Sonja BECQ

Het nieuwe beschermingsstatuut
Volksvertegenwoordiger Sonja BECQ
Sonja BECQ
Indeling
1. Stand van zaken
2. Waarom een nieuwe wet?
3. Krachtlijnen?
4. Voor wie?
5. Hoe?
6. Door wie?
7. Uitvoering in de praktijk
8. De private stichting en het bewind
29/02/2014
Congres Ouderenmis(be)handeling
2
Sonja BECQ
1. Stand van zaken
• Wet van 21 januari 2013 en wet van 17 maart 2013 +
aanpassingen
• Beiden gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad op 14 juni 2013
• Treden in werking op 1 september 2014
29/02/2014
Congres Ouderenmis(be)handeling
3
Sonja BECQ
2. Waarom een nieuwe wet?
• Problemen met de huidige statuten
– Het voorlopig bewind is beperkt tot vermogensrechtelijke handelingen;
– De onbekwaamverklaring, de bijstand door een gerechtelijk raadsman en
de verlengde minderjarigheid zijn (sterk) verouderde statuten
• Een nieuwe kijk op personen met handicap:
VN Verdrag 13 december 2006 (vgl. IVRK)
29/02/2014
Congres Ouderenmis(be)handeling
4
Sonja BECQ
2. Waarom een nieuwe wet?
• VN Verdrag van 13 december 2006
Artikel 1. Doelstelling
“Doel van dit Verdrag is het volledige genot door alle personen
met een handicap van alle mensenrechten en fundamentele
vrijheden op voet van gelijkheid te bevorderen, beschermen en
waarborgen, en ook de eerbiediging van hun inherente
waardigheid te bevorderen. (…)”
29/02/2014
Congres Ouderenmis(be)handeling
5
Sonja BECQ
2. Waarom een nieuwe wet?
• VN Verdrag van 13 december 2006
Artikel 3. Algemene beginselen
a. Respect voor de inherente waardigheid, persoonlijke
autonomie, met inbegrip van de vrijheid zelf keuzes te maken
en de onafhankelijkheid van personen;
b. Non-discriminatie;
c.
Volledige en daadwerkelijke participatie in, en opname in de
samenleving;
(…)
29/02/2014
Congres Ouderenmis(be)handeling
6
Sonja BECQ
3. Krachtlijnen
Huidige regelingen
• Lastgeving
(buitengerechtelijk)
• Gerechtelijke
onbekwaamverklaring
• Toevoeging van een
gerechtelijk raadsman
• Verlengde minderjarigheid
• Voorlopig bewind
29/02/2014
Toekomstige regelingen
• Lastgeving
(buitengerechtelijk), maar
soepel omkaderd
• Het bewind over de persoon
en/of de goederen
– Bijstand
– vertegenwoordiging
Congres Ouderenmis(be)handeling
7
Sonja BECQ
3. Krachtlijnen
• Onderscheid tussen meerderjarigen en minderjarigen
• Bekwaamheid = het vertrekpunt (maatwerk)
• Het voorlopig bewind als basis
• Onderscheid tussen handelingen persoon/goederen
• Terminologie
• Opwaardering van de vertrouwenspersoon
• Omkadering buitengerechtelijke bescherming
29/02/2014
Congres Ouderenmis(be)handeling
8
Sonja BECQ
4. Voor wie?
Het toepassingsgebied (art. 488-488/2 BW)
– Niet in staat om de eigen belangen behoorlijk waar te nemen wegens de
gezondheidstoestand
– Staat van verkwisting
Twee beginselen die gelden in alle gevallen:
1° maatwerk: “indien en voor zover de bescherming van de belangen
vereist is”
