Pyroxenen

PYROXENEN
 1. Algemeen
 2. Kristalstelsel
 3. Eigenschappen
 4. Naamgeving
 5. Voorkomen
 6. Pyroxenen
 a. Clinopyroxenen (monoklien)
 b. Orthopyroxenen (orthorhombisch)
 7. Bron(nen)
Pyroxenen:
 een groep belangrijke silicaten
 in magmatische gesteenten
en
 in metamorfe gesteenten.
Silicaten:
• een belangrijke groep mineralen,
• SiO4-tetraëders.
• 95% van de aardkorst
• tal van variëteiten:
•ferromagnetische silicaten, zoals chlorieten, serpentijnen,
amfibolen, pyroxenen, olivijnen en granaten;
•aluminosilicaten, waarbij aluminium vervangen kan
worden door silicium: veldspaten, zeolieten en mica’s;
aluminiumsilicaten: toermalijnen en granaten
Magmatische gesteenten:
• Stollingsgesteente
• stolling van magma (onder het aardoppervlak = diepte- of
magmatischegesteente)
OF
• lava (aan het aardoppervlak = uitvloeiingsgesteente of
extrusief gesteente).
Metamorfe gesteenten:
• temperatuur, druk of hydrothermale vloeistoffen
• Rekristalliseren
OF
• metamorfoseren
1. monoklien kristalstelsel
Primitief monoklien
2. orthorhombisch kristalstelsel
Primitief orthorhombisch
 De algemene formule XY(Si,Al)2O6
 X => calcium, natrium, ijzer2+ en magnesium en
(zeldzaam) zink, mangaan en lithium.
 Y => bevat kleinere ionen, zoals chroom, aluminium,
ijzer3+, magnesium, mangaan, scandium, titanium,
vanadium en zelfs ijzer2+
 Pyroxeen = afgeleid van het Griekse pyros en xenos
("vuur" en "vreemd").
 In mafische stollingsgesteenten
 Mafisch of basisch
 mineralen en gesteenten
 relatief veel Mg en Fe
 relatief weinig silica (SiO2)
 Belangrijkste de amfibolen, donkere mica (biotiet), de olivijnen
en de pyroxenen.
 deze mineralen zijn donker van kleur
 Felsisch
 Licht gekleurde mineralen
 Kwart en veldspaat
 in mantelgesteentes
 peridotiet en serpentiniet
 Onder te verdelen in:
 Clinopyroxenen (monoklien)
 Orthopyroxenen (orthorhombisch)

AEGIRIEN
: NaFe3+(Si2O6)

AUGIET
: (Ca,Mg,Fe,Al)(Al,Si)2O6

DIOPSIET
: CaMg(Si2O6)

ESSENEIET
: CaFe3+AlSiO6

HEDENBERGIET : CaFe2+Si2O6

JADEIET
: NaAlSi2O6

JERVISIET
: (Na,Ca,Fe2+)(Sc,Mg,Fe2+)Si2O6

JOHANNSENIET
: CaMn2+Si2O6

KANOIET
: (Mn2+,Mg)2Si2O6

KOSMOCHLOOR : NaCrSi2O6

NAMANSILIET
: NaMn3+Si2O6

NATALYIET
: Na(V3+,Cr3+)Si2O6

OMFACIET
: (Ca,Na)(Mg,Fe2+,Al)Si2O6

PETEDUNNIET
: Ca(Zn,Mn2+,Fe2+,Mg)Si2O6

PIGEONIET
: (Mg,Fe2+,Ca)(Mg,Fe2+)Si2O6

CLINOENSTATIET: Mg2Si2O6

SPODUMEEN
: LiAlSi2O6
 HYPERSTHEEN
 ENSTATIET
 FERROSILIET
 DONPEACORIET
 NCHWANINGIET
: MgFe2+Si2O6
: Mg2Si2O6
: Fe2+,Mg(Si2O6)
: (Mg,Mn)MgSi2O6
: Mn2+2SiO3(OH)2·(H2O)
1.Mineralen Encyclopedie, Peter Korbel & Milan Novak
2.Wikipedia
3.Mindat.org
4.Thieme’s gids voor mineralen en gesteenten
5.Het stenen boek, Michael O’Donoghue