Buitenbepleisteringssystemen op isolatie « ETICS

Na-isolatie van gevels – sessie Geel
23/11/2010
Buitenbepleisteringssystemen op isolatie
« ETICS »
I. Dirkx - WTCB-CSTC
External Thermal Insulation Composite System with rendering
Inhoud voorstelling ‘ETICS’
- Inleiding en algemene context
- Buitenbepleistering op isolatie en de andere isolatietechnieken van muren
- Groei van de techniek
- ETICS : systeem en componenten
plaatsingstechnieken, de isolatie, het pleister, de toebehoren
- Prestaties van ETICS
- Eisen en prestaties
- Karakterisering in labo
- Uitvoeringsprincipes
- Voorbereidende werkzaamheden
- Uitvoering
→ Technische details : ontwerp en uitvoering
- Oplevering
- Onderhoud
- Samenvatting meest frequente schadegevallen
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
2
Algemene context
- Buitenbepleistering op isolatie en de andere
isolatietechnieken van muren
- Groei van de techniek
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
3
Isolatietechnieken van verticale wanden
Nieuwe
muur
Bestaande
muur
Verdeelde
isolatie muur
Isolatie langs
binnen
Houtskeletbouw –
verdeelde isolatie
Spouwmuur
Isolatie langs
buiten
√
√
√
X
√
Mogelijk onder
voorwaarden
√
Niet mogelijk
Mogelijk onder
voorwaarden
Niet mogelijk
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
4
... niet altijd mogelijk bij renovatie
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
5
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
6
Algemene context
- Buitenbepleistering op isolatie en de andere
isolatietechnieken van muren
- Groei van de techniek
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
7
Groei van de techniek
Bepleistering op buitenisolatie;
Verwachte groei, zowel in nieuwbouw als in
renovatie (isolatie van bestaande gebouwen:
grootste uitdaging) !
Schatting (2008-2010):
Duitsland :
~ 35 Mio m² / jaar (82 Mio inwoners)
Frankrijk:
~ 5 Mio m² / jaar (65 Mio inwoners)
België* :
~ 0.7 Mio m² / jaar (10.5 Mio inwoners)
* : Baksteen: +/- 12 Mio m² / jaar
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
8
DRESDEN, Duitsland, juli 2010
Invloedfactoren – ‘Imago’ (architecturale mogelijkheden)
De isolatie aangebracht aan de buitenkant van het gebouw
laat toe de thermische massa aan de binnenkant te bewaren,
waardoor het hygrothermisch gedrag van de gevel sterk
wordt verbeterd.
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
11
External Thermal Insulation Composite System with rendering
Inhoud voorstelling ‘ETICS’
- Inleiding en algemene context
- Buitenbepleistering op isolatie en de andere isolatietechnieken van muren
- Groei van de techniek
- ETICS : systeem en componenten
plaatsingstechnieken, de isolatie, het pleister, de toebehoren
- Prestaties van ETICS
- Eisen en prestaties
- Karakterisering in labo
- Uitvoeringsprincipes
- Voorbereidende werkzaamheden
- Uitvoering
→ Technische details : ontwerp en uitvoering
- Oplevering
- Onderhoud
- Samenvatting meest frequente schadegevallen
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
12
ETICS : het systeem
Samenstelling :
- Bevestigingsmiddelen (lijm, mechanische bevestigingen)
- Thermische isolatieplaten
- Gewapende grondpleister
- Eventueel voorstrijklaag
- Afwerklaag
- Eventueel verflaag
Aangevuld met een geheel van noodzakelijke toebehoren
ETICS = ‘Gesloten’ systemen
Producent/leverancier verantwoordelijk voor de verklaring van
overeenkomstigheid (CE-markering op het systeem door middel van een
Europese Technische Goedkeuring – ETA) van alle producten waaruit het
systeem opgebouwd is.
→ Combinaties van materialen van systemen die afkomstig zijn van
verschillende leveranciers zijn dus uit den bose!
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
13
ETICS : het systeem
-
de plaatsingstechnieken
de isolatie
het pleistersysteem
de toebehoren
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
14
Plaatsingstechnieken
- Verlijmde systemen
Deze systemen kunnen eventueel mechanisch bevestigingen bevatten.
- Enkel verlijming
- Verlijming met bijkomend mechanische bevestigingen
Belasting wordt volledig door de lijm gedragen.
Mechanische bevestigingen = stabiliteit garanderen tot aan de droging van de lijm +
voorlopige hechting bieden om het risico op loskomen te vermijden. Ze kunnen ook de
stabiliteit in geval van brand verzekeren.
- Mechanisch bevestigde systemen
Deze systemen kunnen eventueel een bijkomende verlijming bevatten
- Enkel mechanische bevestigingen
- Mechanisch bevestigingen met bijkomende verlijming
De belasting wordt volledig door de mechanische bevestigingen gedragen.
Verlijming = de vlakheid van het systeem bij uitvoering garanderen.
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
15
Plaatsingstechnieken
Verlijmde systemen
Kambedmethode:
Deze methode wordt toegepast bij ondergronden met oneffenheden van minder
dan 10 mm/2 m.
