Leven met pijn

LEVEN MET PIJN
Een gerandomiseerde studie naar een online ACT-behandeling
bij chronische pijn
Martine Veehof, Hester Trompetter, Ernst Bohlmeijer &
Karlein Schreurs
28 maart 2013
Inhoud
 Achtergrond
 Online interventie ‘Leven met pijn’
 Opzet onderzoek
 Resultaten & conclusies
Achtergrond
Achtergrond
 Toenemend bewijs voor effectiviteit ACT bij chronische pijn
(Veehof et al., 2011; Wetherall et al., 2011; Smout et al., 2012 )
 Voornamelijk face-to-face interventies → hoge kosten!
 Toenemend onderzoek naar effecten (online) zelfhulp
interventies
 Online CGT zelfhulp interventies voor chronische pijn net zo
effectief als face-to-face interventies (Cuijpers et al., 2008)
 Effecten online ACT zelfhulp interventie bij chronische pijn niet
eerder onderzocht
Online interventie ‘Leven met pijn’
Gebaseerd op:
- zelfhulpboek ‘Leven met pijn’
(Veehof, Schreurs, Hulsbergen & Bohlmeijer,
2010)
- online interventie ‘Voluit leven’
Positive mental health - Sanne Lamers - 27-05-2010
Lessen
1. ‘Pijn en pijnbehandelingen’
2. ‘De pijn uit de weg gaan’
3. ‘Pijn en toch gelukkig?’
4. ‘Het opbloeien van de roos’
5. ‘Het opgeven van verzet’
6. ‘Ja, maar ik heb pijn’
7. ‘Ik ben…, wie ben ik eigenlijk?’
8. ‘Pijn heb je niet alleen’
9. ‘Leven met pijn, een nieuw
verhaal’
INFORMATIE
(teksten, filmpjes)
OEFENINGEN
MINDFULNESS
METAFOOR
Positive mental health - Sanne Lamers - 27-05-2010
Positive mental health - Sanne Lamers - 27-05-2010
Positive mental health - Sanne Lamers - 27-05-2010
Positive mental health - Sanne Lamers - 27-05-2010
Positive mental health - Sanne Lamers - 27-05-2010
Positive mental health - Sanne Lamers - 27-05-2010
Usability onderzoek
 Doel: onderzoeken tevredenheid van potentiële eindgebruikers
met website
 Methode: gebruikerstest o.b.v. think-aloud methode
- 1e 4 lessen
- 12 mensen met chronische pijn
- Voorbeeld scenario’s: “Volg de instructies op het scherm en voer
les 2 uit” en “Stel dat u het ervaringsverhaal bij deze les wilt
lezen. Wat doet u?”
Usability onderzoek
Usability onderzoek
Constructen
Positief (72%)
Negatief (24%)
Design
“Ik vind de site erg overzichtelijk”.
“De lay-out is rustig en
duidelijk”.
“De pijltjes waar je op kunt
drukken voor meer tekst zijn
onduidelijk”.
Gebruiksgemak
“Het programma is makkelijk en
duidelijk in gebruik”.
“Het viel me tegen dat wanneer
er 10 opties staan, je ze ook alle
10 moet invullen om verder te
kunnen”
Inhoud
“Er worden veel voorbeelden
gegeven, dat vind ik altijd wel
makkelijk”.
“Prettig en gepast taalgebruik”.
Kenmerken
“Je moet wel erg veel tekst
lezen”.
“Veel lezen voordat je bij een
opdracht komt, ik zou wel wat
meer opdrachten willen”.
“Je kan niet tussentijds opslaan,
“Leuk om ook de
ervaringsverhalen van anderen te daar was ik al bang voor”
“De terug button doet het niet”.
lezen”.
“Oh, je moet de kruisjes slepen,
“Leuk om een dagboek bij te
zet dat er dan bij!”
houden”.
