitvoeren op
biologische, chemische en fysische
verschijnselen o.l.v. Jef Dreezen
Meerwaarde van een aantal icttechnieken voor de lessen chemie.
Hoe een chemische formule editor in Word
2007 gebruiken?
Hoe eenvoudig chemische tekeningen
maken in Word 2007?
Hoe bepaalde websites offline bekijken?
Opstellen van grafieken in excel.
Hoe filmpjes downloaden van youtube of
van beeldbank?enz.
5 Regionale vakvergaderingen
De begeleider peilt langs deze weg naar de wenselijkheid van een regionale vakvergadering
waarbij allerlei vragen en reflecties in verband met het chemieonderwijs aan bod kunnen
komen. Wie hiervoor interesse heeft stuurt een mailtje naar de begeleider, bij voorkeur met de
eventuele vragen en gewenste gespreksonderwerpen.
6 Congres VeLeWe 2011
Op zaterdag 19 november 2011 vindt het 17e Vlaams Congres voor Leraren
Wetenschappen plaats in de gebouwen van de Universiteit Antwerpen, Campus Drie Eiken,
Wilrijk. Vanaf 1 september vindt u op de website www.congreswetenschappen.be het
congresprogramma en alle verdere informatie. Vanaf dit jaar gebeurt de inschrijving
uitsluitend elektronisch. Leden van VeLeWe kunnen zich vanaf 1 september inschrijven via de
website www.congreswetenschappen.be en genieten tot 16 september van een
voorinschrijvingsrecht. De website wordt afgesloten op 16 oktober.
7 De zaak Polly Meer – Technopolis
‘De zaak Polly Meer’ is een educatieve chemiebox, ontwikkeld voor de 1ste graad secundair
onderwijs door Technopolis® in samenwerking met essenscia vlaanderen, de federatie van
de chemische industrie en life sciences, en het departement chemie van de K.U.Leuven. De
chemiebox past in de lessen Natuurwetenschappen en heeft raakpunten met de lessen
Techniek.
Het educatief project ‘De zaak Polly Meer’ staat garant voor een toffe kennismaking met
chemie en onderzoek in een labo. Vanuit een spannende recherchezaak gaan de leerlingen van
de eerste graad secundair onderwijs op zoek naar de kidnapper van het slachtoffer Polly Meer.
Aan de hand van het bewijsmateriaal ontdekken ze de verschillende soorten plastic en hun
eigenschappen. Na een vakkundig onderzoek, kunnen ze een verdachte aanduiden als dader.
Spanning verzekerd!
Het pakket vraagt twee lesuren en bestaat uit een box met materiaal om de proefjes uit te
voeren in de klas, een handleiding voor de leerkracht en een onderzoeksschrift voor de
leerlingen. Er wordt op verschillende plaatsen in Vlaanderen een gratis opleiding
voorzien met overhandiging van de experimenteerbox ter plaatse. Inschrijven hiervoor
is verplicht en gebeurt via de website van Technopolis:
http://www.technopolis.be/nl/index.php?n=3&e=45&s=124
- 4 -
INFORMATIE CHEMIE
8 Nieuw leerplan chemie aso tweede graad
Het voorbije schooljaar werd in de eerste graad met het leerplan Natuurwetenschappen
gestart: leerinhouden uit de niet-levende natuur ondersteunen inhouden uit de levende natuur.
Een logisch gevolg hiervan is dat ook nieuwe eindtermen wetenschappen voor de tweede
graad werden ontwikkeld. Met ingang van 1 september 2012 zullen daarom nieuwe
leerplannen biologie, chemie en fysica progressief in voege treden in de tweede graad. In het
derde trimester van volgend schooljaar worden de nieuwe leerplannen voorgesteld.
9 Werkgroep Wij en chemie
Omdat vanaf het schooljaar 2012-2013 het leerplan chemie aso wijzigt, dienen de leerteksten
‘Wij en chemie’ te worden aangepast. Een nieuwe redactieploeg tweede graad dient te worden
samengesteld. Belangstellenden sturen een mailtje naar [email protected].
De vergaderingen vinden plaats op de campus te Heverlee, op data afgesproken met de groep.
