gedrags-wetenschappelijke bronnen - Sadan

INFORMATIEVAARDIGHEDEN
BRONNEN
BATP
CAROLINE NECKEBROECK
VADEMECUM
INFORMATIEVAARDIGHEDEN/BRONNEN
Inleiding
Bronnen?
 Overvloed aan informatiedragers  ‘information
overload’
 Via diverse informatiekanalen
 Dus selectie van informatie


Welke bronnen?
Welke informatiekanalen?
 Op basis van wetenschappelijkheid
 Betrouwbare bronnen
 Kwaliteitsvolle bronnen
Wetenschappelijke bronnen
 Eigen aan een vakgebied
 Sociaal-agogisch werkveld
 Wanneer is een publicatie wetenschappelijk?
 Inhoudelijke relevantie
Inhoudstafel
 Inleiding en besluit
 Abstract/samenvatting
 Auteurs/redactie
 Bronnenlijst/bibliografie
 Publicatiedatum
 Illustraties
 Toetsing/ peer review
 Objectieve informatie

Wetenschappelijke bronnen
 Wanneer is een publicatie wetenschappelijk?
 Transparantie: controleerbaarheid van informatie
Nauwkeurige bronvermeldingen in tekst en
bronnenlijst/bibliografie
 Zakelijke structuur: logische en systematische opbouw van tekst


Inleiding/samenvatting/methode/resultaten/discussie/conclusie
Zakelijk taalgebruik
 Genuanceerd taalgebruik
 Primaire informatie: recente informatie uit nieuw empirisch
onderzoek

schrijfopdrachten
 Op basis van:
 Wetenschappelijke bronnen
 Primaire > secundaire bronnen
 Basisbronnen
 Recente bronnen
 Anderstalige bronnen
 Mix van types bronnen
 Sociaal-Wetenschappelijke bronnen
 Juridische bronnen/ beleidsdocumenten
 Statistische bronnen
 Fysieke/gedrukte bronnen vs. Digitale/elektronische
bronnen
Bronnen
 Types van bronnen  WAT?
 Sociaal-wetenschappelijke bronnen
 Juridische bronnen
 Overheidspublicaties : Internationale,
federale, regionale en lokale
beleidsdocumenten
 Statistische bronnen
 Zoekheuristiek (ontsluiting) 
HOE?



Catalogi
Databanken
Online (www)
 Vindplaats  WAAR?
 Bibliotheken: vakbibliotheken!
 Full-text online!!


Met licentie  login
Vrij consulteerbaar
Sociaal-wetenschappelijke
bronnen
BRONNEN
ONTSLUITINGSMIDDELEN
Sociaal-wetenschappelijke bronnen
 Boeken

Naslagwerken

Handboeken en losbladige reeksen

Readers : verzamelwerken

Monografieën
 Periodieken





Kranten/dagbladen
Algemene tijdschriften/weekbladen
Populair-wetenschappelijke tijdschriften/week- of maanbladen
Wetenschappelijke vaktijdschriften
jaarboeken
Sociaal-wetenschappelijke bronnen
 Onderzoeksliteratuur



Onderzoeksrapporten
Doctoraatsscripties
congresbijdragen
 Grijze literatuur
  Zowel in fysieke/gedrukte als in digitale/elektronische
vorm
Naslagwerken
 Encyclopedieën: wikipedia
 Niet gecontroleerd (peer-reviewed)
 Geen wetenschappelijke bron
 Niet als primaire bron gebruiken
 Wel ter verkenning van onderwerp, trefwoorden
 Deze trefwoorden dan ingeven in catalogi/databanken 
wetenschappelijke publicaties
 (Vak-)woordenboeken
 Sociale kaart
 overzicht van de voorzieningen in de welzijns- en
gezondheidssector in Vlaanderen en Brussel
Handboeken
 Behandelen op een systematische doch vaak onvolledige
manier een bepaalde problematiek  inleidend, overzicht
en samenvatting
 Meestal pedagogische instrumenten, minder geschikt als
bron voor wetenschappelijk onderzoek.