Doel van het onderzoek
1. Onderzoeken van de effecten van de online ACT-interventie op
pijn interferentie in het dagelijks leven (primaire uitkomstmaat),
pijn intensiteit en psychische klachten (secundaire
uitkomstmaten)
2. Onderzoeken van effecten van de online ACT-interventie op ACT
processen (psychologische flexibiliteit, waardegericht leven,
mindfulness)
3. Onderzoeken of de ACT processen het effect van de online ACTinterventie op pijn interferentie mediëren
Design & procedure
 RCT met 2 controle condities
 Werving in februari en maart 2012
Positive mental health - Sanne Lamers - 27-05-2010
Design & procedure
 RCT met 2 controle condities
 Werving in februari en maart 2012
 Online screening (PIPS, HADS, WSQ, NRS)
 Inclusie:
- chronische pijn > 6 maanden
- pijn intensiteit ≥ 3 (NRS) voor ≥ 3 dagen (per week)
 Exclusie:
- ↑ psychische klachten (HADS, WSQ, MINI)
- ↓ psychologische inflexibiliteit (PIPS)
- geen internet / e-mail adres
- onvoldoende tijd
- leesproblemen
- lopende CGT behandeling
Flowchart
Aangemeld en gescreend
(n=269)
Exclusie (n=31):
-
Gerandomiseerd (n=238)
HADS > 24 (n=15)
Pijn < 6 mnd (n=2)
Andere CGT (n=3)
Onvoldoende tijd (n=1)
Lees problemen (n=2)
Pijn klachten < 3 dgn p wk (n=2)
Geen baseline vragenlijst (n=6)
Kenmerken deelnemers (n = 238)
 76% vrouw
 Leeftijd: 54 (sd 12; range 20-84 jaar)
 74% getrouwd of samenwonend
 Opleiding: - laag (20%)
- middel (36%)
- hoog (44%)
 63% > 5 jaar pijn;
 83% diagnose bekend (veel reumatische aandoeningen)
Aangemeld en gescreend
(n=269)
Exclusie (n=31):
-
HADS > 24 (n=15)
Pijn < 6 mnd (n=2)
Andere CGT (n=3)
Onvoldoende tijd (n=1)
Lees problemen (n=2)
Pijn klachten < 3 dgn p wk (n=2)
Geen baseline vragenlijst (n=6)
Gerandomiseerd (n=238)
ACT
(experimentele groep)
n=82
Expressief schrijven (ES)
(minimale interventie
controle groep)
n=79
Wachtlijst (WL)
(wachtlijst controle groep)
n=77
Controle groepen
1) Minimale interventie groep: expressief schrijven (Pennebaker, 1997)
- Online interventie
- Opdracht: schrijven over emotionele gebeurtenissen (minimaal 3x
per week)
- 9 lessen (9-12 weeks)
- Wekelijks feedback per e-mail
Positive mental health - Sanne Lamers - 27-05-2010
Controle groepen
1) Minimale interventie groep: expressief schrijven (Pennebaker, 1997)
- Online interventie
- Opdracht: schrijven over emotionele gebeurtenissen (minimaal 3x
per week)
- 9 lessen (9-12 weeks)
- Wekelijks feedback per e-mail
2) Wachtlijst groep
Meetinstrumenten
 Primaire uitkomstmaat:
- pijn interferentie → Mulidimensional Pain Inventory – pain interference (MPI)
 Secundaire uitkomstmaten:
- psychische klachten → Hospital Anxiety Depression Scale (HADS)
- pijn intensiteit → 11-punts numerieke schaal (NRS)
 Proces maten:
- psychologische inflexibiliteit → Psychological Inflexibility in Pain Scale (PIPS)
- mindfulness → Five Facet Mindfulness Questionnaire (FFMQ)
- waardegericht leven → Engaged Living Scale (ELS)
