De fysiologische basis van de melkproductie

De fysiologische basis
van de melkproductie
Anita Badart, diëtist / lactatiekundige IBCLC
http://www.rondengezond.nl
© 2012
De fysiologische basis
van de melkproductie
Moedermelk; hoe?
Moedermelk; hoeveel?
Moedermelk; samenstelling?
Aandachtspunten
Lactose
Vetten
ADH tijdens lactatie
http://www.rondengezond.nl
© 2012
http://www.rondengezond.nl
Bron:: Riordan, 2005
© 2012
http://www.rondengezond.nl
Bron:: Riordan, 2005
© 2012
Hoe wordt melkproductie geregeld?
Steeds nieuwe aanmaak
Prolactine: bloed moedermelk
Oxytocine: spiercellen toeschietreflex (TSR)
Hormonen vrij door drinken baby
Productie = vraag en aanbod
Tepels ‘wennen’ (max. tijd)
= niet nodig
http://www.rondengezond.nl
© 2012
Hormonen tijdens lactatie
http://www.rondengezond.nl
Bron:: Riordan, 2005
© 2012
Moedermelk; hoeveel?
http://www.rondengezond.nl
© 2012
Moedermelk; hoeveel?
Eerste dagen; 5-10 cc/keer
Belly balls:
http://www.rondengezond.nl
© 2012
Moedermelk; hoeveel?
1e week na geboorte: ca. 550 cc / dag
Vanaf 2e – 3e week: ca. 750-800 cc / dag
Piek-melkproduktie ; 2 - 3 liter / dag
Onafhankelijk van
‘stimulerende’ producten
(verandering in) maternaal gewicht
sporten /activiteiten
vochtinname
calorische inname (> drempelwaarde)
http://www.rondengezond.nl
© 2012
Moedermelk; hoeveel?
http://www.rondengezond.nl
Bron: Prentice e.a., 1986
Moedermelk; hoeveel?
Wél beïnvloed door
Voedingsfrequentie en drinkgedrag (+)
Stress, mastitis, ziekte van moeder(-)
Roken (-)
Anticonceptie, bevattende oestrogenen (-)
http://www.rondengezond.nl
© 2012
Moedermelk; samenstelling
Wat zit er zoal in? Past niet volledig op deze dia….
www.bellybelly.com.au/forums/whatsinbreastmilk.pdf
energie
proteïne
vet
natrium
kalium
calcium
fosfor
magnesium
chloride
koper
zink
ijzer
bron: borstvoeding.com
http://www.rondengezond.nl
preterme moedermelk
69 kcal
2.1 g
3.9 g
40.2mg
68.4 mg
23.5 mg
14.0 mg
2.8 mg
72.7 mg
0.1 mg
0.4 mg
0.1 mg
rijpe moedermelk
69 kcal
1.05 g
3.9 g
18.0 mg
52.5 mg
28.0 mg
14.0 mg
3.5 mg
42.0 mg
0.025 mg
0.12 mg
0.03 mg
© 2012
Moedermelk; samenstelling
Voor pasgeborenen
1wk, 1 mnd, 2 mnd….
Ochtend-, middag-, avond-, nachtvoeding
Voormelk, achtermelk
Met knoflook, worteltjes, spinazie….
http://www.rondengezond.nl
© 2012
Moedermelk; samenstelling
Verandert gedurende lactatie
Verandert gedurende één voeding
Met name vetzuursamenstelling sterk beïnvloed door
maternale vetzuurinname; NIET het totale vetgehalte!
Vitamines; soms afhankelijk van voeding, hoe sterk
dit verband is, is per vitamine verschillend
http://www.rondengezond.nl
© 2012
Lactose (melksuiker)
Voormelk (veel lactose) en achtermelk (veel vet)
http://www.rondengezond.nl
© 2012
http://www.rondengezond.nl
© 2012
http://www.rondengezond.nl
© 2012
Lactose in (één portie) moedermelk
Tijdsduur vanaf laatste voeding?
Hoe vol/leeg is de borst?
Hoe lang drinkt kindje effectief?
