Brief - Gemeente Leiden

B en W-nummer 15.0428;
Onderwerp
besluit d.d. 12-5-2015
Brief aan de raad over toekomst ROC Leiden
Besluiten:
1. de raad te informeren over de voortgang rondom een oplossing voor ROC Leiden;
2. een brief aan de raad vast te stellen met aanvullende informatie over eerdere
correspondentie omtrent het ROC Leiden en daarmee te besluiten B en W-besluit
15.0317 “Reactie op rapport PWC omtrent ROC Leiden” openbaar te maken.
Perssamenvatting:
Minister Bussemaker heeft de Kamer geïnformeerd over de gekozen oplossingsrichting voor
de problematiek met ROC Leiden. Er is een akkoord bereikt over de huisvesting van het
huidige ROC Leiden en de toekomstige gemeenschap van mbo-colleges. De gemeente zal
indien nodig vanuit de publiekrechtelijke rol maximaal meedenken bij het vinden van
passende onderwijshuisvesting.
Het college is blij met de zekerheid voor de studenten en medewerkers en de continuïteit van
middelbaar beroepsonderwijs.
Daarnaast informeert het college de raad over eerdere correspondentie omtrent het ROC
Leiden.
1
Burgemeester en Wethouders
Retouradres: Postbus 9100, 2300 PC Leiden
Gemeente Leiden
Bezoekadres Stadhuis
Gemeenteraad
Stadhuisplein 1
Postadres Postbus 9100
2300 PC Leiden
Telefoon 14071
E-Mail
Website www.leiden.nl/gemeente
Datum
1 mei 2015
Ons kenmerk
Onderwerp
Contactpersoon
E. Pronk
Doorkiesnummer
Toekomst ROC Leiden
Geachte leden van de raad,
Met een brief van 17 februari jl. bent u door ons geïnformeerd over de ontwikkelingen
rondom de voorgenomen overname van onderwijstaken van het ROC Leiden door het ID
College. Daarbij gaven wij onder andere aan dat de gemeente geen inhoudelijke en
financiële rol heeft, maar wel een groot belang heeft bij goed en toegankelijk MBO
onderwijs. Ook schreven wij u op de hoogte te houden van de ontwikkelingen.
Sinds februari is er een aantal opties verkend om te komen tot een oplossing van de
problematiek. Vandaag heeft minister Bussemaker met een brief aan de Tweede Kamer
bekend gemaakt dat de partijen meer tijd nemen om toe te werken naar één bestuurlijke
entiteit. Hierbij wordt gedacht aan de vorming van een gemeenschap van mbo-colleges.
Daarnaast ondersteunt het ministerie de verbetering van de kwaliteit van het onderwijs.
Wij zijn blij dat er voor studenten en medewerkers van ROC Leiden meer zekerheid is
gekomen over de toekomst en dat de continuïteit van MBO beroepsonderwijs in Leiden
gewaarborgd is.
Over de huisvesting is een aantal afspraken gemaakt. Eén daarvan houdt in dat het ROC
Leiden het pand CS zal afstoten. Onze bijdrage aan de oplossing is dat wij, indien nodig,
vanuit onze publiekrechtelijke rol meedenken bij het vinden van passende vervangende
onderwijshuisvesting. De komende periode gaan wij hierover in gesprek met ROC Leiden
en ID College. Er is nog geen concrete locatie in beeld en daarmee ook nog geen
sprake van een bestemmingsplanwijziging. Wij gaan ervan uit dat hiermee de vragen van
afgelopen raadsvergadering 30 april jl. zijn beantwoord.
Wij hopen u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd.
Hoogachtend,
Burgemeester en Wethouders van Leiden,
de Secretaris,
de Burgemeester,
Bijlage: brief Minister Bussemaker aan Tweede Kamer d.d. 1-5-2015
De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal
Postbus 20018
2500 EA..DEN HAAG
Middelbaar Beroeps
Onderwijs
IPC 2150
Rijnstraat 50
Den Haag
Postbus 16375
2500 BJ Den Haag
www.rijksoverheid.nl
Onze referentie
760805
Bijlagen
1
Inleiding
Op 13 februari 2015 heb ik u geïnformeerd over de situatie omtrent ROC Leiden (TK
2014-2015, 33.495, nr. 62). Daarin concludeerde ik dat doormodderen op de ingeslagen
weg door ROC Leiden geen optie meer was. De toenmalige situatie, met het vastgoed als
financiële molensteen, bood geen perspectief op ROC Leiden als een duurzame en
gezonde instelling in de regio. In mijn brief van februari heb ik daarom het perspectief
geschetst van een bestuursoverdracht aan het ID College, waarbij is opgemerkt dat er de
maanden na deze aankondiging nog veel zaken moesten worden uitgewerkt en dat ik dat
proces nauwlettend zou volgen. Het op korte termijn continueren van het onderwijs aan
de studenten van ROC Leiden en het waarborgen van kwalitatief goed onderwijs in de
regio Leiden waren hierbij het uitgangspunt.
