de omgedraaide avo integratie

Het boek dat hierbij hoort heet - zo leer je nog eens wat over de invoering van de vmbo ict-route.
Geschreven door Jos de Kleijn en Carla van den Brandt.
DE OMGEDRAAIDE AVO INTEGRATIE/EEN BIJDRAGE VAN AVO DOCENTEN DIE
INSPIREERT
Naar aanleiding van de notulen van de zeer energieke AVO bijeenkomst [031210] hebben we de
stappen van de omgedraaide integratie gekoppeld aan jullie voorbeelden van vakproducten. Het
resultaat is het volgende overzicht.
VOORAF
Het gaat om het aansturen van vakonderwerpen door beroepsproblemen. Daardoor worden
vakonderwerpen gezien als gereedschap om deze problemen te bewerken (omschrijven,
analyseren, oplossen, evalueren). Het aansturen van vakonderwerpen binnen een vakopbouw is
minder effectief. Juist omdat elk vak hetzelfde doet – een vak opbouwen - wordt het leren van deze
onderwerpen beperkt in zijn leerdynamiek. Er zijn veel voorbeelden in de VMBO route waarin
vakonderwerpen aangestuurd worden door beroepsproblemen. Ook het voorbeeld van Engels
binnen ICT [Rick Lagrant van het Nova college] laat zien dat Engelse vakonderwerpen gebruikt
worden als gereedschap om te communiceren en wel gedurende 14 ICT uren.
Wat we achterwege laten zijn begrippen als: basisbegrippen, kernbegrippen, sleutelvaardigheden,
een vak opbouwen, eerst dit en dan dat leren, van eenvoudig naar moeilijk en multiple choice
toetsen. Het zijn allemaal begrippen die met het opbouwen van een vak te maken hebben. Ze doen
jammer genoeg geen uitspraken over het leren van leerlingen.
Wat we op de voorgrond zetten zijn begrippen als: ambitie, aansturen, leerdynamiek, betekenisvol
leren, kennis als gereedschap.
In de volgende drietrapsstrategie brengen we onder woorden hoe AVO vakken aangestuurd kunnen
worden. We scheppen een leeromgeving waarin meer leerdynamiek voor vakonderwerpen
aanwezig is.
1
Een eerlijk gezegd: we zijn er op die middag precies drie uur mee bezig geweest. Als we er twee
dagen mee aan de gang konden, herschreven we de gehele AVO bovenbouw.
STAP 1: BEPAAL DE VAKONDERWERPEN IN DE VORM VAN PRODUCTEN
We bepalen eerst de vakonderwerpen. In de linkerkolom de meer traditionele manier om een
vakonderwerp onder woorden te brengen. In de rechterkolom staan de bijbehorende producten.
Met deze producten voeren we de communicatie met de andere onderdelen van de ICT route.
Onderstaande voorbeelden zijn exemplarisch. Het voorbeeld van Engels is ook toepasbaar bij
andere talen.
ECONOMIE
Vakonderwerpen
Product
Consumptie
Vergelijkend warenonderzoek
Marketing mix (4 P’s)
Enquête
Onderzoek
Behoefteonderzoek
Arbeid/ Productie
Productbeschrijving
Internationale
ontwikkelingen
Een product dat wereldwijd verkocht wordt
Natuur & Milieu
Milieubeleidsplan opstellen
Stoffenbalans
Overheid & Bestuur
Regelgeving die van invloed is op ons product
Sparen/ lenen
Ondernemingsplan
Geld
Risicoanalyse
Sociale wetgeving
Arbobeleid / Ergonomie van een werkplek
Vergunningen
Subsidieaanvraag
Nederlands
2
Vak
Product
Spelling en grammatica
Sollicitatiebrief / zakelijke brief
Luisteren en spreken
(informeel en formeel)
Sollicitatiegesprek / verkoopgesprek / presentatie
Structuur en opbouw
Eindverslag van een project / persoonlijk verslag
Hoofd- en bijzaken
PowerPoint sheets tbv presentaties
www + vraagstelling
Enquête
Mondelinge vaardigheden
Interview /voeren van verkoopgesprekken / presentaties
Begrijpend lezen
Samenvatten
Instructie
(Kritisch) lezen van
zakelijke tekst
Ingezonden brief
Fictie
Programmaboekje bij film, reclame maken
-
Spreekvaardigheid
Schrijfvaardigheid
Informatieverwerving
-
Presenteren (oa. van onderzoek)
-
Instructie
-
Telefoneren
-
Sollicitatiegesprek
-
Zakelijke brief
-
Verslaglegging