Noppenmethode:
Deze methode verdient de voorkeur bij ondergronden met oneffenheden van meer
dan 10 mm/ 2 m, maar steeds met een maximum van 20 mm.
Strokenmethode:
Alternatieve oplossing voor de noppenmethode.
Aandacht :
→ de randen dienen altijd volledig verlijmd te zijn om vervorming te
voorkomen
→ minimum 60% (BUtgb) van het plaatoppervlak moet van lijm voorzien
zijn. Tijdens de uitvoering dient de plaatser dit te controleren.
→ Er mag geen hechtmortel in de voegen tussen de platen komen.
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
16
Mechanisch bevestigde systemen
A. Door hechtpluggen (voorzien van een rozet)
- Pluggen gedekt door ETAG 014 (ETA)
- Tussenafstand tussen hechtpluggen en plaatrand = ~ 100 mm
(loodrecht op de rand gemeten).
- Minimum 35 mm verankerd in de draagkrachtige ondergrond.
(Tussenliggende lagen zoals pleisterwerk, uitvlaklagen, enz worden
hierbij niet als draagkrachtig beschouwd.)
- Techniek afhankelijk van de windbelasting !
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
17
Plaatsingstechnieken
Mechanisch bevestigde systemen
B. Door middel van profielen
- (Nog geen aanbevelingen momenteel in België)
- Horizontale PVC profielen en zijdelingse verstevigingen
- Zich houden aan de richtlijnen van de leverancier.
- Techniek afhankelijk van de windbelasting !
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
18
ETICS : het systeem
-
de plaatsingstechnieken
de isolatie
het pleistersysteem
de toebehoren
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
19
De isolatie
Gebruik van stijve prefab warmte-isolatieplaten.
In België, de isolaties met ‘ervaring’ (op een massieve ondergrond) :
- Geëxpandeerd polystyreen - EPS (80-85 % van de markt)
- Minerale wol - MW
Een aanvraag bestaat voor alternatieve isolaties. Deze kunnen nog
aarzelingen opwekken bij gebrek aan ervaring.
Verbeterde thermische weerstand :
toename van de isolatiedikte, vermindering van l (EPS met grafiet,
combinaties met vacuüm isolatie, andere synthetische schuimen)
Brandreactie :(hangt af van het systeem)
EPS „SE‟, ontwikkeling van constructieve oplossingen (banden uit
minerale wol), cellenglas,…
Oplossingen voor een gunstigere levenscyclus :
minder grijze energie vereisend, (functie van de recyclageketen voor de
impact op het volledige levenscyclus)
Verbetering van de mechanische prestaties
(in geval van bevochtiging bijvoorbeeld)
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
20
Isolaties voor ETICS: samenvatting eigenschappen (indicatief !)
EPS
EPS
met grafiet
MW
‘platen’
MW
’lamellen’
Cellenglas
l [W/m.K]
0.040
0.032
0.040
0.040
0.045
Dichtheid r [kg/m³]
10 - 40
17
140
140
100
Waterdampdoorlaatbaarheid
Weinig
doorlatend
20 – 60
1.6 – 4.8
Doorlatend
Doorlatend
Ondoorlatend
µ [-]
Sd voor 8 cm [m]
Weinig
doorlatend
20 – 60
1.6 – 4.8
1–2
0.08 – 0.16
1–2
0.08 – 0.16
∞
∞
Sd max. vereist van het aan te brengen pleistersysteem [m]
2
2
1
1
NC
Luchtdichtheid
Weinig
doorlatend
Weinig
doorlatend
Doorlatend
Doorlatend
Dicht
Treksterkte loodrecht „TR‟ (vochtig) [N/mm²]
0.100–0.200
0.080
0.010
(0.006)
0.080
0.100 –0.150
Brandreactieklasse
F of E
(kwaliteit SE)
F ou E
(kwaliteit SE)
A1
A1
A1
Voorbeeld van de brandreactieklasse van het ETICS*, met
„organisch‟ pleistersysteem
B S2 D0
F
A2 S1 D0
F
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
21
Belangrijkste karakteristiek : Thermische geleidbaarheid l [W/mK]. R = e/l
Grootteorde van isolatiedikte nodig voor het bekomen van U = 0,4 W/m².K
Rbloc
Risol
m².K/W
m².K/W
0.11
2.11 MW
EPS
Blocs creux de béton
XPS
lourds 14cm
PUR
PF
CG
0.26
Blocs perforés de terre
cuite 14 cm
0.52
Blocs perforés de terre
cuite allégés 14 cm
0.3
Blocs creux de
bétonlégers 14cm
0.64
Blocs de béton
cellulaire 14cm
1.96 MW
EPS
XPS
PUR
PF
CG
1.70 MW
EPS
XPS
PUR
PF
CG
1.92 MW
EPS
XPS
PUR
PF
CG
1.58 MW
EPS
XPS
PUR
PF
CG
1
2
3
4
Epaisseur de l'isolant (cm)
6
7
8
5
l = 0.023
l = 0.022
l = 0.023
l = 0.022
l = 0.023
l = 0.022
9
l = 0.031
l = 0.031
l = 0.028
l = 0.029
11
12
l = 0.038
l = 0.038
l = 0.038
l = 0.031
l = 0.031
l = 0.028
l = 0.029
l = 0.050
l = 0.044
l = 0.045
l = 0.038
l = 0.038
l = 0.038
l = 0.031
l = 0.031
l = 0.028
l = 0.029
l = 0.050
l = 0.044
l = 0.045
l = 0.038
l = 0.038
l = 0.050
l = 0.038
l = 0.023
l = 0.022
10
l = 0.044
l = 0.045
l = 0.031
