Europese aanval op Nederlandse premiestaffels?

18
Internationaal
Europese aanval
op Nederlandse
premiestaffels?
Commentaar
De zaak waarover het HvJ uitspraak deed was aangespannen door een Deense
werkneemster, Glennie Kristensen. Zij vond dat zij gediscrimineerd werd. Oudere
Het Europese Hof van Justitie
collega’s kregen een hogere pensioenbijdrage van de werkgever, Experian. Zij ging
(HvJ) oordeelde dat een
in 2007 bij Experian werken en was toen 29 jaar. Vanaf augustus 2008 nam zij deel
leeftijdsafhankelijke premie voor
aan de pensioenregeling. De pensioenregeling vloeit voort uit de tussen Experian en
een beschikbare premieregeling niet
haar werknemers gesloten arbeidsovereenkomsten.
per definitie leeftijdsdiscriminatie
De premiestaffel van deze pensioenregeling is de volgende:
is. Maar dan moet er wel voldaan
zijn aan de voorwaarde dat
Leeftijdscategorie
Werknemers-bijdrageWerkgeversbijdrage
het onderscheid passend en
Tot 35 jaar
3%
6%
35 - 44 jaar 4%
8%
Ouder dan 45 jaar
5%
10%
noodzakelijk is om een legitieme
doelstelling te bereiken. Wat
betekent deze uitspraak voor onze
beschikbare premiestaffels?
Volgens de Europese Richtlijn voor
inclusief het „gebruik [...] in het kader
gelijke behandeling in arbeid en beroep
van die regelingen, van leeftijdscriteria in
is ongelijke behandeling op grond van
de actuariële berekeningen”.
leeftijd in principe verboden. Hierop
Het Hof stelt vast dat de
zijn een aantal uitzonderingen. Zoals
pensioenverzekering van Experian
de ‘pensioenuitzondering’ waardoor
geen toetredingsleeftijd kent. Hierdoor
een vaste toetredingsleeftijd tot
vormt de leeftijdsafhankelijke
een pensioenregeling of een vaste
premiestaffel in deze pensioenregeling
pensioendatum wel is toegestaan. Ook
op zich geen „vaststelling [...] van een
leeftijdscriteria in actuariële berekeningen
toetredingsleeftijd of van een leeftijd
vallen onder deze uitzondering (Artikel
voor het verkrijgen van het recht op
6, lid 2). En verder kan er sprake zijn
pensioenuitkering” in de zin van artikel
van een ‘objectieve rechtvaardiging’.
6, lid 2, van de richtlijn.
HvJ oordeelt dat de pensioenregeling
van Experian onderscheid oplevert
De pensioenpremies vormen een
op grond van leeftijd. Dit verbiedt
bestanddeel van het salaris van
de Europese Richtlijn. Het Hof stelt
de werknemers van Experian. De
dat de ‘pensioenuitzondering’ niet
leeftijdsafhankelijke staffel kan dus
van toepassing is. Het belangrijkste
gevolgen hebben die verder strekken
onderdeel in het arrest is het onderzoek
dan een eenvoudige vaststelling van
van het Hof of de leeftijdsafhankelijke
een toetredings- of pensioenleeftijd.
premiestaffel onder gevallen valt die de
Verder legt het Hof artikel 6, lid 2
Richtlijn bedoelt. Namelijk „de vaststelling
van de richtlijn restrictief uit. Daarom
[...] van een toetredingsleeftijd of van een
vallen binnen de werkingssfeer van
leeftijd voor het verkrijgen van het recht
deze bepaling niet alle elementen
op pensioen‑ of invaliditeitsuitkeringen”,
die kenmerkend zijn voor een
19
Internationaal
pensioenregeling, zoals de vaststelling
werknemersbijdragen voor
gekozen. Premiestaffels die in Nederland
van de hoogte van de premie, maar
oudere werknemers in beginsel
gebruikelijk zijn, zijn vrijwel altijd
enkel die elementen die uitdrukkelijk in
passend vanwege de verzekering
gebaseerd op de premiestaffels die door
die bepaling zijn vermeld. Om diezelfde
van de risico’s van overlijden,
de belastingdienst zijn gepubliceerd.
reden kan een dergelijke vaststelling
arbeidsongeschiktheid en ernstige
Een kenmerk van deze staffels is
ook niet worden gelijkgesteld met een
ziekte. De kosten zijn voor ouderen
dat de hoogte van de beschikbare
„gebruik [...] van leeftijdscriteria in de
hoger dan voor jongeren.