-
memo’s
-
Mails
-
Kattenbelletjes
-
Affiche
-
Interview
-
Enquête
3
ENGELS
Vak
Product
Spreekvaardigheid
-
Presentaties geven
-
Telefoongesprek voeren
-
Bij product uitleg geven
-
Een product verkopen
-
Vragen stellen
-
Notulen
-
Telefoongesprek voeren
-
Telefoon procedures opschrijven
-
Instructies ontwerpen
-
Enquêtes opstellen
-
Brief (pers./ zakelijk) schrijven
-
Nota’s
-
E-mail in English
-
Notulen
-
Sollicitatie) brief
-
Informatie verzamelen over product
-
Internetsites bezoeken en info uithalen
-
Brieven van klanten lezen
-
Gebruiksaanwijzingen lezen
-
Digitaal boodschappen doen
Luistervaardigheden
Schrijfvaardigheid
Leesvaardigheid
MAATSCHAPPIJLEER
Vak
Product
4
Mens & Werk
Arbobeleid
Multiculturele samenleving Recepten (etentje)
Kledingvoorschriften
Alcohol & Drugs
Effectenverslag van alcohol &drugs
Criminaliteit & Rechtsstaat
Waarden & Normen
Enquête
Opvoeding
Discriminatie
Krantenartikelen: sprake van discriminatie
Democratie
Binnen nieuwe wetten nieuwe vergunningen aanvragen
Politiek &Beleid
Communicatie (Media)
Maak een krant/ poster/ collage
NATUUR- EN SCHEIKUNDE 1
Vak
Product
Onderzoek doen
Onderzoek naar:
Elektriciteit
Krachten
Onderzoek naar:
-
Krachten op de kermis
Licht
Geluid
Onderzoek naar:
-
Energie
Geluidsoverlast
Onderzoek naar:
-
Energiebesparing
5
Wiskunde
Vak
Product
Statistiek
Tabellen en diagrammen
Behoefteonderzoek, offerte (excel --> grafieken)
Rekeningen
Kostenberekening aanleggen netwerk
Grafen
Routeplanning
Grafische weergave van behoefteonderzoek
Vlakke meetkunde
CAD: vectorgeoriënteerde tekening m², m³
(Inhouds-/ Oppervlakte)
Maten
Inrichting werkplek
Vergelijkingen
Rekenmodel grondopbrengst
Luchtverversingsgraad
STAP 2: BEPAAL IN EEN PROJECT EEN SPECIFICATIE OM DEZE VAKPRODUCTEN
AAN TE STUREN.
Specificaties in een project zijn manieren om vakonderwerpen aan te sturen. Specificaties schrijf je
in de vorm van deelproducten. Die hebben we in stap 1 onder woorden gebracht. Veel producten
kunnen vanuit meerdere vakken worden aangestuurd.
Onderstaand is aangegeven bij welke projecten van de VMBO ICT - route vakonderwerpen via
specificaties tot deelproducten kunnen leiden.
Economie
“Opzetten helpdesk”
Specificaties:
-
Afschrijving berekenen
-
Arbowetgeving
6
“Bouwen van een computer” nr. 6
Specificaties:
-
Kostprijsanalyse
-
Offerte opstellen (eisen)
“Aanbieden van een nieuw product”
Specificaties:
-
MK mix
-
Service
-
Wetgeving
“Behoefteonderzoek”
Specificaties:
-
Offerteaanvraag (eisen)
-
Begroting
“Ondernemingsplan”
Specificaties:
-
Ondernemingsvorm (Internet, KvK, Belastingdienst)
-
Vergunningen (Internet, Gemeente)
-
Marktonderzoek (Enquête, info KvK, info MKB)
-
Financiering (Internet, bankbezoek)
-
Personeel (Sociale verzekeringen, belasting, ziekenfonds etc.)
-
Marketingplan
Talen
Specificaties voor talen die bruikbaar zijn bij veel projecten, zijn:
-
Telefoonprocedure
7
-
Persbericht/ krantenartikel
-
Uitnodiging per e-mail
-
Schriftelijke uitnodiging
-
Gastvrouw-draaiboek
-
Omschrijving/ instructie spelregels
-
Veiligheidsvoorschriften
Onderstaand zijn specificaties uitgewerkt, aansluitend bij projecten uit de ICT-route:
Nederlands
“Website”
Specificaties:
-
Begrijpend lezen: Maak een (instructie)-pictogrammenreeks ter verduidelijking van een
tekst
“Het aanbieden van een nieuw product”
Specificaties:
-
Aanbiedingstekst (voor fictie)
-
Handleiding voor Sercom procescomputer
-
Informatiebulletin
-
Introductiecursus
-
behoefteonderzoek onder de doelgroep
“Kijk- en luistervaardigheid”
Specificaties:
-
Wat is jouw nieuws van de week? Gekoppeld aan project
“Spreekvaardigheid”
8
Specificaties:
-
Inventariseer de presentatiemogelijkheden en kies voor jou de beste uit.
