Historisch Zwijndrecht

‹
www.dekombinatie.nl
De Kombinatie · woensdag 22 oktober 2014 · 11
Historisch Zwijndrecht: Gifgasproductie
In 2014 is op vele plaatsen
het uitbreken van de
Eerste Wereldoorlog
(1914-1918) herdacht.
Een oorlog met vele
slachtoffers. Het gebruik
van gifgas, dat onder
andere in Zwijndrecht
geproduceerd werd, was
daar mede de oorzaak
van.
Jan van Dalen
ZWIJNDRECHT - Gifgas is een
onmenselijk strijdmiddel.
De strijdende partijen gebruikten chlorine (chloorgas). Als men ermee in aanraking kwam, was de kans
op ernstige brandwonden,
blindheid en verstikking
groot, soms met de dood
tot gevolg. De met spoed
geproduceerde gasmaskers
waren ook geen garantie om
te overleven. Nederland was
neutraal. Dat betekende dat
het in Europa één van de
landen was die niets met
de oorlog te maken wilden
hebben. Maar ondanks dat
had Nederland, door de mobilisatie van ruim 200.000
jongemannen, een enorm leger op de been gebracht, bedoeld als afschrikking voor
de Duitse legerleiding om
toch vooral onze neutraliteit
niet te schenden. Deze extra
soldaten moesten allen een
taak hebben en bewapend
worden. Dat was best een
opgave, want bij neutrali-
teit is wapenhandel drijven
met wél betrokken landen
een doodzonde. Bovendien
lag de Noordzee vol met
mijnen. Er moest dus veel
in eigen land geproduceerd
worden.
Het gebruik van gifgas op
de slagvelden trok ook de
aandacht van de Nederlandse krijgsmacht. Zowel
het gifgas uit
zwijndrecht is
uiteindelijk nooit
gebruikt
de politiek (minister Nicolaas Bosboom) als de krijgsmacht achtte het van groot
belang dat Nederland ook
de beschikking zou krijgen
over strijdgassen. Opperbevelhebber Snijders kreeg in
mei 1916 de beschikking
over 400.000 gulden voor de
benodigde grondstoffen en
productie. Na diverse proefnemingen op dieren werd
gekozen voor zwaveldioxide, omdat dit een ‘humaner’
goedje was dan chloorgas. De
NV Vereenigde Chemische
Fabrieken in Zwijndrecht
kreeg de opdracht voor de
grootschalige
productie.
Zwavelzuur werd hier reeds
geproduceerd en voor de
gasproductie bouwde men
een nieuwe installatie. Dat
gebeurde onder toezicht van
Kapitein J.J. de Reede, terwijl enkele dienstplichtige
militairen hand- en spandiensten verleenden. De
belangrijkste grondstof voor
De Vereenigde Chemische Fabrieken aan de Lindtse dijk, daar waar nu Brenntag BV is gevestigd (voorheen Chemproha). Mede
door aanleg van de brug en (weer later) de tunnel is alles veranderd. Alleen het spoorlijntje is nog in tact. Foto: Ansichtkaart,
uitgave Bazaar H. Grens
zwaveldioxide is pyriet.
Hiervan lag nog een grote
lading (van de Engelsen) in
de Rotterdamse haven. De
lading werd terstond in beslag genomen. Pas in juni
1917 kwam de productie in
Zwijndrecht goed op gang.
Het vloeibare gas werd opgeslagen in schepen die in
Dordrecht lagen afgemeerd.
Gereed voor transport, gereed voor gebruik. Het is er
uiteindelijk nooit van gekomen; de neutraliteit van
Nederland is gerespecteerd
gebleven. In november 1918
werd de wapenstilstand getekend. De dienstplichtigen
werden gedemobiliseerd en
de gifgasproductie in Zwijndrecht werd direct gestaakt.
Historische Vereniging Zwijndrecht.
Bezoekadres: De Vergulde Swaen: Rotterdamseweg
53-55, 3332 AC Zwijndrecht, tel. 078-6125681 (alleen
bereikbaar tijdens openingsuren). Website: www.swaen.
org
Geopend op woensdag en zaterdag van 10.00-16.00 uur
en zondag van 14.00-17.00 uur.
Lidmaatschap: slechts € 15,-- per jaar.
Nieuwe tentoonstelling vanaf 1 november: 90 jaar Van
Leeuwen Buizen.
Jaap Groeneweg speelt al zestig
jaar met heel veel passie toneel
Jaap Groeneweg heeft
één grote passie:
‘toneelspelen’. In
november staat Jaap
zestig jaar op de planken.
Auwien Boelkens
ZWIJNDRECHT - Jaap: “Als het
aan mij ligt komen er nog
heel veel jaren bij. Toneelspelen is voor mij een deel
van mijn leven. Ik vind het
heerlijk om te doen. Het is
geweldig om te zien hoe het
publiek geniet en reageert
op het spel. Het is fantastisch om in de huid van verschillende personen te mogen stappen. Toneelspelen
is ontspannend. Als je op
het podium staat, denk je alleen aan je spel. Verder kun
je nergens aan denken.
Ik ben begonnen toen ik
twaalf jaar was. Samen met
mijn neefjes en nichtjes hingen we op zolder een laken
op en bedachten een voorstelling. Onze ouders kwamen later op de dag kijken.
Ik kom uit een arbeidersgezin. Daardoor ben ik niet op
de toneelacademie terecht
gekomen. Deze richting
werd niet gestimuleerd en
er was ook geen geld voor.
Zestig jaar speel ik amateurtoneel en dat is prima. Twee
keer per week ga ik repete-
ren en thuis leer ik de teksten. Mijn vrouw staat hier
helemaal achter. Dit moet je
samen leuk vinden. Er gaat
zoveel tijd in zitten.”
Lenie Groeneweg: “Ik volg
op de voet wat Jaap doet.
Zelf ben ik souffleuse geworden en regel ik de kaartverkoop bij Inter Amicos.
“fantastisch om in de
huid van verschillende
personen te mogen
stappen”
Op die manier ben ik erbij
betrokken.”
“In het begin speelde ik bij
Sios en Hildebrand”, vervolgt Jaap. “We speelden
veel kluchten en blijspelen.
In 1977 werd ik gevraagd
om bij Inter Amicos in Dordrecht te komen spelen. Een
hele eer vond ik dat. Bij Inter Amicos wordt op een
hoog niveau toneel gespeeld
onder professionele begeleiding.
Ik heb in totaal 74 verschillende rollen vertolkt. Blijspelen, tragedie en zelfs in
musicals heb ik opgetreden.
Allemaal met bezieling en
passie. Toneelspelen is iets
anders dan een tekst uit je
hoofd leren en deze opzeggen. Een tekst moet uit je
hart komen.
Jaap Groeneweg heeft één grote passie: ‘toneelspelen’. In november staat Jaap zestig jaar op
de planken. “Als het aan mij ligt komen er nog heel veel jaren bij.”
De rol die ik speelde in
‘Schaduwen’ vond ik zelf
het indrukwekkendst. Het
verhaal speelde zich af in
een hospice. Ik kwam te
overlijden. Als ik er over
praat ontroert me dit direct
weer. Het was prachtig om
te doen.”
Vanaf 14 november spelen
de toneelspelers van Inter
Amicos het spel ‘Drie hoge
hoeden’.
“Ik speel hierin een oude soldaat, die verleid wordt. Op
mijn leeftijd is een hoofdrol
moeilijker, dat laat ik aan de
jonge garde over. Ter gelegenheid van mijn jubileum
spelen we één voorstelling
voor familie en vrienden.
Een mooiere manier om
dit te vieren kan ik me niet
voorstellen.”