Afgelopen periode heb ik daarom met betrokken partijen (in het bijzonder ID College,
ROC Leiden en Gemeente Leiden) een aantal opties verkend om deze ontstane
problematiek op te lossen. Deze verkenning heeft opgeleverd dat het verstandig is om
meer tijd te nemen om uiteindelijk toe te werken naar één bestuurlijke entiteit. Hierbij
wordt gedacht aan de vorming van een gemeenschap van mbo-colleges zoals ik in mijn
brief “Ruim baan voor vakmanschap” van juni 2014 (TK 2013-2014, 31.524, nr. 207) heb
aangekondigd. Hiermee worden kleinschaligheid en bestuurlijke stabiliteit in één model
verankerd. Op dit moment wordt dit model verder uitgewerkt en daar past een
geleidelijke ontwikkeling voor ROC Leiden in. De komende periode zullen alle
inspanningen bij ROC Leiden primair gericht worden op het verbeteren van de
onderwijskwaliteit. In deze brief zal een nadere toelichting gegeven worden.
Huisvesting
ROC Leiden is helaas in financiële problemen gekomen door verkeerde
huisvestingsbeslissingen. ROC Leiden heeft in 2011 een nieuwbouwpand betrokken in
Leiden: Lammenschans. Deze nieuwbouw ging gepaard met zeer hoge investeringen en
een complexe financiering hiervan. Bij de financiering zijn Green Real Estate (hierna:
GRE), Bank Nederlandse Gemeenten (hierna: BNG) en ROC Leiden betrokken. Daarnaast
is ROC Leiden in die periode de verplichting aangegaan tot de langdurige huur van het
pand Centraal Station (CS). ROC Leiden is in 2013 in dit pand met te hoge huurlasten
getrokken. Hierdoor werden de huisvestingskosten voor de instelling zo hoog dat er
onvoldoende middelen beschikbaar waren om de kwaliteit van het onderwijs bij ROC
3
Leiden op niveau te houden en te verbeteren. ROC Leiden staat door dit alles sinds juli
2012 onder aangepast financieel toezicht van de Inspectie van het Onderwijs (hierna:
inspectie).
In mijn eerdere brief heb ik u gemeld dat op dat moment het contract van ROC Leiden
met GRE en BNG niet op een dusdanige wijze gewijzigd kon worden dat er een
structurele oplossing kon worden gevonden voor het financiële probleem. Inmiddels is
hier een doorbraak bereikt. De afgelopen periode heeft ROC Leiden in afstemming met
mij namelijk intensief verder onderhandeld met GRE en BNG. De uitkomst hiervan is dat
het contract tussen ROC Leiden en GRE en BNG wel gewijzigd is waarmee de
huisvestingslasten voor ROC Leiden structureel fors lager worden en binnen de
bandbreedte passen van wat gebruikelijk is voor huisvestingslasten in de mbo-sector. Op
korte termijn zal ROC Leiden het pand CS afstoten en wordt de huur van Lammenschans
substantieel verlaagd. De gemeente Leiden zal indien nodig vanuit haar publiekrechtelijke
rol meedenken bij het vinden van passende vervangende onderwijshuisvesting voor het
pand CS. Met deze nieuwe huisvestingsafspraak is de belangrijkste randvoorwaarde
gerealiseerd om structureel financiële ruimte te creëren voor kwaliteitsverbetering van
opleidingen in het belang van studenten.
Gekozen richting
De afgelopen maanden is door alle betrokken partijen hard gewerkt om een structurele
oplossing te vinden voor het verbeteren van de kwaliteit van het onderwijs. Bij de
uitwerking hiervan heb ik een aantal opties nader onderzocht:
1. op korte termijn overdracht van de onderwijsverplichtingen naar ID College, zoals
beschreven in de mijn brief van 13 februari 2015;
2. meer tijd nemen en toewerken naar een gemeenschap van mbo-colleges en
3. faillissement van de rechtspersoon ROC Leiden.
Bij het beoordelen van deze opties heb ik een aantal criteria in overweging genomen. Het
gaat hier om de borging van de continuïteit van het onderwijs, de kwaliteit van het
onderwijs, de overige belangen van studenten en docenten, de doelmatige besteding van
middelen en de praktische haalbaarheid. Ik heb daarbij ook gebruik gemaakt van het
advies van de Commissie Fusietoets Onderwijs. Dat is bijgevoegd in bijlage 1.