waardevol voor studenten die zich op een bepaald terrein willen
oriënteren of bruikbare informatie willen verzamelen
 Opgelet: verschil tussen handboek (gepubliceerd) en cursus
(niet-gepubliceerd)
 Vaak losbladig: actualiteitswaarde door aanvullingen en
correcties


Bv. Handboek Groepspsychotherapie
Voor een (limitatief) overzicht per domein (gezondheid en geestelijke
gezondheid), cf. bijlage vademecum
 gepersonaliseerd auteurschap
titel
auteurs
Readers (verzamelwerken)
 Samengesteld door een redacteur/redactie

die een aantal auteurs uitnodigt om rond een bepaald onderwerp een bijdrage
te leveren
 Taak van de redacteur/ redactie (red.) = initiatief nemen voor de
publicatie, verzamelen van de bijdragen, integreren van deze
bijdragen in een logisch geheel (schrijven van inleiding en besluit)
en technisch redactiewerk
 De inhoud van de bijdragen in een reader correspondeert dus
niet noodzakelijk met de visie die de redacteur(s) er zelf op
nahoud(t)(en)
 Gespecialiseerde en diepgaander van aard
Redacteurs
verzamelwerk
Titel
Verzamelwerk
Titel
bijdrage
Auteurs
bijdrage
Monografieën
 Beperken zich tot één onderwerp

Bv. autisme
 Grondige uitdieping

bieden dus geen overzicht van een vakgebied
 Gepersonaliseerd auteurschap
 Niet altijd wetenschappelijk
Periodieke uitgaven
 Worden met een zekere regelmaat gepubliceerd
 dagelijks, wekelijks, maandelijks, tweemaandelijks...
 Kranten/dagbladen > artikels
 Artikels, commentaren, opiniestukken
 Niet wetenschappelijk, vaak wel rapportage over
wetenschappelijk onderzoek
 Subjectief
 Algemene bladen/tijdschriften > artikels
 Knack, Humo, P- Magazine
Periodieke uitgaven
 Populair – wetenschappelijke tijdschriften>
artikels



Wetenschappelijke informatie vertalen naar breed publiek
Op zich niet wetenschappelijk
Bv. Psychologie Magazine, National Geographic
Periodieke uitgaven
 Wetenschappelijke vaktijdschriften >
wetenschappelijke artikels





Auteurs: wetenschappers, specialisten in een vakgebied
Diepgaander en gedetailleerder
O.l.v. redactie: toetsing/ peer review
Doelpubliek: wetenschappers, hoger opgeleiden, studenten
Anderstalige publicaties!
(Belgische) wetenschappelijke tijdschriften
 Een overzicht van vaktijdschriften in bibliotheek VIVES-
Campus Kortrijk












 …
Denkbeeld: tijdschrift voor psychogeriatrie
Gedragstherapie
Kind en adolescent: tijdschrift voor pedagogiek, psychiatrie en psychologie
Maandblad geestelijke volksgezondheid
Nederlands tijdschrift voor Zorg aan mensen met verstandelijke beperkingen
Psyche
Psychopraktijk
Rehabilitatie: tijdschrift voor rehabilitatie en herstel van mensen met psychische
beperkingen
Systeemtherapie, tijdschrift voor systeemtheoretische psychotherapie
Talent: tijdschrift over hoogbegaafdheid
Tijdschrift Klinische Psychologie
Tijdschrift voor Psychotherapie
(Belgische) wetenschappelijke Tijdschriften
 VIVES-collectie vakijdschriften
 Opmerking: beperkte collectie
 Collecties universiteitsbibliotheken!
 Leuven



Cf. referentielijsten psychologische wetenschappen
Gent
 anderstalige tijdschriften!
Onderzoeksliteratuur
 Onderzoeksrapporten
 Congresbijdragen en proceedings
 Studiedagen
 doctoraatsscripties
Grijze literatuur
 Niet gericht op (ruime) verspreiding
 Vaak niet-gepubliceerd
 Publicaties van verenigingen, stichtingen,
universiteiten, bedrijven, overheidsinstellingen, …
 rapporten, eindwerken, papers, nota's, brochures,
syllabi, verslagen, beleidsplannen, jaarverslagen,
verenigingsperiodieken, nieuwsbrieven,
bedrijfskranten, databoeken, handleidingen, ...
Ontsluitingsmiddelen
 Catalogi  fysieke en digitale bronnen
 LIMO
 Antilope
 Databanken  digitale bronnen (e-bronnen)
 E-boeken/E-books
 E-tijdschriften/E-journals > E-artikels
 Grotendeels doorzoekbaar via LIMO!!
 Uitzonderingen!!
 Voor
een optimaal zoekresultaat: opzoekingen in Limo
aanvullen met opzoekingen in databanken
Ontsluitingsmiddelen
 On campus en off campus via stuiterproxy (VIVES-
login) of http://desktop.vives.be