Voor informatie: www.
ia-dordt.nl.
Eigen theater vlakbij station Dordrecht
Inter Amicos is opgericht op 25 oktober 1896. De vereniging
beschikt over een eigen theater nabij station Dordrecht. Daar
wordt gerepeteerd en vinden ook de voorstellingen plaats. Op
de hoogte blijven van de laatste ontwikkelingen in en rondom
Inter Amicos? Schrijf in op onze nieuwsbrief of stuur een e-mail
naar [email protected].
Uitbreiding
lessen ‘Fifty-Fit’
ZWIJNDRECHT - Als gevolg
van een toenemende belangstelling heeft het bestuur
van gymnastiekvereniging
O & O besloten haar ‘Fifty
Fit’-lessen uit te breiden.
Met ingang van maandag
27 oktober zal in de turnhal
aan de Uilenvliet van 10.15
tot 11.15 uur een nieuw lesuur ‘samen actief sporten
55+’ worden opgestart. De
les komt onder deskundige
leiding te staan van Angelique Tubbing.
Dames en heren
De lessen zijn bedoeld voor
dames en heren waarvan
het lang geleden is dat zij
gesport hebben of zelfs nooit
eerder aan sport hebben
gedaan. Uiteraard zijn dames en heren die ervaring
hebben in het sporten, van
harte welkom bij deze lessen. 55+ ers (zowel dames
als heren) kunnen op hun
eigen niveau verantwoord
en gezellig sporten. Naast
spierversterkende en conditie verhogende oefeningen
komen diverse balsporten
en spelen aan bod. Er is
een wekelijks veranderend
programma, waarbij vele
sporten aan de orde komen.
Naast diverse balsporten
wordt ook aandacht besteed
aan specifieke spierversterkende oefeningen.

Nadere informatie kan
verkregen worden bij Nel
Kortman, tel. 078-6194230
of op de website www.
o-en-o-zwijndrecht.nl.