Bronnen - StudioVO

Massamedia in het Derde Rijk
INTRODUCTIE
De regisseuse van Hitler, Leni Riefenstahl, aan het
werk tijdens de film ‘Triumpf des Willens’, een film
over de partijdag van de NSDAP.
Thema
Hitler had een minister van propaganda, Joseph Goebbels, die dag in dag uit bezig was met het
verspreiden van Hitlers boodschap. Die kwam op het volgende neer: Duitsland wordt weer sterk,
Duitsland is groot, Duitsland heeft 1 leider en dat is Hitler, Duitsland is machtig, Duitsland haat joden.
Democratie is slap. Alleen Hitlers rijk kan zorgen voor eenheid en kracht.
Probleemstelling
Kranten, film, radio en tv kunnen mensen ‘manipuleren’. Dat betekent dat je als lezer, kijker en
luisteraar in een bepaalde richting wordt gestuurd zonder dat je er zelf erg in hebt. Zolang er ook
andere, concurrerende informatiebronnen zijn, kan dat op zichzelf nog niet veel kwaad. Anders wordt
het in een dictatuur. Met behulp van massamedia kunnen dictators bepalen wat het ‘volk’ te zien, te
horen en te lezen krijgt. Zo heeft Hitler massamedia ingezet om zijn gedachtegoed populair te maken
onder het volk. Deze propaganda is een van de factoren waarmee we kunnen verklaren hoe Hitler aan
de macht is gekomen.
Eindproduct
Je schrijft een script en maakt een korte clip.
In het script geef je antwoord je op de centrale vraag en verwerk je voorbeelden van propaganda die
in het Derde Rijk werden gebruikt. Het script bestaat uit:
̵
Verantwoording: daarin beschrijf je jouw keuzeproces: waarom heb je voor deze inhoud en deze
vorm gekozen?
̵
Achtergrond: daarin beschrijf je beknopt de kern van het onderwerp. Je geeft antwoord op de
centrale vraag en de deelvragen.
̵
Storyboard: daarin schets je de beelden die je gaat gebruiken. Het storyboard is een schetsmatige
weergave van de clip, het ziet er uit als een stripverhaal.
Je maakt bovendien een korte clip, waarin jij het begrip propaganda (ten tijde van het Derde Rijk)
uitlegt aan leerlingen van de basisschool, groep 8. De clip van ca. 2 minuten laat zien wat
propagandavoering inhoudt en welke technieken Hitler en de zijnen gebruikt hebben.
ORIENTATIE
Hoofdvraag-deelvragen
Verklaar de opkomst van het Derde Rijk onder leiding van Hitler
Deelvragen
̵
̵
̵
̵
Welke politieke factoren hebben ertoe geleid dat Hitler aan de
macht kwam?
Welke sociale factoren hebben ertoe geleid dat Hitler aan de
macht kwam?
Welke culturele factoren hebben ertoe geleid dat Hitler aan de
macht kwam?
Welke rol speelden de massamedia bij de opkomst van Hitler?
Persoonlijke leervragen
Wat wil je zelf te weten komen tijdens de behandeling van dit thema? Wat zijn jouw persoonlijke
leerdoelen? Je kunt daarbij denken aan vragen rond de invloed van de huidige media op jou zelf, je
omgeving of de samenleving als geheel.
Kernbegrippen
wereldoorlog – nationalisme – Nationaalsocialisme – ideologie – antisemitisme – discriminatie –
genocide – massaorganisatie – propaganda – totalitarisme - fascisme – massamedia - racisme
Beoordelingscriteria
In het script
1. wordt antwoord gegeven op de centrale vraag en op de deelvragen
2. zijn alle eindtermen verwerkt.
De clip
3. legt helder uit wat propaganda eigenlijk is.
4. Laat de kijker verschillende voorbeelden van beeldtechnieken zien (montage, beeldkadering,
beeldelementen, inzet geluid) die vaak worden gebruikt tijdens het voeren van propaganda.
5. Is opgebouwd uit een intro, een middenstuk en een eind.
6. is afgestemd op de doelgroep leerlingen van groep 8 van de basisschool.
WERKWIJZER
Vooraf
Werkvorm
Deze opdracht doe je in duo’s.
Benodigdheden
̵
Voorbeeldstoryboard
̵
Videocamera
̵
Eenvoudig montageprogramma (b.v. Imovie)
Tijd
Voor de opdracht heb je ongeveer 6 tot 8 uur nodig.