l = 0.031
l = 0.028
l = 0.029
l = 0.031
l = 0.031
l = 0.028
l = 0.023
l = 0.029
l = 0.022
l = 0.044
l = 0.045
l = 0.038
l = 0.038
l = 0.038
l = 0.050
l = 0.044
l = 0.045
l = 0.038
l = 0.038
l = 0.038
l = 0.050
Indien systeem met pleister op isolatie: enkel EPS, MW, CG
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
22
De isolatie – Evoluties
Toename van de isolatiedikte
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
23
ETICS : Het systeem
-
de plaatsingstechnieken
de isolatie
het pleistersysteem
de toebehoren
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
24
Functies van het pleistersysteem
Gedurende zijn ganse levensduur, moet het pleister :
- het bouwwerk beschermen tegen de weersinvloeden
(in het bijzonder tegen de regen);
- voldoende waterdampdoorlaatbaar zijn;
- erkend zijn als ongevoelig voor scheurvorming,
hechtend en bestand tegen de schokken die kunnen
voorkomen in de blootstellingzone;
- niet de luchtdichtheid waarborgen, hoewel het
pleister (en het ETICS) er wel toe bijdraagt ;
- heeft het tevens een esthetische rol te vervullen naast
zijn technische functies.
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
25
Het pleistersysteem
Opbouw :
- Een gewapende grondpleister (met glasvezelwapening),
- Een afwerkpleister.
Eventueel :
+ voorbehandelings- of afwerkingsproducten : om absorptie van de ondergrond te
regelen, de hechting tussen de lagen te bevorderen en/of de kleur te homogeniseren.
+ een geschikte verf
Dunne pleisters : totale dikte = 3 tot 8 mm.
Dikke pleisters : totale dikte > 8 mm.
Het grondpleister :
Het kan samengesteld zijn uit :
- een organisch bindmiddel (bv. acrylaat) of
- een mineraal bindmiddel (bv. cement) waaraan eventueel een organisch
bindmiddel toegevoegd wordt.
De aard van het bindmiddel speelt een belangrijke rol bij het opnemen van de onvermijdelijke
hygrothermische spanningen en het gedrag bij scheurvorming (treksterkte en
elasticiteitsmodulus).
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
26
Het afwerkpleister
Minerale pleisters :
- Mineraal hoofdbindmiddel (cement en/of kalk), eventueel een organisch deel
(gemodificeerd cement) en vulstoffen.
- Toevoeging van aanmaakwater vereist op de bouwplaats.
- Alkalische pH vermindert mettertijd door carbonatatie (vanaf het zichtvlak).
Silicaatpleisters :
- Mineraal hoofdbindmiddel van het silicaattype (kaliumsilicaat), een kleine hoeveelheid
polymeren in dispersie of eventuele alkalibestendige organische additieven (ter verbetering
van de waterwerendheid) en anorganische pigmenten en vulstoffen die niet reageren met het
kaliumsilicaat. (aantal bruikbare kleurpigmenten sterk beperkt).
- Sterk alkalisch als gevolg van hun hoofdbindmiddel.
Organische pleisters:
- Organisch hoofdbindmiddel onder de vorm van een acrylaathars in dispersie, vulstoffen
en additieven.
- Neutrale pH : vereisen gewoonlijk de toevoeging van een biologisch niet-afbreekbaar
biocide ter bescherming tegen mos- en algengroei.
Organische siliconenpleisters:
- Hoofdbindmiddel onder de vorm van een siliconenhoudend acrylhars in emulsie (ter
verbetering van de waterwerendheid), polymeren in dispersie, pigmenten, vulstoffen en
additieven.
- Ze vertonen een goede waterdampdoorlaatbaarheid.
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
27
Het pleister
Aangezien elk pleistertype het resultaat kan zijn van verschillende recepten en productiemethoden, kan
men zich voor de bepaling van hun eigenschappen niet louter en alleen maar baseren op het type. In deze
optiek is het dan ook aanbevolen een aanpak te hanteren die gebaseerd is op prestatie-eisen.
Gelet op de verschillende uithardingswijzen, is het naleven van de eisen inzake de weersomstandigheden
tijdens de uitvoering een absolute noodzaak. De producten moeten bovendien aangebracht worden volgens
de voorschriften van de leverancier/producent (mogelijke grond- en afwerkpleistercombinaties, noodzaak
van een voorstrijklaag, meng- en uitvoeringswijze, verhoudingen, pleisterdikte, weersomstandigheden
tijdens en na de werken, …).
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
28
Uitzicht van het pleister
De textuur en het uitzicht zijn afhankelijk van :
- de granulometrie van de vulstoffen (fijn tot eerder grof)
- de dikte van de uitgevoerde laag.
