verwerking : wat is een bos?

verwerking : wat is een bos?
Leven vestigt zich op plaatsen waar het goed is om te leven. Er zijn verschillende factoren die
de leefomgeving vorm geven : levende factoren, niet-levende factoren en menselijke
factoren.
Bekijk goed onderstaand schema en beantwoord de begeleidende vragen.
Schrijf in eigen woorden op
wat dit schema voorstelt.
1
2
3
Zoek van elke pijl een voorbeeld.
1 : Bomen zijn een voedselbron voor
rupsen.
2 : Verlichtingssterkte bepaalt waar
schaduwminnende planten moeten
groeien.
3 : Mensen leggen wegen aan,
hangen nestkasten, laten dood hout
liggen,…
Levende, niet-levende en
menselijke invloeden bepalen
de leefomgeving van
organismen. De leefomgeving
zelf heeft ook een invloed op
de factoren.
Waarom gebruikt men hier een
dubbele pijl?
De leefomgeving bepaalt ook de
factoren.
biotoopstudie : bos
wat is een bos
Pagina 1 van 12
niet-levende
factoren
het microklimaat van het bos
(= abiotisch)
onderzoekskaart
verlichtingssterkte
algemene gegevens :
Na meting is de verlichtingssterke in het bos ten opzichte van het open veld :
 hoger
 lager
 meting niet gedaan
verklaring :
hoger : Dit zal niet voorkomen.
lager :
Bladeren van bomen en struiken houden licht tegen. In het bos zal je dus
schaduwplanten of voorjaarsbloeiers tegenkomen. Alle planten in het bos
concurreren met elkaar voor licht.
Bekijk goed onderstaande kruinen.
Leg het verband tussen verlichtingssterkte en de
kruinvorm van de twee foto's.
bos :
Bomen hebben een lange stam en relatief dunne kruin.
Ze groeien minder uit in de breedte, maar worden langer.
Ze reiken naar het licht.
alleenstaand :
Mooie kruin die uitgegroeid is in de breedte en in de
lengte.
Pagina 2 van 12
biotoopstudie : bos
wat is een bos
onderzoekskaart
temperatuur
algemene gegevens :
Na meting is de temperatuur in het bos ten opzichte van het open veld :
 hoger
 lager
 meting niet gedaan
verklaring :
hoger :
Bij een meting 's morgens of een koude dag, kan de temperatuur in het bos
hoger zijn, dan in open veld. Een bos werkt isolerend en koelt dus minder vlug
af.
lager :
Een bos werkt isolerend en warmt niet zo snel op. Bomen en struiken houden
direct zonlicht tegen.
onderzoekskaart
relatieve vochtigheid
algemene gegevens :
Na meting is de relatieve vochtigheid in het bos ten opzichte van het open veld :
 hoger
 lager
 meting niet gedaan
verklaring :
hoger :
Aangezien er geen direct zonlicht op de bodem kan in het bos, zal de
verdamping minder snel gaan. De aanwezigheid van een strooisellaag houdt
de grond ook vochtig. Waterdamp is een bijproduct van fotosynthese.
lager :
Na een regenbui, dauw, natte periode verdampt het water in open veld sneller
en krijg je tijdelijk een hogere relatieve vochtigheid.
biotoopstudie : bos
wat is een bos
Pagina 3 van 12
onderzoekskaart
windkracht
algemene gegevens :
Na meting is de windkracht in het bos ten opzichte van het open veld :
 hoger
 lager
 meting niet gedaan
verklaring :
lager :
De wind wordt sterk afgeremd door bomen en struiken.
Daardoor wordt windschade of uitdroging aan planten sterk gereduceerd.
Wat is een microklimaat?
Klimaatomstandigheden van een specifieke, kleine plaats noemen we een
microklimaat. Het klimaat wordt mede bepaald door vochtigheid, warmte
en wind.
vb : de bodem van het bos heeft een ander microklimaat dan de bodem van
een akker
Vergelijk het microklimaat van een open veld met dat van het bos.
In het bos zijn de schommelingen in temperatuur, relatieve vochtigheid en
windsterkte kleiner dan in open veld. Het microklimaat in een bos is dus
milder ( = minder extreem) dan in open ruimtes.
Pagina 4 van 12
biotoopstudie : bos
wat is een bos
niet-levende
factoren
bodemeigenschappen van het bos
(= abiotisch)
onderzoekskaart
bodemvochtigheid
algemene gegevens :
Na meting is de bodemvochtigheid in het bos ten opzichte van het open veld :
 hoger
 lager
 meting niet gedaan
verklaring :
hoger :
De strooisel- en humuslaag zorgen ervoor dat water slechts traag kan
wegsijpelen.
Het bladerdek houdt direct zonlicht tegen zodat de verdamping ook traag gaat.
onderzoekskaart
bodemtemperatuur
algemene gegevens :
Na meting is de bodemtemperatuur in het bos ten opzichte van het open veld :
 hoger
 lager
 meting niet gedaan
verklaring :
lager :
Bladeren houden direct zonlicht en warmte tegen.
Door de bodemvochtigheid blijft de bodem ook kouder.
hoger :
De bosbodem isoleert en koelt trager af dan de bodem van open ruimtes.
biotoopstudie : bos
wat is een bos
Pagina 5 van 12
onderzoekskaart
bodemhardheid
algemene gegevens :
Na meting is de bodemhardheid in het bos ten opzichte van het open veld :
 harder
 zachter
 meting niet gedaan
verklaring :
zachter :
In het bos zorgt de strooisel- en humuslaag ervoor dat het water langer
vastgehouden wordt. Hierdoor zal de bodem zachter zijn.
De bodem houdt ook meer lucht vast door de werking van micro-organismen
op het organisch materiaal.
Waarom is het beter om op een bospad te blijven?
Meer betreding zorgt voor een hardere bodem.
Daardoor kan het water niet meer gemakkelijk in de
bodem sijpelen. De leefomgeving verandert zo voor
planten. Alleen tredplanten (weegbree, grassen,…)
houden van een harde bodem.
Om die reden zijn bospaden vaak kaal.
Pagina 6 van 12
biotoopstudie : bos
wat is een bos
Vergelijk de bodemeigenschappen van een open veld met dat van het bos.
In het bos werken bladerdek en strooisellaag isolerend.
De bodemeigenschappen blijven daarom vrij constant in het bos.
In open ruimte zijn de verschillen groter.
Open ruimtes zoals akkers worden bewerkt zodat de bodemeigenschappen
drastisch veranderen op korte termijn.
biotoopstudie : bos
wat is een bos
Pagina 7 van 12
levende factoren
(= biotisch)
over eten en gegeten worden
Een leefomgeving van een bepaalde diersoort (of plantensoort) is niet enkel afhankelijk van
niet-levende factoren zoals bodem en lucht. Er moet ook voldoende voeding aanwezig zijn.
Alleen groene planten zijn in staat om uit licht energie te halen voor
zichzelf. Naast water en mineralen kunnen zij overleven zonder
"andere organismen". Ze zijn autotroof. Het zijn de producenten in de
voedselketen.
Dieren die enkel planten eten, heten herbivoren. De omnivoren eten
planten en dieren. Aan de eind van de voedselketen staan dieren die
enkel andere dieren eten : carnivoren. Zowel herbivoren, omnivoren
als carnivoren zijn consumenten.
Organismen die opruimen en organisch opruimen, worden reducenten
genoemd.
<voedselketen, voedselweb afbeelding en oef)
Pagina 8 van 12
biotoopstudie : bos
wat is een bos
Naargelang het menu van een soort, bestaan er een aantal soorten en begrippen.
Vul onderstaand schema aan met de volgende begrippen :
producent, consument, afbrekers (reducent), planteneter (herbivoor),
alleseter (omnivoor), vleeseter (carnivoor), planten (autotrofen)
planten
producent
alleseter (omnivoor)
consumenten
planteneter (herbivoor)
afbrekers
(reducent)
vleeseter (carnivoor)
biotoopstudie : bos
wat is een bos
Pagina 9 van 12
functies van het bos
menselijke
factoren
(= humaan)
Mensen gebruiken bossen om allerhande redenen.
Zoek vijf zaken waar mensen bossen voor nodig hebben :

