File - Portfolio Biologie en Natuurwetenschappen Naomi

LESONTWERP
ALGEMENE VAKKEN / VOEDING-VERZORGING
Naam: Naomi Knapen
Campus Heverlee
Hertogstraat 178
3001 Heverlee
Tel. 016 375600
www.khleuven.be
Vakkencombinatie: AA-BIO
Stagebegeleider DLO: Johan Van der Vloet
School: viio Handel en humaniora
Les gegeven door: Naomi Knapen
Onderwijsvorm: ASO
Vak: Biologie
Richting: Wetenschappen
Onderwerp: Micro-organismen in relatie tot de
menselijke gezondheid
Klas: 4WE
Lokaal:
Aantal leerlingen:
Vakmentor: Jurgen Gielen
Datum/Data: 29/04/2014
Lesuur/-uren: 4e
BEGINSITUATIE & DIDACTISCHE VERANTWOORDING
Verantwoord, vanuit de beginsituatie, waarom je de les op
deze manier aanpakt. Je kan onder andere verwijzen naar: algemene didactische principes, vakdidactiek, ontwikkelingspsychologie, situationele
beginsituatie, verwachtingen van mentoren, eigen doelstellingen,…
Schimmelinfecties is uitbreiding, maar komt dus in de richting wetenschappen wel aan bod. Omdat het uitbreiding is,
laat ik de leerlingen dit zelfstandig/per twee uitvoeren. Op die manier vindt er afwisseling plaats in werkvormen en
worden de leerlingen ook gestimuleerd tot zelfstandig leren. Dit laatste is een belangrijk concept in een 4 e
middelbaar op de richting wetenschappen.
EINDTERMEN & LEERPLANDOELEN
Situering in de eindtermen: (Vakoverschrijdend en/of vakgebonden)
Vakgebonden eindtermen Biologie
B8 voorbeelden geven van interacties tussen organismen en hun omgeving en van interacties tussen organismen van
dezelfde soort en van organismen van verschillende soorten
B13 illustreren dat bacteriën en virussen de menselijke gezondheid beïnvloeden.
Wetenschap en samenleving
W5 de natuurwetenschappen als onderdeel van de culturele ontwikkeling duiden en de wisselwerking met de
maatschappij op ecologisch, ethisch en technisch vlak illustreren.
Situering in het leerplan:
Leerplan biologie van het vvkso voor de 2 e graad ASO, D/2012/7841/004
5.2.2.3 Interacties tussen organismen van een verschillende soort
B54 Aantonen dat bacteriën en virussen de menselijke gezondheid beïnvloeden
V54Aantonen dat schimmels, gisten en andere parasitaire organismen de menselijke gezondheid beïnvloeden en
aantonen hoe de mens zichzelf en anderen kan beschermen tegen de schadelijke gevolgen ervan.
Wenken
Volgende aspecten kunnen hierbij aan bod komen:
• de rol van bacteriën, virussen, schimmels, gisten en andere parasitaire organismen bij het ontstaan van ziekten (soa’s) en de
manier waarop de mens zich kan beschermen tegen de schadelijke gevolgen van al deze micro-organismen;
• de rol van nuttige bacteriën;
• het gebruik van antibiotica en het verband met het ontstaan van resistentie bij bacteriën;
• het gebruik van probiotica;
• het gebruik van antimycotica;
• de groei van schimmels;
• het belang van hygiëne.
Een kritische aanpak van dat onderwerp is absoluut noodzakelijk. Dagelijks bedelft de reclamewereld ons met zogenaamde
wetenschappelijke informatie over probiotica.
De verschillen tussen virussen en bacteriën die in B74 behandeld moeten worden, kunnen hier al aan bod komen (bouw, levend of
levenloos, grootte, antibiotica gevoeligheid, wijze van voortplanting en vermenigvuldiging …).
Suggesties voor uitbreiding
• Invloed van penseelschimmel op bacteriën.
• De invloed van antibiotica op de groei van bacteriën.
ALGEMEEN LESDOEL
Aantonen hoe micro-organismen de gezondheid van de mens kan beïnvloeden
SCHOOLAGENDA
(Van de leerlingen. Verwijs naar het werkblad en/of de pagina’s in het werk- en/of handboek.)
Antibioticaresistentie + schimmelinfecties
BRONNEN (Noteer alle gebruikte bronnen, volgens BIN.)




DE SMET, E., Fysiologie s4, KHLeuven, Leuven, 2013
SMITS, G., Bio voor jou 4, Van In, Wommelgem, 2010
D’HAENINCK, L., CAUWENBERGHS, P., VAN WERDE, K., Biogenie 4.2 - Leerboek, De Boeck, Berchem, 304p.
D’HAENINCK, L., CAUWENBERGHS, P., VAN WERDE, K., DEKEERSMAKER, L., Biogenie 4.2 - Werkboek, De Boeck,
Berchem, 161p.