NIET afhankelijk van voeding van de moeder!
http://www.rondengezond.nl
© 2012
Vette feiten…
Baby: brein 400 g
ca. 11% lichaamsgewicht
Energie naar het brein:
ca. 75%
Moeder: brein 1300 g
ca. 2% lichaamsgewicht
Energie naar het brein:
ca. 25%
Brein: 60% droge stof = vet
http://www.rondengezond.nl
© 2012
Geboren ≠ voltooid
Leeftijd
eeftijd (gewicht)
Gewicht brein (energie)
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Pasgeboren (3.5 kg)
4-6 mnd (5.5 kg)
1-2 jaar (11 kg)
5-6 jaar (19 kg)
14-15 jaar (50 kg)
Volwassen (70 kg)
http://www.rondengezond.nl
400 g (74%)
650 g (64%)
1045 g (53%)
1235 g (44%)
1360 g (27%)
1400 g (23%)
Bron: Cunnane SC, Crawford MA,(’03)
© 2012
Essentiële vetzuren
DHA en AA
Bouwstenen voor hersenen, netvlies, zenuwstelsel
Borstvoeding bevat DHA en AA
Via bloed moeder in borstvoeding. Echter:
hoeveelheid DHA in bloed bij lacterende moeder
daalt!
Gevolg: hoeveelheid DHA in m-melk daalt…
http://www.rondengezond.nl
© 2012
DHA status Westerse moeder ppartum
4,5
borstvoeding
DHA %
flesvoeding
3,5
2,5
-4 0
4
8 12 16 20 24 28 32 36 40 44 48 52 56 60 64
Otto et al (2000)
Aantal weken na bevalling
http://www.rondengezond.nl
© 2012
Vetzuursamenstelling moedermelk
Westerse moeders: 0.30 g% DHA, 0.44 g% AA
Veganisten: 0.15 g% DHA, 0.32 g% AA
Traditionele volkeren: 0.73% DHA, 0.50 g% AA
Bij intake 450 mg ωLCP: 0.43 g% DHA
http://www.rondengezond.nl
© 2012
DHA status ; invloed op moeder
Stijging DHA status
ppartum
6.0
5.0
4.0
3.0
2.0
1.0
http://www.rondengezond.nl
depressie
geen depressie
Otto et al (‘03)
© 2012
Invloed van vetzuren op kind
Onderzoek:
Moedermelk
vs. kunstvoeding zonder deze vetzuren
Kunstvoeding mét DHA / AA
vs. kunstvoeding zonder DHA / AA
http://www.rondengezond.nl
© 2012
Invloed van vetzuren op kind
Cognitieve ontwikkeling (?)
Visuele ontwikkeling (?)
Motorische ontwikkeling (?)
Gedragsstoornissen (ADHD, schizofrenie, agressie)(?)
Bloeddruk (?)
Allergie risico (?)
Vroege aanleg vetmassa (?)
☞ onderzoeksresultaten zijn niet eenduidig;
i.h. a. positief / soms geen verschil, niet negatief
http://www.rondengezond.nl
© 2012
Invloed van vetzuren op kind
Verstorende omstandigheden:
Verschillen in gevoeligheid afgenomen testen
Verschillen zijn te subtiel; niet aan te tonen met prestatietesten
Wanneer moet je meten?
Ontoereikende DHA / AA-suppletie? Wat is ideaal?
Wat is het aanbod in de baarmoeder geweest?
http://www.rondengezond.nl
© 2012
Vetzuren; praktisch advies
Beperk verzadigd vet (harde margarines, roomboter, volvette
zuivel, slagroom, vet vlees); óók bij ‘magere’ vrouwen
Voldoende onverzadigd vet ; olijfolie, sojaolie, lijnzaadolie,
raapzaadolie, walnotenolie, halvarine / margarine in kuipjes,
vloeibare margarine / bak&braad, (bij voorkeur met ω3 vetzuren).
Aanbeveling is 55 gram/dag!
Adviseer noten als tussendoortje (ideaal tijdens voedingsmoment)
2x / week liefst vette vis (zalm, haring, makreel, paling) óf
visoliecapsule bevattende min. 200 mg DHA
http://www.rondengezond.nl
© 2012
Tijdens lactatie; ADH
Energie: + 500 kcal
Micronutriënten;
Calcium
Fe
Mg
Zn
vit A
vit B1/ B2 / B6/ B12
Foliumzuur
vit C
http://www.rondengezond.nl
1000 mg
20 mg
300-400 mg
16 mg
1250 RE
1.7 /1.7/ 1.9 mg / 3.8 mcg
400 mcg
110 mg
© 2012
Vitamine D tijdens lactatie
Suppletie 10 mcg bij getinte/donkere huid
Suppletie 10 mcg bij lichte huid die niet ELKE dag
minstens 15 minuten in de zon komt tussen 11 en 15
uur (hoofd en handen onbedekt)
Suppletie bij voorkeur D3
Daarnaast ADH van 10 mcg/dag; gemiddelde
inneming is 2-3 mcg/d!
http://www.rondengezond.nl
© 2012
Dank voor jullie aandacht!
http://www.rondengezond.nl
© 2012