Toegang (full-text) digitale inhoud
 World Wide Web
 Toegang inhoud zonder login
Ontsluitingsmiddelen: boeken
Type bron
Zoeken via
naslagwerken
Online encyclopedieën, Van Dale
woordenboeken  databank on en off
campus,
Sociale kaart  databank on en off
campus
(Hand)boeken>hoofdstukken,
verzamelwerken> bijdragen,
monografieën
1) Limo
2) Databank: springer e-books, ook
Nederlandstalige e-books  via Limo te
raadplegen, on en off campus, voor een
optimaal zoekresultaat: Limo
combineren met rechtstreeks zoeken in
springer
3) Google-books: voor iedereen
toegankelijk maar ook veel nietwetenschappelijk materiaal
Ontsluitingsmiddelen: periodieken
Type bron
Zoeken via
kranten
www: websites van kranten en redacties
Databank mediargus, zowel on- als off
campus! Opgelet registratie on campus
vereist!!
Algemene en populairwetenschappelijke tijdschriften
Een aantal via Limo, de meesten via
www: websites
vaktijdschriften
1) Limo maar aanbod fysieke/gedrukte
artikels is nog onvolledig
2) Databanken: digitale collectie
- Nederlandstalig: springer
- Engelstalige: EBSCO: academic
search elite, Science direct, Web of
science: doorzoekbaar via Limo, voor
optimaal zoekresultaat afzonderlijk
doorzoeken, Opgelet: Engelstalige
trefwoorden
Ontsluitingsmiddelen: periodieken
Type bron
Zoeken via
vaktijdschriften
3) www: sagepublicaties, Oxford
Journals : off campus via login, google
scholar
E-tijdschriften/E-journals
 Overzicht sociaal agogisch werk
 Ofwel enkel inhoudstafels (archief)
 Rehabilitatie: tijdschrift voor rehabilitatie en herstel van
mensen met psychische beperkingen
 Ofwel abstract
 Ofwel full-text
 Kennis
 Via login databanken
 Ofwel full-text via wachtwoord aan de balie
 Systeemtherapie, tijdschrift voor systeemtheoretische
psychotherapie
Ontsluitingsmiddelen: onderzoeksliteratuur
 Limo: geavanceerd zoeken Lirias
 Onderzoeksoutput KuLeuven
 Databank: HBO kennisdatabank
Ontsluitingsmiddelen grijze literatuur
 Limo: rapporten, jaarverslagen, eindwerken
 Websites van overheidsdiensten, -instellingen,
organisaties
Juridische bronnen
BRONNEN
ONTSLUITINGSMIDDELEN
Juridische bronnen
 Regelgeving (+ Parlementaire documenten)
 Jurisprudentie of rechtspraak
 Doctrine of rechtsleer (sociaal-wetenschappelijk)
Regelgeving
 de grondwet
 wetten in strikte of formele zin
 decreten, ordonnanties
 Koninklijke besluiten op grond van bijzondere machten of uitgevaardigd ter






uitvoering van (opdracht)wetten
besluiten en verordeningen van gemeenschaps- en gewestregeringen
ministeriële besluiten
provinciale en gemeentelijke verordeningen en reglementen
internationale verdragen en beslissingen van internationale en
supranationale instellingen
C.A.O.'s die bindend werden verklaard, beslissingen van paritaire comités
en van allerlei overheidsdiensten en –instellingen
omzendbrieven (!): enkel voor wie hen bindt
Parlementaire documenten
(federaal, regionaal, supranationaal vlak)
Parlementaire Stukken
•
alle documenten die tot stand kwamen bij de voorgeschiedenis van de
wet of bij de uitwerking van