Voor „gekrabde‟ structuur: gebruik van dikkere minerale pleisters, speciaal ontwikkeld voor
dergelijke toepassingen.
Het kleurenpalet :
- bij organische afwerkpleisters veel groter dan bij minerale en silicaatpleisters.
- thermische belastingen op de verschillende lagen van het pleistersysteem (en dan
vooral op het afwerkpleister) sterk afhankelijk van de helderheid van de kleur.
(donkerdere kleur → grotere belastingen)
Beperking van de helderheidsindex ‘L‟ :(bv. L ≥ 20, 30 of 40 %)
- vooral wanneer rechtstreekse bezonning,
- bepaald door de aard, de dikte en de elasticiteit van het grondpleister.
Indien het pleistersysteem voldoende elastisch is, kan de leverancier/producent tevens het goede
gedrag van donkerdere kleuren (d.w.z. kleuren met een lagere helderheidsindex) waarborgen.
Het gebruik van demonstratieproefstukken (referentiestalen) om zich een idee te vormen van het
uitzicht van de afgewerkte gevel is afgeraden, en dit zowel voor wat betreft de kleur als de textuur.
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
29
Uitzicht van het pleister
Het behoud van het uitzicht van het pleister
is in sterke mate afhankelijk van :
- het systeem,
- de omgeving,
- de blootstelling (bv. vocht)
- en de weldoordachte ontwerp- en
uitvoeringsdetails.
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
30
ETICS : Het systeem
-
de plaatstingstechnieken
de isolatie
het pleistersysteem
de toebehoren
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
31
De ‘toebehoren’
De uitvoeringsprocedure vergt bovendien de toepassing van een aantal specifieke toebehoren.
- Uitvoering door de onderneming die instaat voor de werken :
Wapening aan te brengen in de grondpleister
Sokkel-, stop- en hoekprofielen
- Uitvoering door andere beroepen :
geschikte dorpel, plinten, muurkap, etc
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
32
De toebehoren
PROFIELEN
- bescherming van de randen van de bepleistering,
- afwerking van een gepleisterd oppervlak
- bescherming van voegen in het pleisterwerk en/of ter plaatse van de
aansluitingen met andere delen van het gebouw (ramen,…).
- Vervaardigd uit kunststof (PVC, ...), roestvast staal, aluminium (behandeld, …).
VERSTERKINGSNETTEN
- ook wapening, weefsel, wapeningsgaas, … genoemd
- hoge treksterkte,
- weerstand tegen alkali,
- ingebed in de verse pleistermortel.
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
33
De toebehoren
Belangrijke opmerking
TV 209 vermeldt : « Stalen profielen worden gegalvaniseerd. Voor normale
buitenblootstelling wordt volgende bescherming voorzien:
- verzinkt 60 g/m² en afgewerkt met een organische coating
- verzinkt ≥ 265 g/m². »
Voor agressieve buitenbloostelling voorziet men roestvast staal afhankelijk van de
agressiviteit van de atmosfeer, bijvoorbeeld CrNiMo-staal aan de kust.
Verschijningskenmerken:
Rechtlijnige scheuren ter hoogte van ingewerkte profielen.
Oorzaak:
Corroderen van de profielen ten gevolge van een bevochtiging.
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
34
Scheurvorming: Corrosie van profielen
Preventie:
- Gebruik van aangepaste profielen
(metaal of kunststof) al naar gelang
de bepleistering en omgeving;
- Een bevochtiging vermijden:
aandacht besteden aan detaillering.
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
35
External Thermal Insulation Composite System with rendering
Inhoud voorstelling ‘ETICS’
- Inleiding en algemene context
- Buitenbepleistering op isolatie en de andere isolatietechnieken van muren
- Groei van de techniek
- ETICS : systeem en componenten
plaatsingstechnieken, de isolatie, het pleister, de toebehoren
- Prestaties van ETICS
- Eisen en prestaties
- Karakterisering in labo
- Uitvoeringsprincipes
- Voorbereidende werkzaamheden
- Uitvoering
→ Technische details : ontwerp en uitvoering
- Oplevering
- Onderhoud
- Samenvatting meest frequente schadegevallen
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
36
Prestaties van ETICS
- Fundamentele eisen (CPD – Construction Products Directive)
De 6 essentiële voorwaarden (‘ER’) van de CPD :
ER1 : Mechanische sterkte en stabiliteit
ER2 : Brandveiligheid
ER3 : Hygiëne, gezondheid, en milieu
ER4 : Gebruiksveiligheid
ER5 : Bescherming tegen lawaai
ER6 : Energiebesparing en thermische isolatie
- Duurzaamheid
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
37
Referentiedocumenten
‘ETICS’
(bepleistering op buitenisolatie)
CE Markering van het volledige systeem volgens de richtlijnen van
ETAG004
Geschiktheid van het systeem met betrekking tot de 6 essentiële
voorwaarden.