10 Cd-rom Bouwstenen 2011 – Kleurrijke chemie
Mogelijk zijn sommige leraren geïnteresseerd in de cd-rom met de beschrijving van de
experimenten en bijbehorend bruikbaar lesmateriaal, aangeboden tijdens de Bouwstenen 2011
op 12 februari 2011 met als thema ‘Kleurrijke chemie’. Inhoudelijke informatie en de bestelbon
voor deze cd-rom zijn te vinden op de website http://www.chem.kuleuven.be/aloch/ bij ‘Info
leraren’. Mail de ingevulde bestelbon naar [email protected] of stuur de nodige gegevens
naar: KUL Vliebergh-Senciecentrum, Charles Deberiotstraat 36 bus 5208, 3000 Leuven. Een
factuur wordt bezorgd samen met de bestelde cd-rom(s).
11 Evenementendag jaar van de chemie – KVCV
In het kader van het Internationaal jaar van de chemie organiseert de Koninklijke Vlaamse
Chemische Vereniging (KVCV) een evenementendag op zaterdag 15 oktober 2011 in het
Technopolis te Mechelen: zie flyer als bijlage bij deze maandberichten. Voor de invulling en
inschrijving: http://www.kvcv.be/.
12 Allerlei acties Essenscia
Essenscia zet allerlei acties op voor jongeren. Zo is ‘Chemie en de Jeugd’ bedoeld voor
leerlingen van de tweede graad (3de en 4de jaar) van het secundair onderwijs en ‘Meet the
boss’ gericht op leerlingen secundair onderwijs(ASO/TSO) van het 5de en het 6de jaar. Meer
informatie is te vinden op http://www.essenscia.be/NL/Jongeren/Acties/page.aspx/1400.
13 Prijs VeLeWe voor ‘Beste inzending Chemie’
In het kader van het Internationaal Jaar van de Chemie – 2011 wordt de beste inzending voor
het vak chemie beloond met de PRIJS ‘BESTE INZENDING CHEMIE’ – NIEUWSBRIEF VELEWE
2011. De prijs bestaat uit een diploma en € 250,00. De prijs wordt toegekend aan de beste
inzending (artikel, poster, experiment, test, ICT-toepassing, digitaal bord toepassing,
fotoreeks, …). De inzending moet origineel zijn, vrij van copyrights en voldoen aan de
volgende licentie (http://creativecommons.org/about/licenses/). De laureaat is in 2011 lid van
VeLeWe (lidgeld werd ten laatste op 31 januari 2011 gestort). De selectie wordt gemaakt door
het bestuur van VeLeWe en wordt uitgereikt begin 2012. De keuze is niet betwistbaar, er
wordt geen correspondentie over gevoerd. VeLeWe behoudt zich het recht de prijs niet toe te
kennen. Alle inzendingen moeten vóór 30 november 2011 digitaal en op papier worden
doorgestuurd
naar
Stan
Verbaenen,
Zangvogellaan
28,
9041
Oostakker
[email protected].
14 Chemicaliën: gevarenlogo’s en etiketten volgens het Globally Harmonized system
* Nieuwe wetgeving chemicaliën
1 december 2010 is de limietdatum voor het op de markt brengen / produceren van zuivere
stoffen in verpakkingen met de oude etikettering en gevarenlogo’s maar bedrijven mogen nog
- 5 -
tot eind 2011 hun ‘oude’ voorraad verkopen. Voor de verpakkingen van chemicaliën die op
school aanwezig zijn of enkel binnen de school verdeeld worden, is er nog tijd tot 1 december
2012 voor zuivere stoffen, en tot 31 mei 2017 voor mengsels en oplossingen, alvorens de
etikettering dient aangepast te zijn aan de nieuwe reglementering.
Geadviseerd wordt vanaf nu voor de aanmaak van nieuwe etiketten toch al de richtlijnen van
de CLP-verordening (classification, labelling and packaging of substances and mixtures) te
volgen. De module voor afdruk van CLP-etiketten voor de nieuwe versie van de database
Gevaarlijke stoffen is klaar: zie website http://www.gevaarlijkestoffen.be/
* Brochure Chemicaliën op School
De meest actuele versie van de CoS-brochure is downloadbaar van
http://www.chem.kuleuven.be/aloch/ bij Lesmateriaal. Deze brochure geeft nuttige adviezen
in verband met het gebruik, opslag en verwijdering van chemische stoffen.
INFORMATIE WETENSCHAPPEN
15 Data olympiades 2012
Onderstaande tabel geeft een overzicht van de belangrijke data voor de Olympiades
Natuurwetenschappen.
