Kennisdocument 3 CONTEXTANALYSE

Kennisdocument 3
CONTEXTANALYSE
Inhoud
1. Het belang van een contextanalyse
4
2. Ken de context in het belang van de duurzaamheid
van het project
3. Het uitvoeren van een contextanalyse
4
5
4. Conclusies op basis van beide contextanalyses:
Relaties en Factoren
Uitgever: Wilde Ganzen
Auteur: MDF
Mede tot stand gekomen dankzij subsidie van: NCDO
3|
8
PI-DOC 3: CONTEXTANALYSE
Voordat je als Nederlands Particulier Initiatief aan de slag gaat voor een
ontwikkelingsproject, is het belangrijk dat je eerst bewust wordt van de
omgeving waarin het project moet plaatsvinden. Deze omgeving wordt
ook wel de context van een project genoemd. Hierin bevinden zich
andere organisaties, doelgroepen en instituties (culturele normen en
waarden, wettelijke regelingen, etc.) die van invloed kunnen zijn op het
functioneren van het project. Dit document helpt bij het analyseren van
de context om samen met de lokale partner een project zo succesvol
mogelijk te maken.
Bij een contextanalyse breng je in kaart wie de andere spelers in het veld
van het project zijn, welke relaties zij onderling hebben en welke relatie
het project met deze organisaties zou kunnen hebben of wensen. Naast
andere spelers kunnen er ook factoren in de omgeving zijn die het project
positief of negatief kunnen beïnvloeden, zoals de politieke situatie, het
klimaat en de cultuur.
1. Het belang van een contextanalyse
Het goed in kaart brengen van de context en van ‘wie doet wat’, ‘wie
communiceert met wie’ en ‘wie levert welke producten en diensten’, is erg
belangrijk. Weten wie wat doet helpt overlap voorkomen, het kan goede
tips opleveren en tot interessante samenwerking leiden. Uiteindelijk moet
het project voldoen aan een daadwerkelijke behoefte. Een contextanalyse
helpt dus bij het bepalen van:
- de positie van het project t.o.v. andere ontwikkelingsactiviteiten en/of
voorzieningen;
- de relevantie van het project, dus de mate waarin het project voorziet in
een behoefte die niet al door anderen wordt vervuld of kan worden
vervuld;
- de samenwerkingsmogelijkheden;
- de risico’s.
2. Ken de context in het belang van de duurzaamheid van
het project
Uit ervaring is gebleken dat projecten die gebruikmaken van al bestaande
organisaties, structuren, diensten of producten een veel grotere kans
hebben om te blijven voortbestaan dan projecten die alleen op eigen
kracht zijn opgezet. Ook voor de duurzaamheid van een project is een
contextanalyse dus een erg belangrijk instrument. Met een goede analyse
kun je de juiste partner kiezen voor het project en is de kans van slagen
veel groter.
Uit de praktijk
Een PI heeft een school gebouwd in een dorpje in een Zuid-Amerikaans land. De
bouw is met geld uit Nederland gefinancierd en de school is erg mooi
geworden. Met de ouders wordt afgesproken dat zij voor elk kind schoolgeld
zullen betalen. De school wordt met veel ceremonie geopend, maar als de
schoolleiding het schoolgeld wil innen, worden de kinderen een voor een van
school gehaald.
Wat blijkt: de ouders willen geen schoolgeld betalen. Ze vinden dat als de
organisatie zoveel geld heeft om een prachtige, luxe school neer te zetten er
ook wel genoeg geld moet zijn om gratis onderwijs te bieden. Zijzelf hebben
nauwelijks genoeg geld om dagelijks een maaltijd op tafel te zetten.
WILDE GANZEN PI-DOC 3 Contextanalyse
|4
3. Het uitvoeren van een contextanalyse
Met een contextanalyse krijg je antwoord op de volgende vragen:
1. Wie zijn de andere spelers in de directe omgeving waarmee je in het
project kunt samenwerken en welke relaties heeft het project ermee?
2. Welke factoren in de omgeving kunnen het project positief of negatief
beïnvloeden?
Denk vooraf eerst na over welke organisatie(s) je als uitgangspunt voor
de analyse neemt en of de Nederlandse PI samen met de mensen ter
plekke de analyse maakt, of dat de mogelijke nieuwe partner dit doet.
