Een kennismaking Nee-eten! Landelijke

FEEDING DISORDERS
Het bio- psycho- sociale model
Hanneke Rensen
AVG-/Huisarts n.p.
SeysCentra/Karakter
VOEDINGSPROBLEMEN VOLGENS DE DSM-5
Avoidant/restrictive food intake disorder’ (ARFID)
“Een eetstoornis die ertoe leidt dat de
betrokkene te weinig binnenkrijgt, zoals blijkt
uit gewichtsverlies, of onvoldoende gewichtstoename tijdens de groei bij kinderen, een
voedingsdeficiëntie, afhankelijkheid van
enterale voeding of aanvullende voedingssupplementen en een verstoring van het
psychosociaal functioneren.” (Bryant-Waugh & Kreipe 2012)
HET ONTSTAAN VAN VOEDINGSPROBLEMEN
Een biologisch, psychologisch en sociaal probleem
kunnen – durven - willen
BIO – PSYCHO – SOCIAAL MODEL
Biologische factoren
anatomische- en
functionele
stoornissen
Sociale factoren
Sociale
leergeschiedenis
Vermijden &
Verkrijgen
Psychologische
factoren
Cognitie
Cognitieve
inflexibiliteit
PTFD, TGAO
ASS, Inhibition
behavior
Typering van de eetproblematiek
• Totale voedselweigering
• Ernstige voedselweigering
• Selectieve
voedselacceptatie
• Anders: Braken, Pica,
Slik/stikangst
EPIDEMIOLOGIE
Studies van 25-45% in de normale populatie
33% van de kinderen met een ontwikkelingsachterstand
(Palmer, Thompson & Linscheid, 1975)
80% van de kinderen met een ernstige tot zeer ernstige
verstandelijke beperking (Perkse, Clifton, Mclean & Stein, 1977)
HET ONTSTAAN VAN VOEDINGSPROBLEMEN
Biologische/Organische oorzaken
Anatomische afwijkingen
Functionele afwijkingen
Comorbiditeit
Syndromen
HET ONTSTAAN VAN VOEDINGSPROBLEMEN
Psychologische oorzaken
Verslikken
Angst als gevolg van negatieve ervaringen zoals
ziekenhuisopnames of het inbrengen van neusmaagsonde
Veel braken
Als gevolg van ontwikkelingsproblematiek: bijvoorbeeld ASS
HET ONTSTAAN VAN VOEDINGSPROBLEMEN
Sociale oorzaken
Leertheoretisch model
Gedrag is een kwestie van vermijden
en verkrijgen
Gedrag kan onbedoeld in stand
worden gehouden door de omgeving
BIOLOGISCHE/ORGANISCHE OORZAKEN
Anatomische afwijkingen
Schisis
Oesophagusatresie
Tracheo-oesophageale fistel
Afwijkingen in maagdarmkanaal
Pylorusstenose
Malrotatie
Darmafsluiting
Anusatresie
Syndromaal
BIOLOGISCHE/ORGANISCHE OORZAKEN
Functionele afwijkingen
Motiliteitsstoornissen
Vertraagde slikreflex
Reflux
Vertraagde maagontlediging
Obstipatie
BIOLOGISCHE/ORGANISCHE OORZAKEN
Co-morbiditeit
Prematuriteit
Hart-, long-, nierdysfunties
Recidiverende KNO infecties
Metabole stoornissen
Endocriene stoornissen
Ontstekingen in mond (spruw), oesophagus, maag, darmen
Maligniteiten
Geneesmiddelengebruik
BIOLOGISCHE/ORGANISCHE OORZAKEN
Syndromen
Down
Silver Russell
VCF (22q Deletie syndroom)
Pierre Robin sequentie
CHARGE
FAS
SLO
Overig
ONDERZOEK NAAR DE ORGANISCHE FACTOREN
Anamnese
Zwangerschap en partus
Eerste voedingsmomenten
Intake/Passageproblemen
Absorptieproblemen
Intolerantie/Allergie
Reflux
Aspiratie
Is dit
Obstipatie
reflux?
SONDEVOEDING
Voordelen
Opheffen deficiënties
Inhaalgroei
Beter functioneren
Toedienen geneesmiddelen
Voorkomen van verslikken en mogelijke aspiratie
SONDEVOEDING
Nadelen
Vertragen of verlies van functionele rijping van mondfuncties
Luchtweginfecties (als gevolg van aspiratie)
Misselijkheid en braken bij vertraagde maagontlediging
Inbrengen neusmaagsonde traumatisch, verstoorde interactie ouder/kind
PEG-sonde: ontstekingen, granulatieweefsel,
toename refluxklachten, zelden peritonitis
Retentie problemen
Medicaliseren van het voeden
Sonde inbrengen
BEHANDELING
Multidisciplinair
Arts, GZ-Psycholoog, Gedragswetenschapper,
Diëtist, Fysiotherapeut, Prelogopedist, Groepsbegeleider.
Niet behandelen van eetproblemen kunnen leiden tot
persisteren van dit probleem in de adolescentie/volwassenheid
Verwachting is dat er meer kinderen komen met eetproblemen
door prae-dysmaturitas en de behandeling hiervan
VRAGEN?
SEYSCENTRA
“Last Resort”
Behandel- en expertisecentrum voor eetproblematiek &
onzindelijkheid bij kinderen en adolescenten.