ETAG004 Opgesteld door EOTA (mandaat van het CEN)
ETA : Europese Technische Goedkeuring
VERPLICHT
Vrijwillige kwaliteitsmarkering : ATG afgeleverd door BUtgb
- Informatieblad van BUtgb
- TV 209 „buitenbepleisteringen‟ (WTCB)
Referentiedocument voor de evaluatie van de systemen : ETAG004
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
39
Referentiedocumenten:
Informatieblad nr.2 van 2003 van
de Belgische Unie voor
technische goedkeuring in de
bouw (BUtgb)
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
40
Referentiedocumenten:
 Technische Voorlichting
209 “Buitenbepleisteringen”
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
41
Duurzaamheid: bijkomende eisen op belgisch niveau
Samenvatting ETAG < > ETAG+ATG (veroudering)
Aanvaardbaarheid van het systeem
Waterabsorptie
door capillariteit
ETAG004 (verplicht;
CE-markering)
Grote muur (hygrothermisch gedrag)
Vorstgedrag (niet nodig als
waterabsorptie < 0.5 kg/m².24h)
Aanvaardbaarheid van het systeem
Grote muur (hygrothermisch gedrag)
Waterabsorptie
door capillariteit
ETAG004 (verplicht;
CE-markering)
+
Belgische bijlage-ATG
(vrijwillig)
+ Vorstgedrag
Vorstgedrag (niet nodig als
waterabsorptie < 0.5 kg/m².24h)
+ Hechting tussen afwerklaag en grondlaag
(ter hoogte van de wapening)
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
42
Prestaties van ETICS
- Eisen en prestaties
- Karakterisering in labo
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
43
Prestaties van ETICS
De prestaties
De proefmethoden en criteria uit de ETAG 004 (basis voor CE-markering
van ETICS)
 enkel van toepassing op ETICS op basis van cellulaire kunststoffen
(zoals EPS – geëxpandeerd polystyreen) en minerale wol.
 Voor andere isolatiematerialen kunnen aanvullende eisen opgelegd
worden.
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
44
Prestaties van ETICS
Capillaire wateropname van het systeem
Parameter
Karakteristiek
Criterium
Aanvaardbaarheid van
de afwerkpleister
Wateropname na 1h van
- de grondlaag
OF
-pleistersysteem
< 1 kg/m²
Vorstweerstand
zonder rechtstreekse
vorst-dooiproef
Wateropname na 24h van
- de grondlaag
EN
- pleistersysteem
< 0.5 kg/m²
Capillaire wateropname van de isolatie
Na 24h partiële onderdompeling : ≤ 1 kg / m²
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
45
Prestaties van ETICS
Hygrothermisch gedrag
Afb. 5 Grote verouderingsmuur die een met een ETICS afgewerkte gevel simuleert en
bestemd is voor de bepaling van het hygrothermische gedrag in het laboratorium
(volgens de ETAG 004) en van de vorst-dooiweerstand bij vocht (volgens de BUtgbrichtlijnen).
80 Cycli ‘warmte(70°C) – regen’
5 Cycli ‘warmte (50°C) – koud (-20°C)’
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
46
Prestaties van ETICS
Hechting van de grondlaag aan de isolatie
Hechting van de afwerklaag aan grondlaag
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
47
Prestaties van ETICS
Impactweerstand:
 perfotest
 schokken van
harde lichamen
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
48
Prestaties van ETICS
Impactweerstand
Impactweerstand = belangrijk criterium bij keuze van een ETICS
(bv. op het gelijkvloers in een stedelijke omgeving).
 Gebruikscategorieën I, II of III van het systeem, voorgesteld door de leverancier en
opgenomen in de ATG.
Potentiële mechanische beschadigingen : bepalende factor voor het behoud van de
functionaliteit.
De bouwheer en/of de opdrachtgever dienen dan ook goed in het achterhoofd te houden
dat dergelijke beschadigingen een onmiddellijke herstelling noodzaken.
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
49
Mechanische schade
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
50
Prestaties van ETICS
Mechanische schade
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
51
Prestaties van ETICS
Andere prestaties ?
- Met betrekking tot behoud van prestaties (‘duurzaamheid’)
- Met betrekking tot het ‘imago’ en de noodzaak van onderhoud
- Vergelijking technische basis van commerciële argumenten
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
52
Prestaties van ETICS
Naar de keuze van een systeem in
functie van zijn prestaties, de
blootstelling (regen) en zijn
omgeving?
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
53
External Thermal Insulation Composite System with rendering
Inhoud voorstelling ‘ETICS’
- Inleiding en algemene context
- Buitenbepleistering op isolatie en de andere isolatietechnieken van muren
- Groei van de techniek
- ETICS : systeem en componenten
plaatsingstechnieken, de isolatie, het pleister, de toebehoren
- Prestaties van ETICS
- Eisen en prestaties
- Karakterisering in labo
- Uitvoeringsprincipes
- Voorbereidende werkzaamheden
- Uitvoering
→ Technische details : ontwerp en uitvoering
- Oplevering
- Onderhoud
- Samenvatting meest frequente schadegevallen
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
54
Uitvoeringsprincipes
- Voorbereidende werken
- Uitvoering
→ Technische details : ontwerp en uitvoering
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
55
Klimaatvoorwaarden bij de uitvoering
Indien volgende weerstomstandigheden zich voordoen mag
het systeem niet aangebracht worden:
→ de temperatuur : > + 30 °C of < + 5 °C tijdens het
uitvoeren en het verharden (tot 48h na aanbrengen).