2° informele bescherming primeert
29/02/2014
Congres Ouderenmis(be)handeling
9
Sonja BECQ
4. Voor wie?
- Meerderjarig
- Wegens gezondheidstoestand
- Geheel of gedeeltelijk
- Tijdelijk of definitief
- Niet in staat zijn zonder bijstand of andere beschermingsmaatregel
- Zijn belangen van vermogensrechtelijke of niet-vermogensrechtelijke
aard
- Zelf behoorlijk waar te nemen
- Kan onder bescherming geplaatst worden
29/02/2014
Congres Ouderenmis(be)handeling
10
Sonja BECQ
4. Voor wie?
- Het statuut kan ingericht worden vanaf de leeftijd van 17 jaar
(met ingang vanaf 18 jaar);
- Verkwisters:
- niet gedefinieerd (cf. rechtspraak nu);
- beperking tot bijstandsregime blijft behouden + beperking in kring
titularissen van de vordering;
29/02/2014
Congres Ouderenmis(be)handeling
11
Sonja BECQ
4. Voor wie?
Elementen die bij de beoordeling van belang zijn:
- De impact van de gezondheidstoestand op het functioneren
- Het bestaan van een gepaste omkadering en ondersteuning
- Het sociale netwerk en de spanningen binnen dit netwerk
- De mening van de betrokkene
Indicatiespiegel (www.oikondebrugge.be)
Koning Boudewijnstichting (http://www.kbsfrb.be/publication.aspx?id=295137&langtype=2067)
29/02/2014
Congres Ouderenmis(be)handeling
12
Sonja BECQ
5. Wat?
De buitengerechtelijke bescherming
- Lastgeving (structuur creëren):
- Beperkt tot vermogensrechtelijke handelingen, geen invloed op
de persoon (bv. wet patiëntenrechten);
- Principes in lastgeving vastleggen
- (Private stichting
- Instelling openbaar nut)
29/02/2014
Congres Ouderenmis(be)handeling
13
5.Wat
• Buitengerechtelijke bescherming – Lastgevingsvoorwaarden
• registratie ( opname in centraal register door bemiddeling
notaris of griffie)
• Lasthebber : juridische handelingsbekwaamheid + tot
bewindvoerder aangesteld kunnen worden
29/02/2014
Congres Ouderenmis(be)handeling
14
Sonja BECQ
5. Wat?
De rechterlijke bescherming (bewind)
- Hoe aanvragen?
- Voor de vrederechter van verblijfplaats of woonplaats (art. 628, 3°
Ger.W.)
- Ambtshalve adiëring of eenzijdig verzoekschrift
- Omkadering medisch getuigschrift + quid in geval van absolute
onmogelijkheid?
- Suggesties kunnen worden opgenomen in het verzoekschrift
- Model van verzoekschrift met schets sociaal netwerk
- Verplichte bevraging omgeving
- Mogelijkheid tot afzonderlijk horen van de betrokkene
29/02/2014
Congres Ouderenmis(be)handeling
15
Sonja BECQ
5. Wat?
De rechterlijke bescherming (bewind)
- De beoordeling van de bekwaamheid:
- Persoon en goederen afzonderlijk;
- De rechter wijst de handelingen aan waarvoor de beschermde persoon
onbekwaam wordt;
- De rechter bepaalt de opvang van de onbekwaamheid: bijstand of
vertegenwoordiging?
- Er is niets bepaald: minst ingrijpende = bijstand
29/02/2014
Congres Ouderenmis(be)handeling
16
Sonja BECQ
5. Wat?
De rechterlijke bescherming (bewind)
- Het gemeen recht:
- Persoon: bekwaam, de vrederechter moet uitdrukkelijk uitspraak doen
over een lijst gewichtige handelingen
- Goederen: bekwaam, de vrederechter moet uitdrukkelijk uitspraak doen
over een lijst gewichtige handelingen
- Bijstand als beginsel, vertegenwoordiging als uitzondering
29/02/2014
Congres Ouderenmis(be)handeling
17
Beoordeling absolute onmogelijkheid
• Regeling igv indien ernstig en aanhoudend het vermogen om zelf te
beslissen ( zelfs met bijstand en ondersteuning) is aangetast
• Eenvoudiger procedure nl. vertegenwoordiging voor alle rechtshandelingen
ivm goederen
• Vb. coma,
• Voorwaarden :
• - lijst gezondheidstoestanden ( eensluidend advies Orde geneesheren en
N.H.Raad voor personen met een handicap )