“Verkeersveiligheid” - debat
Specificaties:
-
Inventariseer meningen over ... en bedenk argumenten voor en tegen
“Vrijwilligerswerk” - affiche
Specificaties:
-
Werf nieuwe leden voor jouw club
-
Maak een vragenlijst voor het gesprek
“Ontwerpen Website” - fictiedossier
Specificaties:
-
Schrijf een aantal recensies voor de site van de bibliotheek
“Opzetten helpdesk” - telefoongesprek
Specificaties:
-
Schrijf het protocol voor een klachtengesprek
“Aanbieden van een nieuw product” - klachtenbrief
Specificaties:
-
Ontwerp een standaard klachtenbrief
Engels
“Opzetten helpdesk”
Specificaties:
9
-
Zoek uit hoe een moderne telefooncentrale werkt, die je gebruikt bij de helpdesk, met
behulp van de handleiding
-
Maak een simpele Nederlandse handleiding van die moderne telefooncentrale voor je
collega-medewerkers
-
Maak een (PowerPoint) presentatie in het Engels, waarin je de resultaten presenteert van
een gehouden onderzoek/ enquête enz. naar ...
-
Maak een nieuwsbrief voor het totale klantenbestand van de helpdesk (in Eng) met
informatie over veranderingen/ aanbiedingen enz.
-
Ontwerp een aantal vragen, in het Engels, om er achter te komen wat de meest
voorkomende klachten zijn op ICT-gebied.
-
Bel de helpdesk van Microsoft
“Automatiseren camping”
Specificaties:
-
Maak een interview met het baliepersoneel waarin je erachter komt wat er mis is met het
huidige automatiseringssysteem en wat er beter kan (in de doeltaal)
“Website”
Specificaties:
-
Maak een Engelse handleiding
-
Interview
-
Spreek een videoband in (reisbureau)
Maatschappijleer
“Automatiseren van een camping”
Specificaties:
-
Gedragsregels voor de camping [Waarden en normen]
“Vrijwilligerswerk”
Specificaties (Mens & arbeid):
10
-
Wat is de gemiddelde leeftijd van mensen die vrijwilligerswerk doen?
-
Welk soort werk doen vrijwilligers het meest (en in welke sector)?
-
Interesse voor vrijwilligerswerk onder jongeren door middel van een enquête
-
Onderzoek welk vrijwilligerswerk je op school (eigen afdeling) kunt doen
-
Hoe stimuleert jouw gemeente vrijwilligerswerk?
-
Maak een website om vrijwilligerswerk te promoten
-
Oorzaken toename/ afname vrijwilligerswerk
Natuur-/ Scheikunde
“Bouwen van een netwerk”
Specificaties:
-
Ontwerp de installatie van het netwerk (KWH berekening)
“Vrijwilligerswerk”
Specificaties:
-
Analyse van een doelgroep
-
Tekst richten op de doelgroep
-
Ga naar de gemeente en beschrijf een aanvraag voor een vergunning
11
Wiskunde
“Behoefteonderzoek”/ “Nieuw product”
Specificaties:
-
Gegevensverzameling/ -verwerking bij enquête
-
Statistiek
-
Maken van grafieken + keuze (presentatie)
-
Interpreteren van grafieken
-
Prognose maken (trend?)
CKV
CKV is al een stap verder gegaan en heeft ook links naar andere vakken gelegd.
Product
Bewerk muziek voor een showdans
Specificaties:
-
Welke software is hiervoor geschikt?
-
Maak een kostenplaatje (--> Economie)
Onderzoek en beschrijf het ontstaan van een beeldend kunstwerk
Specificaties:
-
Welke stadia kun je onderscheiden bij het ontwerpen/ maken/ ...
-
Welk en hoeveel materiaal is nodig? (---> Wiskunde)
Ontwerp een website voor een tentoonstelling
Specificaties:
-
Vergelijk bestaande producten (vormgeving!)
-
Maak een aantal ontwerpen
12
Maak een cultuurladder van de regio
Specificaties
-
Maak een indeling in het aanbod
-
Maak een enquête over het aanbod
-
Hoe publiceer je het eindresultaat
STAP 3: ONDERDEEL CURSUS OF TRAINING
Zeer veel vakonderwerpen kunnen worden aangestuurd door een project. Dat zullen
vakonderwerpen zijn die zich betrekkelijk gemakkelijk zelfstandig laten verwerven. Het project is
de wedstrijd. In een wedstrijd leer je veel, maar niet alles tegelijkertijd.