Gebleken is dat bij opties 1 en 3 de verwachte kosten en risico’s, zowel maatschappelijk
als financieel, te hoog zijn. Bij optie 1 met een bestuursoverdracht op korte termijn zou
er te grote financiële druk op het ID College komen te staan. In het advies van de
Commissie Fusietoets Onderwijs is ten aanzien van de inrichting van het onderwijs
ingegaan op het vormgeven van mbo-colleges om kleinschalig en herkenbaar onderwijs
te kunnen aanbieden. Hiermee wordt de menselijke maat in het onderwijs die voor
studenten en docenten belangrijk is en die maatschappelijk gewenst is bevorderd. Dit is
bij een overdracht op korte termijn niet mogelijk. Daarnaast is in het advies aangegeven
dat de ondernemingsraden en studentenraden hechten aan een zorgvuldiger proces
waarbij bijvoorbeeld ook ruimte is voor een achterbanraadpleging. Het is van groot
belang dat dit de komende periode alsnog gaat gebeuren. Bij de uitwerking van de derde
optie is gebleken dat de maatschappelijke kosten van een faillissement hoger zijn dan bij
de andere opties. Met name de risico’s voor de continuïteit van het onderwijsproces voor
studenten en docenten zijn te groot. In het geval van een faillissement kunnen studenten
en docenten per direct op straat komen te staan. Mbo-instellingen in de regio zouden dan
acuut deze studenten moeten opnemen. Dit zou het onderwijs van tienduizenden mbostudenten in deze regio raken. Daarnaast leidt een faillissement tot hoge kosten, zoals
voor wachtgelden.
4
Alles overwegende heb ik ervoor gekozen om met optie twee verder te gaan en meer tijd
te nemen om met betrokken partijen uiteindelijk toe te werken naar één bestuurlijke
entiteit in deze regio. ROC Leiden gaat daarbij in eerste instantie als een zelfstandige
bestuursentiteit verder, waarna geleidelijk zal worden toegewerkt naar een gemeenschap
van mbo-colleges. Hierbij zal het advies van de Commissie Fusietoets Onderwijs met
betrekking tot de macrodoelmatigheid worden meegenomen.
Financiële bijdrage
De combinatie van de nieuwe contracten met GRE en BNG en het geschetste
toekomstperspectief zorgen ervoor dat ik vertrouwen heb dat hiermee aan belangrijke
randvoorwaarden is voldaan om de continuïteit van goed onderwijs te garanderen. Voor
een impuls in de kwaliteit van het onderwijs zal ik een bedrag van maximaal € 40 miljoen
uit het macrobudget van het mbo beschikbaar stellen. Daarmee draagt de sector de
kosten zelf. Deze middelen zullen onder strikte voorwaarden en gefaseerd worden
verstrekt.
Bestuur en intern toezicht
De huidige voorzitter van het College van Bestuur van ROC Leiden is een interim
bestuurder die tijdelijk is aangesteld. Ik kan u melden dat er inmiddels een opvolger is
aangesteld door de Raad van Toezicht van ROC Leiden. Voor de zomer zal dhr. R. Winter
als nieuwe voorzitter van het College van Bestuur aantreden. Dhr. Winter is een ervaren
onderwijsbestuurder die nu werkzaam is als lid van Raad van Bestuur van het ROC van
Amsterdam. Hij zal zich de komende periode onder meer richten op het snel op peil
brengen van de onderwijskwaliteit, het verbeteren van het financieel beheer en het tot
stand brengen van de gemeenschap van mbo-colleges. Ik heb ROC Leiden aangegeven
dat ik een heroriëntatie op de samenstelling en verantwoordelijkheden van de Raad van
Toezicht wenselijk acht.
Voor mij ligt de prioriteit bij het continueren van het onderwijs aan de studenten van ROC
Leiden en het op peil brengen van de onderwijskwaliteit. Eind 2014 heeft de inspectie
onderzoeken naar de kwaliteitsverbetering uitgevoerd. Gebleken is dat bij ROC Leiden bij
vijf onderzochte opleidingen de kwaliteit van de examinering onvoldoende was en
onvoldoende verbeterd is het afgelopen jaar. Daarnaast is bij deze opleidingen de
kwaliteitsborging onvoldoende. Bij één opleiding is het onderwijsproces ook onvoldoende.
De komende periode zal het opleidingenportfolio opnieuw bekeken worden. Prioriteit bij
besteding van de financiële bijdrage vanuit OCW is om de onderwijskwaliteit van
(zwakke) opleidingen op korte termijn op peil te brengen. Hiermee kunnen de huidige
studenten ook rekenen op gedegen onderwijs en een diploma van waarde.