• - ernstig en aanhoudend onvermogen dat niet kan worden opgevangen
• Arts stelt vast
• Rechter beoordeeld autonoom
29/02/2014
Congres Ouderenmis(be)handeling
18
Sonja BECQ
5. Wat?
De rechterlijke bescherming (bewind)
- Publiciteit (art. 1249 Ger.W.)
- In het Belgisch Staatsblad (uittreksel)
- Aantekening in het bevolkingsregister
- De bewindvoerder wordt vermeld in het rijksregister
- Geen publiciteit op de identiteitskaart (zichtbaar)
- Koning kan bijkomende publiciteitsmaatregelen organiseren t.b.v. derden
29/02/2014
Congres Ouderenmis(be)handeling
19
Sonja BECQ
5. Wat?
De rechterlijke bescherming (bewind)
- Het bewindsdossier (art. 1253 Ger.W.)
- Omvat een afschrift van alle verslagen, beschikkingen en briefwisseling
- Bijgehouden op de griffie van het vredegerecht tot 5 jaar na het beheer
- Bij wijziging van het bewindsforum wordt het overgezonden naar (nieuw)
bevoegd vredegerecht
29/02/2014
Congres Ouderenmis(be)handeling
20
Sonja BECQ
5. Wat?
Persoon (bekwaam/regime)
Goederen (bekwaam/regime)
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Keuze van de verblijfplaats
Huwen
Echtscheiding
Nietigverklaring huwelijk
Scheiding tafel en bed
Erkenning kind
Afstammingsvorderingen
Uitoefening ouderlijk gezag
Verklaring wettelijke
samenwoning
29/02/2014
Vervreemden van goederen
Aangaan van een lening
Pand/hypotheek/..
Nalatenschap aanvaarden
Schenking aanvaarden
Optreden voor de rechtbank
Onverdeeldheid organiseren
Dading en arbitrage
Voortzetten handelszaak
Berusten in vordering OR
Congres Ouderenmis(be)handeling
21
Sonja BECQ
5. Wat?
Persoon (bekwaam/regime)
• Verklaring Belgische
nationaliteit
• Uitoefening rechten
verwerking persoonsgegevens
• Naam- en voornaamwijziging
• Patiëntenrechten
• Toestemming experiment op
de persoon
• Orgaandonatie
• Recht op weigering autopsie
kind
29/02/2014
Goederen (bekwaam/regime)
• Pacht, handelshuur, lange
huurcontracten
• Schenken onder levenden
• Huwelijkscontract
• Testament
• Het beheer van de goederen
van de minderjarige
• Dagelijks beheer: budgettair
kader (zelfstandigheid
binnen beschermend kader)
Congres Ouderenmis(be)handeling
22
Sonja BECQ
5. Wat?
Persoon (bekwaam/regime)
• Andere handelingen die niet
staan opgesomd: bv.
