Voedingsadviezen - belgianfapa.be | FAPA

Voedingstips na
totale colectomie
Infodag 19 november 2016
WERKING SPIJSVERTERING
EN DE INVLOED VAN DE
OPERATIE
2
3
Functie dikke darm
Voedselbrij vanuit dunne darm = waterdunne
massa van onverteerbare voedselresten
• Onverteerbare voedselresten
-> darmbacteriën -> productie vitamine K
• Absorptie van water en nutriënten zoals
vitamine K, elektrolyten: natrium en kalium en
korte keten vetzuren
• Tijdelijke opslag in endeldarm -> ontlasting
4
Invloed operatie
• Vocht wordt niet onttrokken
5
+- 3 uur
4-6 uur
16-20 uur
Ongeveer 7 tot 9 liter vocht door
de dunne darm
* 5-7 liter = speeksel en
spijsverteringssappen
* 2 liter = voedsel
Ongeveer 1,5 liter vocht+
onverteerbare resten naar dikke
darm
6
Invloed operatie
• Vocht wordt niet onttrokken
• Verminderde opname van zout: natrium
• Nutriënten: Kalium en vitamine K worden ook in
de dunne darm opgenomen
• Verminderde opslagcapaciteit
– Afhankelijk van type operatie varieert aantal keer
stoelgang gemiddeld van 3-4x
(bij ileorectale- anastomose)
tot 4-6x (bij pouch anastomose)
• Verminderde functie kringspier
7
Evolutie na operatie
• Aantal keer stoelgang na herstelperiode: heel
individueel
• Algemeen darmfunctie: gemiddeld 24-72 uur na
chirurgie
• Postoperatief herstel: 7-10 dagen
• 1-3 (tot 6) maand: verbetering resorptie vocht
en voeding
• Tot 2 jaar : hypertrofie (toename) darmvlokken
Het kan voorkomen dat klachten nooit volledig
8
verdwijnen
Bekkenbodem-therapie
- Fecale
incontinentie ↓
- Frequentie ↓
- Verbetering
lediging
• Gespecialiseerd kinesist, op voorschrift ifv
terugbetaling
9
Bekkenbodem-therapie
• Houding bij defecatie!
10
ALGEMENE
VOEDINGSRICHTLIJNEN
11
Algemene richtlijnen
• Geen specifiek dieet
– Tenzij u voordien een dieet diende te volgen zoals
diabetes, arm aan verzadigde vetten…
– Nooit zoutarm dieet (natriumbeperkt) zonder overleg
met behandelende arts
• Zelf ontdekken welke voedingsmiddelen wel of
niet goed verdragen worden
• Individueel: iedereen kan anders
reageren op voedingsmiddelen
• Blijven experimenteren
12
• Eet langzaam en neem de tijd om rustig uw
maaltijd te nuttigen.
• Kauw goed
– Indien nodig: voeding fijnsnijden
• Eet gezond en gevarieerd
– Meerdere kleine maaltijden over de dag: dunne
darm kan gemakkelijker nuttige stoffen opnemen
– Regelmatige tussenpozen en zo veel mogelijk vaste
tijdstippen
– Lichte maaltijd ‘s avonds -> nachtrust
• Neem voldoende lichaamsbeweging
– Vocht en zouten extra aanvullen!
13
SPECIFIEKE
AANDACHTSPUNTEN: VOCHT
EN ZOUT
14
Aandachtspunten vocht
• Drink voldoende: minstens 2 liter
(=ongeveer 12-15 glazen)
• Vermijd te drinken terwijl u eet.
Drink bij voorkeur tussen de maaltijden door.
– Uitzondering: Indien nog deel van rectum aanwezig:
vaste voeding met vocht combineren
• Gebruik liever geen rietje -> inslikken van lucht
15
Aandachtspunten vocht
• Water geniet de voorkeur
• Varieer in verschillende soorten water:
verschillende mineralen
 Magnesiumrijke watersoorten zoals Hépar® en
Contrex® verhogen de darmperistaltiek
• Voeg eventueel smaakje toe: munt, fruit…
 Grenadine =suikerrijk
Light-grenadine 0% : bepaalde zoetstoffen
kunnen laxerend werken (vooral suikeralcoholen)
16
Aandachtspunten vocht
 Lichte koffie, thee, bouillon of niet gashoudende frisdranken zijn mogelijke
alternatieven
 Vermijd te koude of te hete dranken
 Koolzuurhoudende dranken verhogen
gasvorming en een opgeblazen gevoel
 Veel cafeïne versterkt het samentrekken van de
darm (vb. sterke koffie, energiedranken…) en
werkt vochtafdrijvend
 Bepaalde soorten kruidenthee bevatten
laxerende kruiden zoals Senna, aloë,
17
wegedoorn, paardenbloem…
Aandachtspunten vocht
 Kies eventueel voor zoutrijk water zoals Vichy®,
Badoit®… (echter koolzuurgas laten
ontsnappen)
Isotone dranken worden eerder in het bloed
opgenomen (max. 8 g koolhydraten/100 ml)
» Voorbeelden:
18
Wat met alcoholische
dranken?
• Te mijden kort na operatie
• Tolerantie zeer individueel verschillend
• Algemene regel: ‘overdaad schaadt’
Maximum 1 consumptie per dag
 Niet op nuchtere maag, beter tijdens maaltijd
in kleine hoeveelheden
19
Aandachtspunten zout
• Zoutrijke (natriumrijke) voeding
– Afhankelijk van diurese
Producten met veel zout en
weinig calorieën (energie)
Producten met veel zout en veel
calorieën (energie)
Keukenzout
Aromat®
Curry- of tomatenketchup
Gerookte vleeswaren zoals Ardeense
ham, filet de Sax, filet d’anvers…
Rauwe ham
20+30+(Smeer)kaas
Bouillon
Groenten-en tomatensap, voeg
eventueel selderijzout toe
…
Rookworst
(Ontbijt)spek
Salami, cervelaatworst
Haring
48+ smeerkaas
Chips en zoutjes
Bouillon
Kant-en klare soep: ‘pakjessoep’
…
20
Aandachtspunten (2)
• Bijzondere situaties: extra aanvulling (vb. ORS)
–
–
–
–
Warm weer/overvloedig transpireren
Koorts
Diarree
Braken
• Tekort vocht?
– Donkere urine, weinig urine, dorst , sufheid,
hoofdpijn, vermoeid, droge huid…
• Tekort zout?
– Hoofdpijn, spierpijn, misselijkheid, duizeligheid…
21
Kleur urine
22
SPECIFIEKE
AANDACHTSPUNTEN OVERIGE
VOEDINGSGROEPEN
23
24
BROOD, AARDAPPELEN,
GRAANPRODUCTEN EN
AFGELEIDEN
25
• Vezelrijke/zetmeelrijke voeding: indikking
stoelgang en vertraagt passage
• Fijne voedingsvezels worden veelal beter
verdragen dan grove voedingsvezels:
Vb. Bruin brood, fijn volkorenbrood, crackers,
volkoren beschuit, havermout, (volkoren)
deegwaren en rijst
• Aardappelen, pasta en rijst goed gaarkoken
26
Voedingsvezels
• Vezelpreparaten: indien gebruik -> opbouwen
Best oplosbare voedingsvezels
Psylium/vlozaad of metamucil®
*Betere clustering: aan eind van
de maaltijd in te nemen
*Branderig gevoel bij anus minder
27
GROENTEN EN FRUIT
NOTEN
28
• Variatie : verschillende soorten
vitaminen/mineralen
• Gekookte groenten worden doorgaans beter
verdragen dan grove rauwe groenten
• Maximaal 3 stukken (rijp!) fruit per dag
 Fruit in blik, op eigen sap – gekookt fruit
 Fruit schillen, pit verwijderen
 Vruchtensap
 Gedroogd fruit
 Citrusvruchten
• Noten worden algemeen minder goed verteerd 29
Groenten

