Organische bestanddelen bodem Dode organische stof: humus Een

Organische bestanddelen bodem
Dode organische stof: humus
Een zeer belangrijke functie van de bodemflora en -fauna is de afbraak van verse
organische stof. De grote dieren doen veelal de eerste aanval op de naar schatting 30 biljoen kg
organische stof die jaarlijks wordt gevormd. Kleinere organismen zetten de afbraak voort, die in feite
neerkomt op een volledige afbraak van organische macromoleculen (o.a. koolhydraten en eiwitten)
tot anorganische micromoleculen (kooldioxide, water en zouten). Deze omzetting noemt men
mineralisatie.
De omzettingen kunnen zowel oxibiotisch (met zuurstof) als anoxibiotisch verlopen. In het laatste
geval is de afbraak onvollediger en ontstaan vaak organische zuren zoals boterzuur, en gassen zoals
waterstof, methaan en kooldioxide.
Een deel van het organisch materiaal, zoals bijvoorbeeld lignine en harsen, kan moeilijk door de
bodemfauna en -flora worden afgebroken en blijft voor langere tijd meer of minder aangetast in de
bodem aanwezig. Bovendien produceren bacteriën tijdens de afbraak van het organisch materiaal
nieuwe organische verbindingen uit lignine en ammoniak.
Eigenschappen van dode organische stof in de bodem
Humus heeft de volgende gunstige eigenschappen:
1. Het houdt water vast Bij uitdroging krimpt de humus en bij vochtig worden zwelt het op. Sterke
uitdroging leidt tot verturving, dit is een verlies aan zwelvermogen.
2. Het heeft adsorptievermogen. Voedingsstoffen kunnen aan het oppervlak van de humusdeeltjes
tijdelijk worden vastgehouden en voor uitspoeling bewaard worden. Voor zandgronden is deze
eigenschap uitermate belangrijk.
Dit vermogen is echter wel afhankelijk van het type humus.
3. Het bevordert de structuur van de bodem. Vooral de stabiele humus heeft een
gunstige invloed op de structuur van de bodem. De fijne lutumdeeltjes krijgen minder kans om dicht
tegen elkaar te liggen. Het bevordert dus de kruimelvorming.
Eigenschappen van verse organische stof in de bodem
Verse organische stof heeft de volgende gunstige eigenschappen:
1. Het bevordert de structuur van de bodem. Evenals humus kit ook verse organische stof de
bodemdeeltjes tot grotere kruimels aaneen.
2. Het is voedsel voor de bodemflora en -fauna.
3. Het levert voedingsstoffen voor de vegetatie. Bodemflora en -fauna breken de
organische moleculen af tot anorganische moleculen: mineralisatie.
Hoe bepaal je het organische gehalte?
1) Neem bodemmonsters (ongeveer 50 gram)
2) Zet de bodemmonsters een nacht in de stoof op hoge temperatuur. Meet het gewicht voor
en het gewicht na per monster.
3) Bereken hiermee het vochtpercentage. Dit is verdampt in de stoof.
4) Werk in de zuurkast. Pak een smeltkroes en vul deze met een bodemmonster. Houdt de
smeltkroes boven de vlam en het organisch materiaal zal verbranden. Doe dit tot het hele
monster gedaan is.
5) Bereken nu het gewicht aan organisch materiaal dat verbrand is. Hiermee kun je het %
organisch materiaal in het oorspronkelijke monster (voor de verdamping in de stoof)
bepalen.