Sommige vakonderwerpen laten zich in een cursus of training aansturen. Dat moet dan wel een
cursus of training zijn met een beroepskarakter. Net zoals een training ‘buitenspelval zetten’ of
‘strafschoppen leren nemen’. In een cursus of training staan de gereedschappen in het middelpunt.
Ook hier worden ze aangeleerd via beroepsproblemen. Een titel van een training of cursus kent
altijd een werkwoord en een zelfstandig naamwoord. Bijvoorbeeld het bepalen van een
marketingstrategie, het leren analyseren van een doelgroep, het presenteren van een bedrijf. In een
cursus kunnen meerdere vakken tegelijkertijd een rol spelen. Een cursus of training kan ook
afgesloten worden met een klein productje.
Een training is gericht op het oefenen van vaardigheden: leren, presenteren, leren van
verkoopgesprekken, leren van computerprogramma’s. In een training leren leerlingen vaststaande
werkmodellen.
Een cursus worden leerlingen ook uitgedaagd de werkmodellen zelf te veranderen of aan te passen.
Hiervoor hebben ze bovenliggende concepten nodig. Vandaar dat deze lijn vaak de conceptuele lijn
genoemd wordt.
Een voorbeeld: als je in een cursus met leerlingen een reclamecampagne op wilt gaan zetten dan
zullen ze allerlei werkmodellen moeten leren: een analyse maken van de sterke kanten van het
product, een affiche maken, een krantenadvertentie maken etc. Als je wat van de achtergronden
weet van de volgende onderwerpen, dan maak je een betere analyse, affiche, advertentie.
Bijvoorbeeld:

Weten welke psychologische mechanismen een rol spelen bij het kijken naar affiches

Weten hoe een lay-out in elkaar zit en welke lay-outstructuur makkelijk leest voor een
affiche
13

Weten wat de werking is van reclame (Het kunnen maken van een analyse van de
werking van bestaande reclamecampagnes.)
Deze – conceptuele - onderwerpen inspireren je tot het maken van betere werkmodellen.
In een training of cursus speelt de leerkracht de deskundige.
Er werden veel cursussen genoemd. Niet allemaal voldoen ze aan bovenstaande criteria. We
noemen alleen degene die aan de criteria voldoen.
CKV
-
Het digitaal vastleggen van kunst in de omgeving ten behoeve van wandelroutes
ECONOMIE
-
Het schrijven van een ondernemingsplan
-
Het bepalen van de ondernemingsvorm
-
Het doen van belastingaangifte
-
Het verkopen van een nieuw product
-
Het gebruik van internetslang voor een bepaalde doelgroep
-
Typisch Nederlandse producten verkopen aan het buitenland
MAATSCHAPPIJLEER
-
Het maken van een reclamecampagne ten behoeve van de werving van vrijwilligers
NEDERLANDS
-
Het maken van een tekst voor website ten behoeve van Idols [waar jongeren (15-29 jr.) zich
kunnen opgeven: aankondiging, informaties, inschrijfprocedure, formulieren]
-
Doelgericht schrijven van teksten voor een website
-
Een logo maak je ZO! Ontwerp een logo voor een nieuwe website ter introductie van het
AMALIA-dropje”
14
-
Het verkopen van een netwerk
-
Het maken van een brochure ter ondersteuning van de verkoop
-
Het schrijven van een gebruikershandleiding
-
Het opzetten en voeren van een reclamecampagne voor de eerste single van de nieuwe Idol
-
Het ontwerpen van een poster/affiche/hoes, advertentieteksten, videoclip, radiocommercial ten
behoeve van een specifieke doelgroep
-
Het maken van een flyer, het schrijven van een uitnodigingsbrief
-
Het kunnen bepalen van de logistiek van een groot evenement
-
Het maken van een promovideo voor de website van een reisbureau
NS1
-
Het geven van een advies over energiebesparing [rapport, waardoor een bedrijf 25% elektrische
energie kan besparen]
WISKUNDE
-
Het ontwerpen van een barcode ten behoeve van een schoolpas [getallenstelsel]
-
Het maken van een gestructureerd bestandsysteem voor jezelf [verzamelingen]
-
Het aanleggen van een netwerk
CONCLUSIES
Vakonderwerpen laten zich betrekkelijk makkelijk omzetten in producten. Eenmaal als product
geformuleerd wordt het mogelijk dit product aan te sturen via een specificatie in een project of
mogelijk zelfs een aparte cursus op de cursus- en trainingslijn. Leerlingen leren vakonderwerpen
doordat ze nodig zijn als gereedschap. In projecten leren ze deze gereedschap al werkende weg. In
een cursus of training wordt onder leiding van een docent het gereedschap aan de orde gesteld in de
context van een beroepsprobleem.
Met vriendelijke groet, Jos de Kleijn en Carla van den Brandt
15