uitoefening politieke rechten
29/02/2014
Goederen (bekwaam/regime)
• Andere handelingen die niet
staan opgesomd: bv. sluiten
huurovereenkomst voor
meer dan 9 jaar
Congres Ouderenmis(be)handeling
23
Sonja BECQ
5. Wat? (hoogst)persoonlijke rechtshandelingen
Rechtshandeling =>
• Erkennen/afstamming =>
•
•
•
•
Wettelijke samenwoning =>
Huwen =>
Echtscheiding/nietigvkl =>
Schenken=>
• Testament opmaken =>
• Huwelijkscontract =>
29/02/2014
Opvang onbekwaamheid
• Beschermde persoon (BP) na
machtiging
• BP na machtiging
• BP na machtiging
• BP na machtiging
• BP na machtiging,
uitzonderlijk plvv schenking
• BP na machtiging
• BP na machtiging,
uitzonderlijk bewindvoerder
Congres Ouderenmis(be)handeling
24
Sonja BECQ
5. Wat? (hoogst)persoonlijke rechtshandelingen
Rechtshandeling
• Toestemming afstamming =>
• Verzet afstamming =>
• Toestemming adoptie =>
Opvang onbekwaamheid
• BP of vertrouwenspersoon
wordt gehoord
• BP of vertrouwenspersoon
wordt gehoord
• BP of vertrouwenspersoon
wordt gehoord
=> Passend belang wordt
gehecht aan mening
29/02/2014
Congres Ouderenmis(be)handeling
25
Sonja BECQ
5. Wat? (hoogst)persoonlijke rechtshandelingen
Rechtshandeling =>
• Keuze gezinswoning
• Beschikking gezinswoning
• Uitoefening ouderlijk gezag
29/02/2014
Opvang onbekwaamheid
• Echtgenoot/echtgenote
oordeelt
• Echtgenoot/echtgenote
oordeelt
• Andere ouder oefent alleen
ouderlijk gezag uit
Congres Ouderenmis(be)handeling
26
Sonja BECQ
5. Wat? (hoogst)persoonlijke rechtshandelingen
Rechtshandeling =>
• Uitoefening
persoonlijkheidsrechten
intieme levenssfeer en
fysieke integriteit (bv. foto)
• Uitoefening recht op
weigering om autopsie uit te
voeren
• Uitoefening politieke
rechten
29/02/2014
Opvang onbekwaamheid
• Rechtsonbekwaamheid,
tenzij aanpassing statuut
• Rechtsonbekwaamheid,
tenzij aanpassing statuut
• Rechtsonbekwaamheid,
tenzij aanpassing statuut
Congres Ouderenmis(be)handeling
27
Sonja BECQ
5. Wat? (hoogst)persoonlijke rechtshandelingen
Rechtshandeling =>
• Uitoefening
patiëntenrechten
• Toestemming experiment op
persoon
29/02/2014
Opvang onbekwaamheid
• Zelf als geneesheer oordeelt
wilsbekwaam te zijn, zoniet:
cascade
• Zelf als geneesheer oordeelt
wilsbekwaam te zijn, zoniet:
cascade
Congres Ouderenmis(be)handeling
28
Sonja BECQ
5. Wat? (hoogst)persoonlijke rechtshandelingen
Rechtshandeling =>
• Keuze verblijfplaats
• Verweer tegen
nietigverklaring huwelijk,
echtscheiding, afstamming
• Afleggen verklaring
Belgische nationaliteit
• Naamsverandering
• Orgaandonatie
• …
29/02/2014
Opvang onbekwaamheid
• Bewindvoerder over de
persoon treedt op
Congres Ouderenmis(be)handeling
29
Sonja BECQ
6. Door wie?
Bewindvoerder
- Ik richt zelf het bewind in (art. 496 e.v. BW)
- Hoe: verklaring afleggen bij notaris of vrederechter op tijdstip dat ik nog
wilsbekwaam ben;
- Wat:
- Keuze bewindvoerder persoon/goederen
- Keuze vertrouwenspersoon
- Keuze beginselen hoe de bewindvoerder opdracht moet uitvoeren
- (familiale) bewindvoerder of vertrouwenspersoon kunnen opvolger
aanduiden
29/02/2014
Congres Ouderenmis(be)handeling
30
Sonja BECQ
6. Door wie?
Bewindvoerder
- Keuze van de bewindvoerder door vrederechter
- Beginsel: bewindvoerder over de persoon = bewindvoerder over de
goederen; (uitz : igv geen vertrouwenspersoon )
- Met uitzondering van de ouders: één bewindvoerder over de persoon;