Om condensatie te vermijden, moet de temperatuur van de
ondergrond minstens 3 °C hoger zijn dan deze van het
dauwpunt van omgevingslucht.
→ blootstelling in volle zon
→ droge wind
→ slagregen
→ een zeer natte of bevroren ondergrond.
Aanbrengen van dekzeilen ter bescherming tegen bezonning,
tocht, koude wind, ...
Bij twijfel : fabrikant van pleistermortel of van het
buitenbepleisteringsysteem op isolatie raadplegen.
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
56
Voorbereidende werken
Voorafgaande controle en onderzoek van de ondergrond
(door de aannemer)
De ondergrond moet voldoen aan volgende eisen:
→ oppervlaktedroog
→ stabiel
de ondergrond moet voldoende oud zijn. Er dient gelet te worden op eventuele krimp en kruip.
BUtgb : 3 maanden. TV 209 : 6 maanden.
→ zuiver en samenhangend
vrij van mos, stof, verfresten, losse delen, zwellende stoffen, schadelijke uitbloeiingen en andere
hechtingsverminderende stoffen.
→ de tolerantie van vlakheid en verticaliteit respecteren
geen oppervlakte-onregelmatigheden van meer dan 2 cm. Dit kan de bevestigingsmanier
beïnvloeden.
→ compatibel met het systeem.
bvb tussen ondergrond en hechtmortel in geval van sterk absorberende of poederende ondergrond,
steeds advies inwinnen bij fabrikant.
Als aan één of meerdere van deze criteria niet voldaan is:
• fabrikant raadplegen,
• bijkomende schikkingen treffen
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
57
Uitvoeringsprincipes
- Voorbereidende werken
- Uitvoering
→ Technische details : ontwerp en uitvoering
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
58
Uitvoering van ETICS
Infofiche 37. Uitvoering van bepleisteringen met buitenisolatie
(« Interactieve» infofiche online).
WTCB, 2009/03
http://www.wtcb.be/homepage/index.cfm?cat=publications&sub=infofiches&pag=37&lang=nl
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
59
External Thermal Insulation Composite System with rendering
Uitvoeringsprincipes
- Voorbereidende werken
- Uitvoering
→ Technische details : ontwerp en uitvoering
Enkele voorbeelden van detailleringen
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
60
Afwerking van de muurvoet
- Indien isolatie aan buitenkant van de muren in contact met de grond: vochtbestendig
isolatiemateriaal met een geschikt afdichtingssysteem;
- Aanbevolen om een plintafwerking te voorzien die voldoende mechanische weerstand biedt aan
schokken.
- Het ETICS wordt in principe beëindigd op een sokkel- of startprofiel op minstens 30 cm boven
het maaiveld.
- Aandacht moet besteed worden aan het beperken van mogelijke koudebruggen.
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
61
Mogelijke risico‟s: beschadiging van muurvoet
• Plint minder dan 30 cm hoog
• Onefficiënte druiprand aan grondpleister
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
62
Aansluiting aan ramen en deuren
- Ramen en deuren: stabiel vastzetten in de ruwbouw.
- Om redenen van continuïteit van de isolatielaag, aanbevolen de ramen gelijk te plaatsen met het
buitenvlak van de ruwbouw.
- Aansluiting door ofwel een aanzetprofiel + een elastische kitvoeg, ofwel enkel met een elastische
kitvoeg. (regelmatig onderhoud van kitvoeg noodzakelijk!).
- Aansluiting met de raamdorpel bij voorkeur met een metalen dorpel.
- Een opstandje moet aanwezig zijn aan de zijkant van de dorpel om infiltraties te vermijden.
- Afstand tussen binnenrand van de druiplijst van de dorpel en afgewerkte gevelvlak : ≥ 30 mm
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
63
Mogelijke risico’s: voorbeeld
• Het schrijnwerk wordt geplaatst in een metalen kader die
dienst doet voor het stoppen van het pleister
• Dit kader strekt zich uit tot binnenkant verder dan de dikte
van de buitenisolatie en vormt bijgevolg een koudebrug
(vochtige plaats)
Elastische kitvoeg
Metalen kader
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
64
Aansluitingen met dakranden van platte daken
Langs boven moet het isolatiesysteem waterdicht
afgewerkt worden; door:
- de dakafdichting door te trekken en aan te sluiten op
een dakrandprofiel (afb. 24)
- te bedekken met een muurkap van natuursteen of van
metaal (afb.25 A en B).
Voldoende oversteek om aflopend water van het
parement te verwijderen:
→ Druiplijst op minstens 30 mm buiten het afgewerkte
gevelvlak en afscherming van de rand over een hoogte
van minstens 50 mm.
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
65
Aansluitingen van regenwaterafvoeren
Rondom de doorvoer, een zwelband en een kitvoeg voorzien.
Verticale gedeelte van de afvoer plaatsen op 35 mm tot 60 mm (i.f.v. het type afwerkpleister)
van het pleisterwerk.