LEERMIDDELEN & MEDIA
Werkboek
Handboek
PWP
Didactisch lesontwerp
KRACHTIGE LEEROMGEVING
Leerdoelen
Lesfasen
& timing
Onderwijs- en leeractiviteiten
Media
Leerinhoud
Week 2: Les 1
5 min
Verplaatsing klaslokaal + Agenda invullen
Lesfase 1
5 min
toepassen
Afmaken vorige les: klassikaal maken van
opdracht 9-14
Lesfase 2:
Het begrip
10 min.
antibioticaresistent
ie omschrijven.
Analyse +
Oorzaak van
vastzetten
antibioticaresistent
ie omschrijven.
Uitleggen hoe
-
Het begrip
superbacterie
uitleggen?
3 voorbeelden
geven van hoe
men de kans op
resistentie kan
verkleinen.
De leerlingen
kunnen uit
gegeven
informatiebronnen
en -kanalen
kritisch kiezen en
deze raadplegen
met het oog op te
bereiken doelen.
OLG: antibioticaresistentie
-
Lesfase 3
20 min.
Analyse +
vastzetten
Wat is antibiotica?
Wat is het doel van antibiotica?
Welke antibiotica ken je zoal?
Wat doen antibiotica met de bacteriën?
Hoe weet men welke antibioticum werkt bij
welke bacterie?
Wat betekent resistentie?
Welk probleem brengt dit met zich mee?
Wat is een superbacterie?
Waarom is de ziekenhuisbacterie een
superbacterie?
Hoe kan men de kans op resistentie verkleinen?
DUO-opdracht: Schimmelinfecties
Leerlingen maken per twee deel 4. (Handboek p.
253-255 en werkboek p. 142 opdracht 15,16 en 17)
Oplossing opdracht 9-14: zie ingevulde
werkblaadjes
Handboek,
werkboek, PWP
(filmpje)
Antibioticaresistentie
Antibiotica zijn alle stoffen die aan mensen
kunnen worden toegediend om bacteriële
infecties te bestrijden.
Antibiotica verstoren de stofwisseling van
bacteriën. Penicilline verhindert de productie van
een belangrijke stof voor de opbouw van de
celwand van bacteriën. Andere antibiotica
vernietigen DNA van de bacterie.
Veelvuldig gebruik van antibiotica heeft de
resistentie in de hand gewerkt. Door toevallige
mutaties of wijzigingen in DWN kan de bacterie
zich ineens aanpassen aan het antibioticum.
Door het probleem van resistentie moeten er dus
steeds weer nieuwe antbiotica ontdekt worden.
Het begrip superbacterie is een verzamelnaam
voor alle bacteriën die resistent zijn voor vrijwel
alle soorten antibiotica (bv. ziekenhuisbacterie).
Handboek,
werkboek
Schimmelinfecties
Zie handboek p. 253 en 255
Zie werkboek p. 142
De opdrachten worden klassikaal verbeterd
OLG: Probiotica en Prebiotica
- Wat is ‘Activia’?
- Waarvoor is dit volgens de reclame goed?
Probiotica:
Een probioticum is een voedingsmiddel met
micro-organismen dat een
gezondheidsbevorderende werking heeft.
schimmels ons
ziek kunnen
maken.
-
Wat weet je over de werking van Yoghurt t.o.v.
je gezondheid?
Het heeft als doel om e natuurlijke
bacterieflora in het lichaam te
ondersteunen.
Factoren die de
vermenigvuldiging
van schimmels
beïnvloeden
omschrijven.
Omschrijven hoe
virussen ons ziek
maken.
Voorbeelden van
ziekten geven die
door virussen
veroorzaakt
worden
Lesfase 4
10 min
Analyse +
vastzetten
OLG: Virale infecties
- Wat betekent virale infecties?
- Wat weet je over virussen?
- Wat is er speciaal aan virussen?
- Hoe komt het dan dat we ziek kunnen worden
van virussen?
- Wat kan een virus allemaal infecteren?
Werkboek
Prebiotica:
Prebiotica zijn niet verteerbare bestanddelen
van voedingsmiddelen, die de groei en of de
activiteit van nuttige micor-organismen in
de dikke darm stimuleren en daardoor de
gezondheid bevorderen. (bv.
voedingsvezels)
Virale infecties
Omdat virussen geen eigen stofwisseling
hebben en zich niet zelf kunnen
vermenigvuldigen, dringen ze gastheercellen
binnen en laten ze zich door hun
doelwitcellen vermenigvuldigen. Het
aanmaken van nieuwe virussen gebeurt ten
koste van het erfelijk materiaal en eiwitten
van de gastheercellen.
Opmerkingen i.v.m. bijlagen:
 Steeds kopie toevoegen van ingevuld werkblad of -boek.
 Indien gebruik gemaakt wordt van transparanten of digitale presentatie: handouts toevoegen (verkleind, zwart/wit).
 Indien de klasopstelling gewijzigd wordt: plan en/of omschrijving toevoegen.
BORDSCHEMA