Aspergepunten
30
Groenten

31
MELK-EN MELKPRODUCTEN,
SOJAVERRIJKTE
VERVANGPRODUCTEN
32
 Soms overgevoeligheid lactose (= melksuiker)
– Gasvorming
– Opgeblazen gevoel
– Diarree
-> Niet standaard uitsluiten, individueel
-> Calciumverrijkte sojadrink goed alternatief,
lactose-arme melk en afgeleiden
 Yoghurt algemeen beter verdragen
 Platte kaas, harde kaas, smeerkaas…
 Gegiste kazen, schimmelkazen
33
VLEES, VIS, EIEREN EN
VERVANGPRODUCTEN
34
• Algemeen goed verdragen
• Variatie: verse vlees- en vissoorten genieten de
voorkeur tegenover bereidingen
35
36

37
SMEER-EN
BEREIDINGSVETTEN
38
5 g per snede brood
1 eetlepel bereidingsvet per persoon
• Variatie: kies voor olie en/of margarine met
goede vetzuursamenstelling
– 1/3 verzadigd vet; 2/3 onverzadigd vet
• Matig gebruik van gefrituurde bereidingen en
sauzen
VERZADIGD = VERKEERD
ONVERZADIGD = OKÉ
VARIA
40
Kruiden en specerijen
 Tuinkruiden zoals dille, kervel, koriander,
peterselie, laurierblad…
 Sterke specerijen en kruiden: look, azijn,
mosterd, pikante curry, rode pepers, paprika,
pili-pili, cayennepeper, piment, tabasco…
 Chips obv sterke kruiden
 Kauwgom: lucht happen + laxerende werking
41
BIJZONDERE
OMSTANDIGHEDEN
42
Toegenomen zout-en
vochtverlies
• Diarree (>2 dagen), braken, hevig zweten,
koorts, warm weer -> extra vocht-en
zoutverlies
• Extra waakzaam zijn!
43
Oral Rehydratation Salt
(ORS)
• Mengeling van water, zout, glucose en
elektrolyten
– Zelf bereiden: 200 ml water (geschikt voor
zuigelingenvoeding) + 4 g glucose of 8 g suiker +
mespunt zout.
– Kant en klaar (apotheek); enkele voorbeelden:
44
BUITENLAND
45
Buitenland
• Tropische en subtropische landen  hogere
temperatuur, andere hygiënische
omstandigheden  extra gevaar voor diarree
Enkele tips:
• Maak geen gebruik van…
–
–
–
–
–
Ongekookt leidingwater
Ijs of ijsblokjes
Rauw of niet goed gaar bereid vlees, gevogelte, vis
Rauwe groenten
Ongeschild fruit
46
Buitenland (2)
• Schuif bij maaltijdbuffetten zo vroeg mogelijk
aan (hoe langer voedsel opgewarmd blijft ,hoe
meer kans op contaminatie)
• Hotdogs, hapjes van kraampjes, producten van
de grill worden niet altijd goed doorbakken en
worden best vermeden
• Wees extra voorzichtig met schepijs/softijs. Kies
liever voorverpakt ijs,
• Neem ORS, zoutzakjes of bouillontabletten mee
en los op in gekookt water of mineraalwater. 47
48
Contactgegevens
• Sarah Van Holder
t. 056 63 39 63
[email protected]
• AZ Groeninge, Kortrijk
Dienst oncodiëtetiek
t. 056 63 39 60
[email protected]
49