Stappenplan
Stap 1
Bestudeer de informatie uit de kennisbank (ongeveer 1 tot anderhalf uur).
Stap 2
Bestudeer de historische bronnen (ongeveer 1 tot anderhalf uur).
Stap 3
Geef antwoord op de deelvragen en de centrale vraag (ongeveer 30 minuten).
Stap 4
Schrijf het script en maak het storyboard. Bekijk daarvoor goed de bronnen over filmmaken (ongeveer
1 tot anderhalf uur).
Stap 6
Opnames (ongeveer 1 tot anderhalf uur).
Stap 7
Montage (ongeveer 1 tot anderhalf uur).
KENNISBANK
StudioGeschiedenis.nl
Tijdvak 9, kenmerkende aspecten:
Propaganda en massaorganisatie
Communisme, Fascisme, Nationaal Socialisme
Twee Wereldoorlogen
Racisme & Discriminatie
̵
̵
̵
̵
BRONNEN
Hyperlinks
Nazi propaganda algemeen:
Propaganda van Hitler in de tweede wereldoorlog
Nazi Propaganda: 1933-1945 (Engels)
Nazi Posters: 1933-1945 (Engels)
Nazi Propaganda by Joseph Goebbels
primaire bronnen: speeches van Joseph Goebbels (Engels)
̵
̵
̵
̵
Leni Riefenstahls Triumph des Willens
Wikipedia over deze meest bekende propagandafilm van de Nazi’s
fragment uit de film ‘Triumpf des Willens’
Leni Riefenstahls Olympia Vpro-documentaire over de film ‘Olympia’ van Leni Riefenstahl
Hoe goed was Riefenstahl eigenlijk?
̵
̵
̵
̵
Wochenschau archiv: database van Duitse journaals. Als je de jaartallen in de periode dat Hitler aan de
macht was selecteert, kun je talloze journaals op hun beeldtechniek analyseren.
Literatuur (ter verdieping)
Mak, Geert, In Europa, maart 2004
Leeflang, Thomas, Leni Riefenstahl. De macht van het beeld en onmacht van het woord, april 2006
̵
̵
Filmtechniek
̵
̵
Wikipedia heeft alle filmtechnieken op een rijtje staan
Good Shooting Guide The Basic Principles: cursus filmen van de BBC.
EINDTERMEN
Geschiedenis
Domein A: Historisch besef
4. De kandidaat kan:
̵
in historische processen de samenhang tussen veranderingen en continuïteit beschrijven;
̵
de betekenis van historische gebeurtenissen, verschijnselen en ontwikkelingen voor het heden
aangeven.
6. De kandidaat kan:
̵
in het kader van een historische vraagstelling verklaringen geven voor historische gebeurtenissen,
verschijnselen en ontwikkelingen;
̵
onderscheid maken tussen verschillende soorten oorzaken.
Domein B: Oriëntatiekennis
Tijdvak 9: kenmerkende aspecten:
̵
De rol van moderne propaganda- en communicatiemiddelen en vormen van massaorganisatie.
̵
Het in praktijk brengen van de totalitaire ideologieën communisme en
fascisme/nationaalsocialisme.
̵
Het voeren van twee wereldoorlogen.
̵
Racisme en discriminatie die leidden tot genocide, in het bijzonder op de joden.
Leerversterkers
Media en propaganda
De volgende opdrachten gaan ook over propaganda en massamedia.
Geschiedenis, tijdvak 9
̵
Propagandabeleid SU en DDR (tijdvak 10)
Onderzoek naar de manier waarop in de Sovjet Unie onder Stalin
en de DDR onder Honecker het privéleven ondergeschikt werd
gemaakt aan het collectief.
Maatschappijleer
̵
Nieuws en beeldvorming
De media spelen een grote rol in de politieke nieuwsvoorziening,
bijvoorbeeld bij verkiezingen of bij maatschappelijke discussies. Hoe betrouwbaar zijn de media in
hun politieke berichtgeving?
̵
Politiek en media
Wat voor impact hebben de nieuwe media op het functioneren van onze hedendaagse democratie?
̵
Politiek en massamedia
De berichtgeving door de media is van grote invloed op de politiek. Maar hoe werken die
massamedia eigenlijk? Hoe gaat de informatieoverdracht in zijn werk?