- Meerdere bewindvoerders over de goederen mogelijk (bv. combinatie
mogelijk bewindvoerder over persoon + dagdagelijks beheer en
bewindvoerder over gewichtige vermogenshandelingen), te moduleren
door vrederechter
29/02/2014
Congres Ouderenmis(be)handeling
31
Sonja BECQ
6. Door wie?
Bewind
- Bijstand (art. 498 BW)
- Beschermde persoon stelt zelf de handeling, maar niet zelfstandig: de
bewindvoerder moet akkoord gaan
- Bijstand = moduleerbaar door vrederechter
- Bijstand = in beginsel de mede-ondertekening van het geschrift of de
verlening van een voorafgaande toestemming
- De toestemming voor een bepaald doel = schriftelijk
29/02/2014
Congres Ouderenmis(be)handeling
32
Sonja BECQ
6. Door wie?
Bewind
- De vertrouwenspersoon (art. 501 BW)
- Recht op (fysieke) bijstand door een vertrouwenspersoon
- Aanwijzing:
- Door de te beschermen persoon zelf (cf. art. 496 BW), tenzij er ernstige
redenen zijn m.b.t. het belang van de te beschermen persoon
- Op verzoek van de beschermde persoon of belanghebbende
- De vrederechter kan desnoods ambtshalve een vertrouwenspersoon aanwijzen
29/02/2014
Congres Ouderenmis(be)handeling
33
Sonja BECQ
7. De uitvoering in de praktijk
Overgangsrecht - beginselen
- Nieuw regime lastgevingen is van toepassing op lastgevingen
verleend na inwerkingtreding wet
- De handelingsonbekwaamheid van de beschermde persoon
gaat er door deze wet niet op achteruit
- Als er een nieuwe rechterlijke beschermingsmaatregel wordt
getroffen, eindigt het oude statuut
- Oude bepalingen blijven (voorlopig) van toepassing op oude
statuten
29/02/2014
Congres Ouderenmis(be)handeling
34
Sonja BECQ
7. De uitvoering in de praktijk
• Het overgangsrecht – bij afwezigheid van nieuwe rechterlijke
beschermingsmaatregel
- Voorlopig bewind
- Automatische omzetting in bewind over de goederen 2 jaar na
inwerkingtreding wet
- Bij algemeen voorlopig bewind: handelingsonbekwaam m.b.t. alle
vermogensrechtelijke handelingen + vertegenwoordiging
- Verplichte evaluatie handelingsonbekwaamheid binnen twee jaar na
omzetting
29/02/2014
Congres Ouderenmis(be)handeling
35
Sonja BECQ
7. De uitvoering in de praktijk
• Het overgangsrecht – bij afwezigheid van nieuwe rechterlijke
beschermingsmaatregel
- Onbekwaamverklaring en verlengde minderjarigheid
- automatische omzetting 5 jaar na inwerkingtreding wet
- Onbekwaamheid: volledig en algemeen goederen en volledig voor alle
persoonsrechtelijke handelingen opgesomd in de checklist
- Verplichte evaluatie binnen 2 jaar na omzetting
- Dezelfde vrederechter blijft in beginsel bevoegd
29/02/2014
Congres Ouderenmis(be)handeling
36
Sonja BECQ
7. De uitvoering in de praktijk
• Het overgangsrecht – bij afwezigheid van nieuwe rechterlijke
beschermingsmaatregel
- Bijstand door gerechtelijk raadsman dooft van rechtswege uit
5 jaar na inwerkingtreding wet
29/02/2014
Congres Ouderenmis(be)handeling
37
Sonja BECQ
7. De uitvoering in de praktijk
Inwerkingtreding
• 1 september 2014
• Samenhang met:
– De oprichting van een familierechtbank
– De hervorming van justitie
• Diverse uitvoeringsbesluiten vereist
• Informatiebrochure met goede praktijken inzake
bewindvoering (code of good practices)
29/02/2014
Congres Ouderenmis(be)handeling
38
Sonja BECQ
Volksvertegenwoordiger
www.sonjabecq.be
[email protected]
29/02/2014
Congres Ouderenmis(be)handeling
39