premie zodanig is vastgesteld dat het
actuariële berekeningen” omdat deze
pensioenresultaat op pensioendatum
vaststelling in ieder geval niet leidt tot
De conclusie van het Hof luidt (vrij
voor iedere leeftijdscategorie hetzelfde
een vaststelling van een toetredings-
vertaald) als volgt. Een pensioenregeling
is. En dat is een wezenlijk verschil met
of pensioenleeftijd. Hieruit volgt dat
waarvoor een werkgever, als bestanddeel
de onderhavige casus. De – op het
de leeftijdsafhankelijke premiestaffel
van het salaris, pensioenbijdragen
eerste gezicht vrij willekeurig – gekozen
niet onder artikel 6, lid 2, van richtlijn
betaalt die hoger worden naar gelang de
percentages leiden voor oudere en
2000/78 valt. Het onderscheid moet dan
leeftijd van de werknemer, is mogelijk.
jongere deelnemers die overigens in
in het kader van de nationale wetgeving
Het daaruit voortvloeiende verschil in
dezelfde omstandigheden verkeren tot
objectief en redelijk gerechtvaardigd zijn
behandeling op grond van leeftijd moet
verschillende pensioenresultaten op
door een legitiem doel, met inbegrip van
dan wel passend en noodzakelijk zijn om
pensioendatum. En dat is nu juist anders
legitieme doelstellingen van het beleid
een legitieme doelstelling te bereiken.
in de Nederlandse systematiek. De
op het terrein van de werkgelegenheid,
Dit arrest van het HvJ zorgt voor
verschillen in de premies tussen jongeren
de arbeidsmarkt of de beroepsopleiding.
onduidelijkheid in Nederland.
en ouderen zijn zodanig gekozen dat het
En de middelen voor het bereiken
Nederland heeft de Richtlijn begin
pensioenresultaat voor deelnemers die
van dat doel moeten dan passend en
deze eeuw omgezet in de Wet gelijke
overigens in dezelfde omstandigheden
noodzakelijk zijn.
behandeling op grond van leeftijd
verkeren op pensioendatum hetzelfde is.
De Deense overheid en Experian, gaven
bij de arbeid (Wgbla). In deze wet
En dat lijkt mij een belangrijke objectieve
daarvoor de volgende argumenten:
is een uitzondering op het verbod
rechtvaardigingsgrond. Er is immers geen
•
Oudere werknemers kunnen
van onderscheid op pensioengebied
andere manier om ervoor te zorgen dat
dankzij de voor hen geldende
opgenomen in artikel 8, gebaseerd op
in een beschikbare premieregeling iedere
hogere werkgevers‑ en
de drie uitzonderingen van de richtlijn.
werknemer een vergelijkbaar pensioen
werknemersbijdragen een redelijk
Deze drie uitzonderingen zijn de
opbouwt.
pensioenbedrag bijeen sparen.
toetredingsleeftijd, de pensioenleeftijd
Zelfs wanneer deze werknemers
en verschillen op grond van actuariële
zich relatief laat bij de betrokken
berekeningen. Uit het arrest van het
pensioenverzekering hebben
Hof kun je de conclusie trekken dat er
aangesloten.
slechts twee uitzonderingsgronden zijn:
Naar onze mening wordt de soep niet zo
Jonge werknemers kunnen ook
de toetredingsleeftijd en pensioenleeftijd.
heet gegeten als zij wordt opgediend en
deelnemen aan de pensioenregeling
Verschillen op basis van actuariële
moeten we voorzichtig zijn om (te) snel (te)
omdat deze regeling openstaat
berekeningen vallen hier niet onder.
voor elke werknemer van Experian,
Op basis van het arrest zou je kunnen
ongeacht de leeftijd. De financiële
zeggen dat artikel 6 lid van de Richtlijn
last voor jongere werknemers
niet goed is omgezet in artikel 8, lid 3
is lichter omdat de door hen te
Wgbla.
betalen Maar om nu te zeggen dat “er een bom
bijdragen lager zijn dan de door
onder de Nederlandse premieregeling
oudere werknemers te betalen
ligt” (zoals al in sociale media is
Drs. Erik A.P. Schouten CPC
bijdragen.
gesuggereerd) gaat wel erg ver.
Aegon Adfis, Adviesgroep Juridische en
Daarnaast lijken de toepassing
De premiestaffel die in de procedure
Fiscale Zaken
van hogere werkgevers‑ en
centraal staat, lijkt vrij willekeurig
•
•
Conclusie
vergaande conclusies te trekken. Maar we
moeten oppassen dat de oplossingsrichting
niet de kant op gaat die Nederland niet
wil. Het laatste woord is hier nog niet over
gesproken, verwachten wij.