Aangemeld en gescreend
(n=269)
Exclusie (n=31)
Gerandomiseerd (n=238)
ACT (n=82)
ES (n=79)
WL (n=77)
Interventie afgerond:
n=59 (72%)
Interventie afgerond:
n=50 (63%)
T1 meting: n=59 (72%)
T1 meting: n=51 (65%)
T1 meting: n=62 (81%)
T2 meting: n=53 (65%)
T2 meting: n=50 (63%)
T2 meting: n=64 (83%)
Effect op pijn interferentie (MPI)
34
33
32
31
ACT
30
29
28
27
baseline
post-treatment
follow-up
Effect op pijn interferentie (MPI)
34
33
32
31
ACT
30
ES
29
28
27
baseline
post-treatment
follow-up
Effect op pijn interferentie (MPI)
34
33
32
31
ACT
30
ES
WL
29
28
27
baseline
post-treatment
follow-up
ACT versus ES
ACT versus WL
p
Cohen’s d
p
Cohen’s d
Post-treatment
.008
0.33
.109
-
Follow-up
.000
0.47
.110
-
ACT versus ES
ACT versus WL
p
Cohen’s d
p
Cohen’s d
Posttreatment
.827
-
.177
-
Follow-up
.027
0.43
.013
0.31
Pijnintensiteit
4
2
6
8
ACT versus ES
ACT
6
p
Cohen’s d
p
Cohen’s d
Posttreatment
.040
.23
.261
-
Follow-up
.005
.38
.035
.28
ES
WL
4
2
5
8
baseline
post-treatment
follow-up
ACT versus WL
Effect op psychologische inflexibiliteit
56
54
52
50
48
46
44
42
40
38
ACT
ES
WL
baseline
post-treatment
follow-up
ACT versus ES
ACT versus WL
p
Cohen’s d
p
Cohen’s d
Post-treatment
.011
0.40
.000
.60
Follow-up
.002
0.47
.000
.54
ACT versus EW
ACT versus WL
p
Cohen’s d
p
Cohen’s d
Posttreatment
.852
-
.137
-
Follow-up
.769
-
.030
0.36
ACT versus EW
ACT versus WL
p
Cohen’s d
p
Cohen’s d
Posttreatment
.480
-
.460
-
Follow-up
.780
-
.174
-
Samenvattend……
Pijn interferentie
post-treatment &
follow-up
++
+ / ++
ACT
referentie ES
Pijn intensiteit
post-treatment &
follow-up
++
++
Psychische
klachten
follow-up
Psychologische
inflexibiliteit
post-treatment &
follow-up
Geen significante effecten op overige procesmaten.
Mediatie effect?
ACT
Pijn interferentie
referentie ES
post-treatment &
follow-up
Indirect effect?
Psychologische
inflexibiliteit
afname
Mediatie effect? (post-treatment)
ACT
c’ = -.12 (n.s.)
referentie ES
Pijn interferentie
post-treatment
Totale effect
c = -.17*
b = .24**
a = -.20*
Psychologische
inflexibiliteit
afname
Mediator effect: -2,49; -0,13
(95% bootstrap CI)
Mediatie effect? (follow-up)
ACT
c’ = -.15 (n.s.)
referentie ES
Pijn interferentie
follow-up
Totale effect
c = -.19*
b = .20**
a = -.22**
Psychologische
inflexibiliteit
afname
Mediator effect: -2,55; -0,16
(95% bootstrap CI)
Conclusies
 Middelgroot effect op pijninterferentie in het dagelijks leven;
sterkste effect bij follow-up
 Kleine tot middelgrote effecten op pijnintensiteit en psychische
klachten; sterkste effecten bij follow-up
 Middelgrote tot grote effecten op psychologische inflexibiliteit
 Effect pijninterferentie verklaard door afname psychologische
inflexibiliteit
Vervolgonderzoek / analyses
 Analyse follow-up metingen na 9 maanden
 Moderator analyses
 Interviews naar gebruikerservaringen
 Analyse log data (relatie gebruikerspatroon en adherentie / effecten)
Dank voor uw aandacht!