ontstpanning / spelen

hout

zuurstofgas

landschap

…
functies van een bos :
1. Bossen zorgen met hun veelheid aan groene planten voor
zuurstofgas. Het zijn de longen van de wereld.
2. Bossen hebben een recreatieve functie voor de mens. We
vinden er rust en ontspanning.
3. Bossen hebben een economische functie. Bomen worden
gekweekt voor de houtproductie.
4. Bossen hebben een ecologische functie. Het zijn huizen van
biodiversiteit. Er leven m.a.w. heel veel soorten omdat de
leefomstandigheden goed zijn.
Pagina 10 van 12
biotoopstudie : bos
wat is een bos
Zoek de betekenis op van volgende symbolen en schrijf kort op wat ze
betekenen voor het milieu en voor bossen in het algemeen.
Je kan het opzoeken bij www.labelinfo.be .
Label voor hout afkomstig
uit bossen die duurzaam
worden beheerd (bvb :
bomen vervangen na kap)
Toont aan dat een product
mag gecomposteerd worden
en thuishoort bij GFT-afval
(groenten- en fruitafval)
Door dit product te kopen, steun je
projecten financieel die het behoud
van het regenwoud voor ogen
hebben. Het zegt niets over de
productie van het product zelf.
De vezeld van het
textielproduct zijn van
natuurlijke oorsprong.
Label voor biologische
producten. Er worden geen
chemische producten
gebruikt.
Dit is een recycleerbaar
product. Het product kan
herbruikt worden en wordt
geen direct afval.
Bloemen en planten die
duurzaam worden geteeld.
Producten gemaakt met
hout (bvb papier) dat komt
uit bossen met een
duurzaam beheer.
biotoopstudie : bos
wat is een bos
Pagina 11 van 12
definitie van een bos
Zoek samen met de leerkracht naar een goede definitie
van een bos.
Gebruik zeker volgende begrippen
(je zou ze nu allemaal moeten kennen). :







leefomgeving
niet-levende factoren
levende factoren
menselijke factoren
microklimaat
voedselketen
biodiversiteit
mijn definitie :
Een bos is een leefomgeving (biotoop) die door de niet-levende
factoren een zacht microklimaat heeft en daardoor een grote
biodiversiteit kent. Het voornaamste kenmerk van een bos zijn
de bomen en de gelaagdheid.
Pagina 12 van 12
biotoopstudie : bos
wat is een bos