Afwateringsgoot:
Zelfde principe: minimum 35 à 60 mm oversteek (60 mm in geval van gekrabte pleister)
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
66
External Thermal Insulation Composite System with rendering
Inhoud voorstelling ‘ETICS’
- Inleiding en algemene context
- Buitenbepleistering op isolatie en de andere isolatietechnieken van muren
- Groei van de techniek
- ETICS : systeem en componenten
plaatsingstechnieken, de isolatie, het pleister, de toebehoren
- Prestaties van ETICS
- Eisen en prestaties
- Karakterisering in labo
- Uitvoeringsprincipes
- Voorbereidende werkzaamheden
- Uitvoering
→ Technische details : ontwerp en uitvoering
- Oplevering
- Onderhoud
- Samenvatting meest frequente schadegevallen
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
67
Oplevering van de werken
- Toleranties
Controle van de geometrische karaksteristieken :
Vlakheid,
Rechtheid van lijnen,
Beschikbare breedte bij aansluitingen;
Verticale stand,
Horizontaalheid van lijnen,
Haaksheid.
- Uitzicht
Oppervlaktetextuur,
Kleur.
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
68
Oplevering
Nazicht van de vlakheid:
Controle met een stijve lat van
0,2 en/of 2 m aan de uiteinden
voorzien van blokjes met een
dikte gelijk aan de toegelaten
tolerantie
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
69
Toleranties
op het pleister
(cfr TV 209)
Tolerantieklasse
Pleistertype
type 1
Dun mineraal (éénlaags) of kunstharspleister met
fijne structuur
type 2
fijn geschuurd, effen pleisterwerk, eventueel
voorzien om te schilderen
type 3
dik mineraal pleister, zoals krabpleister
of grof sierpleister.
Van toepassing tenzij
expliciet vermeld
aangeraden
Klasse 2
Klasse 1
Indien niet uitdrukkelijk
overeengekomen, worden
enkel de toleranties van
belangrijkheidsgraad ‘a’
gecontroleerd.
Klasse 2 of 3
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
70
Oplevering
Uitzicht
Visuele controle : nazicht vanop een afstand van minimaal 3 m van het pleister
in droge en niet-bezonde toestand.
Er mogen geen scherpe aflijningen of gebreken zichtbaar zijn bij de
aanvaarding in de toestandsvoorwaarden als hierboven beschreven.
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
71
Oplevering
Uitzicht van de pleister
Beoordeling op objectieve wijze: kleurmetingen met behulp van een colorimeter.
Afwijking (ΔE*-waarde) berekenen tussen de te vergelijken zones:
•Een ‘normale’ afwijking: ΔE* ≤ 10 eenheden (1) (Van toepassing indien geen
andersluidende bepalingen in de contractuele documenten)
•Eventuele strengere eisen (bv. 5 eenheden) moeten expliciet vermeld worden in de
contractuele documenten.
Toekomst : huidige criteria waarschijnlijk vervangen door strengere eisen, gebaseerd op
de RAL-kleuren (zie tabel 12 uit de TV 216 voor de toegelaten kleurvariatie ten opzichte
van de RAL-kleuren).
(1) Deze eis is strenger dan de eisen uit de TV 209 en is gebaseerd op de recente technische voorschriften voor gevels uit
zichtbeton.
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
72
Oplevering
Uitzicht: kleurverschil
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
73
Oplevering
Uitzicht: kleurverschil
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
74
External Thermal Insulation Composite System with rendering
Inhoud voorstelling ‘ETICS’
- Inleiding en algemene context
- Buitenbepleistering op isolatie en de andere isolatietechnieken van muren
- Groei van de techniek
- ETICS : systeem en componenten
plaatsingstechnieken, de isolatie, het pleister, de toebehoren
- Prestaties van ETICS
- Eisen en prestaties
- Karakterisering in labo
- Uitvoeringsprincipes
- Voorbereidende werkzaamheden
- Uitvoering
→ Technische details : ontwerp en uitvoering
- Oplevering
- Onderhoud
- Samenvatting meest frequente schadegevallen
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
75
Onderhoud
Regelmatig onderhoud:
nodig voor zowel technische als esthetische redenen.
De onderhoudsfrequentie hangt af van :
- het pleistersysteem,
- de goede ontwerp van de detailleringen,
- de goede uitvoering van de detailleringen,
- de omgeving,
- zijn blootstelling aan vocht.
Na de oplevering van een ETICS, staat de bouwheer in voor het onderhoud.
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
76
Onderhoud
- Het correcte gebruik en onderhoud van pleistersystemen laten een veel langere
levensduur toe dan de 25 jaar die voorzien worden door de ETAG 004.
-Het behoud van het uitzicht is voornamelijk afhankelijk van het gebruikte pleistertype,
de omgeving, de blootstelling (bv. vocht) en het doordachte ontwerp en de zorgvuldige
uitvoering van de detailleringen.
-Een nieuwe verflaag voor kunstharsgebonden sierpleisters is doorgaans slechts nodig
na langer dan 6 jaar.
De noodzaak van een nieuwe verflaag bepalen door een regelmatig nazicht.
Indien nodig, kan men opteren voor een tienjaarlijkse opfrisbeurt.
-Eventuele beschadigingen aan het pleister bij voorkeur onmiddellijk herstellen.