ontwerpen/-voorstellen van wet/decreet
memorie van toelichting
advies van de afdeling wetgeving van de Raad van State
verslagen van de commissies
amendementen en de tekst zoals aangenomen door de
Kamer/Senaat/Vlaams Parlement
Parlementaire Handelingen
•
•
volledig en woordelijk verslag van de besprekingen en van de
stemmingen, alsook van de mondelinge vragen in de wetgevende
kamers/raden/parlementen
Parlementaire documenten
(federaal, regionaal, supranationaal vlak)
Beknopt verslag van de Handelingen der Wetgevende
Kamers
•
•
Bevat onder de vorm van samenvattingen en als voorlopig procesverbaal, de besprekingen en de stemmingen in de vergaderingen
van de wetgevende parlementen
Vragen en Antwoorden
•
•
Schriftelijke vragen gesteld aan een lid van de regering of van een
deelregering, die binnen de 20 dagen (Kamer) of 14 dagen
(Senaat) dienen beantwoord te worden en opgenomen (met de
vraag)
Rechtspraak


De interpretatie van de rechtsregels zoals die tot uiting
komt in de beslissingen van hoven en rechtbanken naar
aanleiding van de toepassingen van de abstracte wet op
concrete gevallen.
De rechtspraak neemt de vorm aan van vonnissen en
arresten
Rechtsleer
 Het geheel van geschriften die juridische onderwerpen
behandelen op een theoretische en systematische wijze.
 Nemen de vorm aan van boeken, verzamelwerken,
tijdschriftartikelen en annotaties
Ontsluitingsmiddelen regelgeving
 Belgisch Staatsblad (databank wetgevingsindex) en
justel (databank wetgevingsindex + databank
geconsolideerde wetgeving)
 Belgielex (kruispuntbank wetgeving)

Overzicht van wetgeving/parlementaire
voorbereiding/rechtspraak
 Juriwel: de Vlaamse welzijns,- gezondheids- en
gezinsregelgeving
 Rechtslinks
Ontsluitingsmiddelen regelgeving
 Federale overheidsdiensten
 FOD Binnenlandse zaken
 Domeinen:
veiligheid en preventie (politionele veiligheid,
private veiligheid, integrale veiligheid), civiele veiligheid,
crisiscentrum, vreemdelingen, vluchtelingen en staatlozen

FOD Mobiliteit en vervoer
 Verkeersveiligheid

FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg
 het
evenwicht tussen werknemers en werkgevers in hun
arbeidsverhouding, welzijn en diversiteit op het werk

FOD Sociale zekerheid

alle wetgeving die bijdraagt tot een betere sociale bescherming van
de burgers, sociale rechten, rechtvaardig en doeltreffend
solidariteitssysteem
Ontsluitingsmiddelen regelgeving
 Federale overheidsdiensten
 FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en
Leefmilieu
 Gezondheidszorg

FOD justitie
 Gevangenissen,
justitiehuizen, veiligheid en criminaliteit,
bemiddeling, strafrechtelijke uitspraken en gevolgen
 Programmatorische overheidsdiensten
 POD Maatschappelijke Integratie, Armoedebestrijding en
Sociale Economie
 beleid
voor maatschappelijke integratie
Ontsluitingsmiddelen regelgeving
 Regionale overheidsdiensten
 Regionale overheid Vlaanderen
 Gezin,
welzijn en gezondheid
 Cultuur, sport en vrije tijd (jeugd)
 Economie en werk
 onderwijs
 Lokale overheidsdiensten
 VVSG
 Koepelorganisatie
van de Vlaamse gemeentebesturen en
OCMW's, nieuws, publicaties en projecten
 Sociaal beleid, welzijnsvoorzieningen, veiligheid
Ontsluitingsmiddelen
parlementaire voorbereiding
TIP: samenvatting parlementaire voorbereiding in
voetnoot wet (Belgisch Staatsblad)
Sinds 1995:

Federaal parlement

Kamer

Senaat

www.vlaamsparlement.be

www.pcf.be

www.bruparl.irisnet.be

www.parlement.wallonie.be


 Overzicht: Belgielex

(kruispuntbank wetgeving)
Overzicht van wetgeving/parlementaire
voorbereiding/rechtspraak
Ontsluitingsmiddelen: rechtspraak
 juridat
 Overzicht : belgielex
 Europees Hof voor de Rechten van de Mens
Ontsluitingsmiddelen rechtsleer
 Vaktijdschriften (ook juridische) via databanken en Limo
 Websites federale, regionale en lokale overheden
Statistische bronnen
Statistische bronnen
 Kwantitatieve gegevens (cijfermateriaal)
 Ruwe data (primaire bron)
 Bewerkte data (secundaire bron)
 Geen onsluitingsmiddelen
 Cijfers zoeken = weten waar deze zich bevinden!
 Lokale, Regionale en Federale statistieken
 Speciale categorie: gerechtelijke statistieken,
strafuitvoeringsstatistieken, jongeren …
Lokale statistieken
 www.lokalestatistieken.be
 Samenwerkingsverband tussen
 VVSG
 Steundienst voor het Algemeen Regeringsbeleid
 Agentschap voor Binnenlands Bestuur
 Vereniging van Vlaamse Provincies
Lokale statistieken
 Cijfermateriaal over
 Arbeidsmarkt
 Cultuur (jeugd)
 Demografie
 Mobliteit
 Onderwijs en vorming
 Welzijn en kansarmoede
 wonen
Regionale statistieken
 Studiedienst Vlaamse regering
 Cijfers, statistieken en onderzoeken over Vlaanderen
 De Studiedienst van de Vlaamse Regering doet onderzoek rond
demografische, sociaal-maatschappelijke en macroeconomische thema's in Vlaanderen
Cijfers m.b.t. gezondheid, welzijn en kansarmoede
 De SCV-survey 'Sociaal-culturele verschuivingen in Vlaanderen'
 Onderzoeken over demografie en sociaal-maatschappelijke
thema’s

 Andere belangrijke websites
 vlaanderen
Jongeren en welzijn
 Vlaams agentschap zorg en gezondheid
 Vlaams agentschap personen met een handicap

Federale statistieken
 Statistics Belgium
 Algemene Directie Statistiek en Economische
Informatie

6 hoofdthema’s
Bevolking
 Arbeidsmarkt en levensomstandigheden
 Economie
 Verkeer en vervoer
 Leefmilieu
 energie

Federale statistieken
 Overheidsdiensten






FOD Sociale Zekerheid (www.socialsecurity.fgov.be)
FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg (www.werk.belgie.be)
FOD Volkgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en leefmilieu
(www.health.fgov.be)
FOD Binnenlandse Zaken (www.ibz.be)
FOD Justitie (www.just.fgov.be)
 Statistieken in jaarverslagen
 Dienst strafrechterlijk beleid
FOD Mobiliteit (www.mobilit.fgov.be)
 BIVV (www.bivv.be)
Speciale statistieken
 Politiestatistieken
Website federale politie/criminaliteit
 Veiligheidsmonitor
 Website federale politie/publicaties
 Gerechtelijke statistieken
 Straftoemeting (veroordelingsstatistiek, activiteiten hoven en
rechtbanken): dienst voor strafrechtelijk beleid
 Parketstatistiek (bemiddeling in strafzaken (justitiehuizen),
herstelrecht en -bemiddeling (vzw Suggnomé)
 NICC (Nationaal Instituut voor Criminalistiek en Criminologie)
 Strafuitvoeringsstatistieken
 Penitentiaire statistiek via FOD
justitie/gevangenissenhttp://justitie.belgium.be/nl/themas_en_dos
siers/gevangenissen/
 NICC

‘speciale categorie’
 Jongeren en criminaliteit
 Bijzonder jeugdbijstand
 JOP (jeugdonderzoeksplatform)



JOP-monitor
NICC
Jongeren en welzijn
Zoektips
 Demofilmpjes toledo/bibliotheek
cursus
 http://sadan.wikidot.com/
 Hoofdmenu bronnen/secundaire informatie: link
naar vademecum en ptt