BEHANDELLOCATIES
Malden: hoofdlocatie (21)
24- uurs zorg, dagbehandeling, ambulant(87)
Maastricht (10)
dagbehandeling, ambulant (10)
Utrecht (16)
dagbehandeling, ambulant (10)
RESULTATEN BEHANDELING 2015
Voedselweigering uitgesplitst naar behandelsoort:
Geslaagd
Gedeeltelijk geslaagd
Niet geslaagd
Gestaakt
Totaal
Cliënttevredenheid 8.7
Volledig
15
83,4 %
2
11,1 %
0
0%
1
5,5 %
18
Selectief
40
90,8 %
2
4,6 %
0
0%
2
4,6 %
44
Kauwtraining
6
85,7 %
0
0
1
14,3 %
7
BEHANDELAANBOD
24-uurs zorg ; ma-vrij ( za & zo evt.)
Zeer intensieve problematiek, grote reisafstand
Dagbehandeling ; ma-vrij
Zeer intensieve problematiek, max.reisafstand 45 min.
Ambulant/poli klinisch
Laag intensief
Overbruggingszorg, behandeling, nazorg
Quli : life videofeedback web ondersteuning/behandeling
VERHAAL VAN DE OUDERS
Vasthoudend: “NEE =NEE”
Vasthouden aan bepaalde patronen
Problemen met afwijkingen/aanpassingen
Voedsel neofobie
Sensibiliteitsproblemen
Verhoogde alertheid
Angstig, voorzichtig
Pittig: kort lontje
Zelfbepalend: Veel behoefte aan zelfcontrole
Hechtingsproblemen: claimen, afstoten
Geen dynamisch leerverloop
BEHANDELPALLET
 SLIK programma : gedragstherapeutisch programma voor
kinderen met ernstige en totale voedselweigering.
 SLIK+ aanvullend programma voor kauw en slikproblemen:
gedragstherapeutisch programma voor kinderen met kauw-en/of
(door)slikproblemen.
 EMDR : behandeling voor kinderen met een PTFD en/of
trauma gerelateerde slik/stikangst.
 CGT : Programma voor de behandeling van (extreem) selectief
eten (‘picky eaters’) op basis van cognitieve gedragstherapie.
 Eetlust Stimulatie i.o. : aanvullend programma voor de
behandeling voor kinderen met langdurige sondevoeding
BEHANDELING: HET SLIK-PROGRAMMA (1)
Stap 1: Vingeracceptatie via wang en lippen, op de mond;
eerst zonder en vervolgens met water.
Stap 2: Vingeracceptatie in de mond; eerst met water en
vervolgens met een smaakje (meestal vla).
Stap 3: Vingeracceptatie in de mond met voedingsslangetje en
een smaakje.
Stap 4: Acceptatie en wegslikken van een minimale hoeveelheid
vla toegediend via het slangetje aan de vinger. Bij deze
cruciale stap wordt het wegslikken van 2cc al uitbundig
beloond.
Stap 5: Opbouw van de hoeveelheid aangeboden voeding per
sessie.
Stap 6: Smaakvariatie door het uitbreiden van de soorten
voeding (pap, babyfruit en geblenderde warme hap).
BEHANDELING: HET SLIK-PROGRAMMA (2)
Stap 7: Introductie van de lepel; de voeding wordt geleidelijk aan opgehoogd en het kind
zit inmiddels rechtop op schoot van de behandelaar.
Stap 8: Eten in de kinderstoel; eventueel leren drinken.
Stap 9: Aanbod van voeding met een toenemend grovere structuur.
Stap 10: Eten in de groep aan tafel in een 'natuurlijke' situatie met andere personen in de
nabijheid.
Stap 11: Overdracht naar groepsleiding van de behandelunit.
Stap 12: Inwerken van ouders in de sessiekamer en geleidelijke overdracht naar oraal eten
geven thuis. Zonodig inwerken van medewerkers van het kinderdagverblijf of de
school.
Opvolgende stap: SLIK-PLUS programma, kauwtraining
EXPERTISE ONTWIKKELING & ONDERZOEK
Evidence based behandelmethoden
Wetenschappelijk onderzoek op het gebied van eetproblemen en
onzindelijkheid bij jonge kinderen, d.m.v. effect studies naar
behandelmethoden, therapeutische condities en overzichtsstudies.
Samenwerkingsverbanden met de Universiteit van
Maastricht & Radboud Universiteit Nijmegen.
Samenwerkingsverbanden met het MUMC+, het Radboud
Nijmegen en het UMC Utrecht.
LOPEND WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK
 Het effect van eetlust stimulatie op de orale acceptatie
van kinderen met sondevoeding. Case studies.
 Determinanten voor een succesvolle of niet succesvolle
“voedingscarrierre” bij jonge kinderen met voedingsproblemen. Cohort
study.
 Meta analyse naar het effect van de behandeling van
voedselweigering bij ( jonge) kinderen. Review.
 Sequentiële analyse van therapeut-cliënt interacties bij de behandeling
van voedselweigering bij kinderen. Observationeel onderzoek.
 Het effect van een CGT-behandelprotocol bij
adolescenten met selectieve voedselacceptatie. Case
studies.
Vragen en aanmelding:
[email protected]
www.seyscentra.nl