- Nodige aandacht voor de aansluitingsdetails: defecte of loszittende delen (kitvoegen,
regenafvoeren, etc.) zo snel mogelijk vervangen.
- Zie ‘infofiche 47’
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
77
Infofiche 47 – WTCB
Onderhoud
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
78
Onderhoud
Invloed op vervuiling:
- van de sollicitaties (blootstelling)
- van de aanwezigheid van mechanische bevestigingen (thermische bruggen bevorderen de droging
van het pleister)
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
79
External Thermal Insulation Composite System with rendering
Inhoud voorstelling ‘ETICS’
- Inleiding en algemene context
- Buitenbepleistering op isolatie en de andere isolatietechnieken van muren
- Groei van de techniek
- ETICS : systeem en componenten
plaatsingstechnieken, de isolatie, het pleister, de toebehoren
- Prestaties van ETICS
- Eisen en prestaties
- Karakterisering in labo
- Uitvoeringsprincipes
- Voorbereidende werkzaamheden
- Uitvoering
→ Technische details : ontwerp en uitvoering
- Oplevering
- Onderhoud
- Samenvatting meest frequente schadegevallen
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
80
Schadepreventie
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
81
Samenvatting frequente schadegevallen
1.
Scheurvorming
2.
Loskomen en blaasvorming
3.
Vlakheid
4.
Uitzicht en vervuiling
5.
Mechanische beschadiging
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
82
1. Scheurvorming
Potentiële oorzaken :






Krimp in plastische fase van de hydraulische basispleister
Hydraulische krimp van de minerale (basis)pleister
Krimp van de isolatieplaten (EPS)
Plaatsing van de isolatieplaten
Hygrothermische vervormingen ter hoogte van detailleringen
Corroderen van de profielen
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
83
Scheurvorming
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
84
2. Loskomen en blaasvorming
 Het loskomen en/of blaasvorming in een buitenbepleistering wordt
doorgaans veroorzaakt door vocht dat achter de bepleistering geraakt.
Hierdoor kan het basispleister zijn cohesie verliezen (vorst) en/of bij
droging kan het afwerkpleister “weggeduwd” worden (hierbij speelt de
initiële aanhechting ook een rol evenals de waterdampdoorlaatbaarheid van
het pleistersysteem).
 Potentiële bevochtigingswegen:
 Detaillering (openstaande verbindingen, anomalieën in kitvoegen, …)
 Scheurvorming
 Wateropname van het pleister zelf (volgens ETAG 004 maximaal
1kg/m² na 24 uur)
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
85
Loskomen en blaasvorming
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
86
Loskomen en blaasvorming
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
87
3. Vlakheid
Preventie:

Nazicht van de vlakheid en verticaliteit van de ondergrond alvorens de
werken aan te vatten

Zorgvuldige plaatsing van (hoek)profielen, …

Zorgvuldige uitvoering van de pleister

Hernemingen voorzien ter hoogte van voegen of van minder in het oog
springende plaatsen
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
88
4. Uitzicht en vervuiling
Potentiële oorzaken van vervuiling en vlekken
 Capillaire opzuiging
 Slechte opvatting van dorpels, muurafdekkingen;
 Opentaande voegen;
 Mos- en algenontwikkeling;
 Atmosferische vervuiling.


Regelmatig onderhoud van de bepleistering
Eventueel aanbrengen van vocht- en/of algen/moswerende producten
(geschikte verf, algicide, hydrofuge)
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
89
Uitzicht en vervuiling
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
90
5. Mechanische beschadiging
Preventie:
 Keuze van het systeem in functie van de bereikbaarheid cf. ETAG004
(in ETA) ! !
 Vereist een onmiddellijke herstelling
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
91
External Thermal Insulation Composite System with rendering
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
92
External Thermal Insulation Composite System with rendering
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
93
External Thermal Insulation Composite System with rendering
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
94
External Thermal Insulation Composite System with rendering
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
95
External Thermal Insulation Composite System with rendering
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
96
External Thermal Insulation Composite System with rendering
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
97
External Thermal Insulation Composite System with rendering
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
98
Eindwoord
Bepleisteringssysteem op buitenisolatie :
→ tal van voordelen in de context van de energieprestatie van gebouwen (zowel bij nieuwbouw
als bij renovaties).
→ keuze afhankelijk van verschillende economische, technische en esthetische factoren:
- de weersomstandigheden tijdens de uitvoering,
- de staat van de ondergrond (bv. vlakheid),
- de hoogte van het gebouw,
- de bestemming van het gebouw (impactweerstand),
- de gevoeligheid voor de weersinvloeden,
- het gewenste uitzicht van de afwerking (textuur en kleur),
- het beoogde brandgedrag,
- de kostprijs van de werken
- de omvang van de latere onderhoudswerkzaamheden.
Aandacht:
 Systemen gebruiken die geschikt zijn voor het Belgische klimaat : systemen met CE-markering
(ETA – Europese Technische Goedkeuring volgens de ETAG 004) + ATG.
 Uitvoering van ETICS door een gespecialiseerd bedrijf.
http://www.wtcb.be
http://energie.wtcb.be
http://www.butgb.be
23/11/2010
Voordracht "ETICS"
I. Dirkx
99