JON
Eerste ronde
18/04/2012
Tweede ronde
02/05/2012
Finale
14/03/2012
28/04/2012
29/02/2012
28/04/2012
15/02/2012
28/04/2012
Uiterste inschrijvingsdatum 28/02/2012
VBO
01/02/2012
Uiterste inschrijvingsdatum 15/12/2011
VCO
16/11/2011
Uiterste inschrijvingsdatum 24/10/2011
VFO
25/01/2012
Uiterste inschrijvingsdatum 15/12/2011
Proclamatie
26/05/2012
16 Eurekas-wedstrijd rond wetenschap en technologie
Tijdens het schooljaar 2011-2012 kunnen leerlingen en leerkrachten opnieuw prijzen winnen
met Eurekas, de wedstrijd rond wetenschap en technologie van de Associatie K.U.Leuven. Bij
Eurekas voeren jongeren tussen 12 en 18 een proef uit, plaatsen een verslag online en stellen
de proef voor tijdens de regiodagen op universiteits- en hogeschoolcampussen en tijdens de
finale, de Eurekas-Awards. Zij kiezen voor een opdracht rond het centrale jaarthema water,
wetenschap en technologie of voeren een vrije proef naar keuze uit. De nieuwe wedstrijd start
op 19 september 2011, een proef indienen kan tot 5 februari 2012. Binnenkort worden de data
van de regionale voorronden en de finale bekend gemaakt op de website.
17 Prijs VeLeWe voor ‘Beste artikel Wetenschappen’ - herhaling
Het beste artikel dat in de NieuwsbriefVeLeWe editie 2011 verschijnt wordt beloond met de
PRIJS ‘BESTE ARTIKEL WETENSCHAPPEN’. De prijs bestaat uit een diploma en € 250,00. De
prijs wordt toegekend aan het beste artikel dat in 2011 gepubliceerd werd in de Nieuwsbrief.
Het artikel moet origineel zijn, vrij van copyrights en voldoen aan de volgende licentie
(http://creativecommons.org/about/licenses/). De laureaat is in 2011 lid van VeLeWe (lidgeld
werd ten laatste op 31 januari 2011 gestort). De selectie wordt gemaakt door het bestuur van
VeLeWe op voordracht van de redactie van de Nieuwsbrief en wordt uitgereikt begin 2012. De
keuze is niet betwistbaar, er wordt geen correspondentie over gevoerd. VeLeWe behoudt het
recht de prijs niet toe te kennen. Alle artikels/inzendingen moeten op de volgende data
ingestuurd worden: Nieuwsbrief 1 vóór 31 maart 2011, Nieuwsbrief 2 vóór 31 mei 2011,
Nieuwsbrief 3 vóór 31 augustus 2011, Nieuwsbrief 4 vóór 30 november 2011. Ze moeten in
digitale vorm en op papier worden doorgestuurd naar Stan Verbaenen, Zangvogellaan 8, 9041
Oostakker - [email protected].
- 6 -
18 Interessante boeken
* De Wetenschap van de zee. Evy Copejans en Michiel Smits
Uitgeverij Acco - ISBN 978 90 334 8412 4
Dit boek richt zich naar iedereen die geîntersseerd is in zeeën en oceanen. Door de keuze van
de onderwerpen is het ook een ideale leidraad voor leraren wetenschappen, met begrippen en
concepten
die
relevant
zijn
voor
het
secundair
onderwijs.
Op
de
website
www.zeewetenschappen.be zijn bijbehorende practica te vinden om de onderzoekscompetentie
te realiseren.
* ShowdeChemie2. Jaap ven Schravendijk e.a. - Uitgaven NVON
ISBN 978 90 8797 007 9 - zie http://www.nvon.nl/products
Dit boek, het vervolg op ShowdeChemie, biedt inspiratie en ondersteuning voor boeiende
demonstraties in de klas en daarbuiten. Er wordt aandacht besteed aan de kunst van het
demonstreren en aan veiligheid en milieu. Daarna volgen aanwijzingen voor ruim 50
demonstratieproeven die tot de verbeelding spreken.
19 Interessante websites
De verzameling websites samengesteld door begeleiders en leraren chemie voor 1 juni 2011 is
vanaf nu te vinden op eloV. Ga naar: http://elov.vvkso.be/ > info > Voorbeelden >
Vakcommunity begeleiding chemie > websites. Vraagt de computer naar je username, druk
dan gewoon op cancel. Tijdens het lopende schooljaar worden in de maandberichten telkens de
nieuwe meldingen opgenomen en aangevuld.
Een aangenaam schooljaar toegewenst.
Met vriendelijke groeten
Marie-Josée Janssens
Pedagogisch begeleider Chemie
[email protected]
- 7 -
Bijlage
- 8 -