De inspectie onderkent dat het gekozen scenario in de gegeven omstandigheden de
meest realistische optie is om te werken aan herstel. De komende tijd zal de inspectie de
onderwijskwaliteit en de financiën van ROC Leiden nauwgezet en met hoge frequentie
volgen en mij op de hoogte houden.
Commissie onderzoek huisvesting ROC Leiden
De situatie waarin ROC Leiden is beland, hebben we helaas eerder gezien bij bijvoorbeeld
Amarantis. Zoals ik heb aangekondigd wil ik dat er maximale lering getrokken wordt uit
deze casus. Inmiddels is er een commissie in het leven geroepen die onderzoek doet naar
ROC Leiden. De voorzitter van deze commissie is prof. dr. P.L. Meurs. Het onderzoek
dient als vervolg op het rapport ‘Niet onwettig, wel onwenselijk’ van de Commissie
onderzoek financiële problematiek Amarantis. Naar aanleiding van de casus Amarantis
zijn al de nodige maatregelen getroffen op het gebied van onderwijsbestuur. De vraag is
of uit de casus ROC Leiden nog aanvullende lering is te trekken. Het doel van de
commissie is vooral om te bezien hoe de huisvestingsbeslissingen tot stand zijn gekomen.
Ook kijkt de commissie welke eisen golden ten aanzien van de bestuurders voor hun
5
behoorlijke taakvervulling ten tijde als bedoeld in artikel 9 van Boek 2 van het Burgerlijk
Wetboek. Tot slot kijkt de commissie naar mogelijke verbeteringen in het toezichtskader,
de werkwijze van de inspectie en naar de mogelijkheden voor het inrichten van een
onderwijsbreed expertisecentrum waar bestuurders en/of toezichthouders van
onderwijsinstellingen hun nieuwbouwplannen kunnen laten toetsen door onafhankelijke
experts.
Ten slotte
Tot slot wil ik nogmaals benadrukken dat mijn prioriteit ligt bij het continueren van
kwalitatief goed onderwijs voor mbo studenten in de regio Leiden. Door het gekozen
scenario, waarbij toegewerkt gaat worden naar een gemeenschap van mbo-colleges en
de komende periode hard gewerkt gaat worden aan het op orde brengen van de
onderwijskwaliteit, meen ik hieraan het meeste recht te doen.
de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap,
dr. Jet Bussemaker
6
Retouradres: Postbus 9100, 2300 PC Leiden
Gemeente Leiden
Bezoekadres Stadhuis
Gemeenteraad
Stadhuisplein 1
Postadres Postbus 9100
2300 PC Leiden
Telefoon 14071
E-Mail
Website www.leiden.nl/gemeente
12 mei 2015
Ons kenmerk 180454
Onderwerp Aanvullende informatie ROC Leiden
Datum
E. Pronk
Doorkiesnummer 5074
Contactpersoon
Geachte leden van de raad,
In de afgelopen maanden hebben wij een briefwisseling gehad met het ministerie van
Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (hierna ministerie van OC&W) omtrent hun voornemen om
het rapport “Onderzoek en ondersteuning financiële problematiek ROC Leiden (fase 2)”
gedeeltelijk openbaar te maken. Daarnaast hebben we een briefwisseling gehad met het ROC
Leiden. Deze correspondentie was op dat moment vertrouwelijk. Thans is deze informatie –
met uitzondering van de door het ROC Leiden overgelegde conceptraamovereenkomst tussen
diverse partijen - niet meer vertrouwelijk. Daarom doen wij u de navolgende stukken
toekomen:
1. de brief van 2 maart 2015 van het ministerie van OC&W met het voornemen tot
openbaarmaking van het rapport “Onderzoek en ondersteuning financiële problematiek
ROC Leiden (fase 2)”;
2. onze reactie op het voornemen van het ministerie van OC&W, d.d. 10 april 2015;
3. de brief van 1 mei 2015 van het ministerie van OC&W met drie deelbesluiten tot
openbaarmaking van het rapport “Onderzoek en ondersteuning financiële problematiek
ROC Leiden (fase 2)”;
4. de brief van ROC Leiden, d.d. 10 april 2015, exclusief conceptraamovereenkomst;
5. onze reactie op de brief van ROC Leiden, d.d. 17 april 2015.
Wij merken op dat het rapport zoals genoemd in bijlage 3 feitelijk nog niet openbaar is. Op het
moment dat dit rapport openbaar is zullen wij u hierover per e-mail informeren.
Wij hopen u hiermee vooralsnog voldoende te hebben geïnformeerd.
Hoogachtend,
Burgemeester en Wethouders van Leiden,
de Secretaris,
de Burgemeester,
7