DE ANDERE SPELERS IN
DE DIRECTE OMGEVING
Voordat je de spelers en hun onderlinge relaties in de context van het
project gaat bepalen, moet je je uitgangspunt vaststellen. Dit kan het
project zijn, of de organisatie die het project uitvoert.
Stap 1: besluit of de organisatie of het project het uitgangspunt vormt in
de analyse.
Formuleer vervolgens een vraag op basis waarvan de analyse
wordt uitgevoerd, bijvoorbeeld: Met welke partijen moeten we
rekening houden en op welke manier moeten we dat doen, om de
levensvatbaarheid en relevantie van het project zeker te stellen?
Met behulp van de analyse die je nu aan de hand van specifieke
vragen maakt, krijg je letterlijk een plaatje van de organisatie of
het project en de bestaande relaties met andere spelers.
Stap 2: identificeer alle betrokken partijen die op een of andere manier
een link hebben, of mogelijk kunnen hebben met het project. Denk
hierbij aan:
- de doelgroep (al dan niet georganiseerd);
- bestaande ontwikkelingsorganisaties (NGO’s, netwerken, etc.) die
al actief zijn in de omgeving van het project, dorp, stad of land;
- politieke, sociale, sociaal-culturele, technische en religieuze
organisaties (met veel invloed) die vertegenwoordigd zijn in de
omgeving, zoals kerken, scholen, lokale overheden, bedrijven,
formele en informele leiders.
Stap 3: bepaal de huidige relaties die de uitvoerende organisatie heeft met
de geïdentificeerde spelers in stap 2.
Denk aan de volgende mogelijkheden die hierop van invloed
kunnen zijn:
- Is er sprake van een hiërarchische relatie? Wie moet wie orders
geven?
- De relatie kan coöperatief zijn. Wie werkt er samen met wie?
- Er kan al een operationele relatie zijn in de zin dat er diensten of
producten ingekocht of geleverd kunnen worden.
- Is er een financiële relatie? Wie financiert wie?
Stap 4: bepaal de intensiteit van de relatie. Intensiteit kan worden
uitgedrukt in: hoeveelheid van de te leveren diensten of
producten;
- frequentie van communiceren;
- belangrijkheid (macht) van de relatie.
5|
| WILDE GANZEN PI-DOC 3 Contextanalyse
Stap 5: visualiseer de analyse als volgt op een vel papier:
Stap 6: trek conclusies op basis van de afbeelding. De kaart die we hebben
gemaakt laat het volgende zien:
- alle belangrijke spelers/organisaties;
- alle belangrijke relaties;
- de intensiteit en kwaliteit van de relaties.
Het helpt je bij het trekken van de volgende conclusies:
- over de complexiteit van de omgeving waarin het project gaat
plaatsvinden;
- welke spelers belangrijk zouden kunnen zijn, maar waar je nog géén
intensieve relatie mee hebt (dus die je zou kunnen gaan opbouwen);
- of, en zo ja, welke organisaties in hetzelfde domein werkzaam zijn;
- welke belangrijke/invloedrijke organisaties van belang zijn voor het
slagen van het project;
- wat de positie van het project/de organisatie in de context is en wat er
gedaan moet worden om deze te kunnen verdedigen of toe te lichten
aan buitenstaanders, bijvoorbeeld donateurs;
- of er een aanpassing van het voorgenomen project nodig is;
- en soms ook: het besluit om maar af te zien van het project.
WELKE OMGEVINGSFACTOREN KUNNEN HET PROJECT POSITIEF OF NEGATIEF BEÏNVLOEDEN ?
Naast het in kaart brengen van andere spelers is het ook erg belangrijk om
de factoren die het project positief of negatief beïnvloeden te identificeren
en analyseren.
Negatieve omgevingsfactor
Een projectorganisatie in een Afrikaans land wilde dorpsbewoners
voorlichten over condoomgebruik als bescherming tegen AIDS. Het project
was opgezet met financiële middelen en kennis uit Nederland. Lokale
vrijwilligers trokken de dorpen in om mensen voorlichting te geven over het
belang van condoomgebruik. Zij waren geïnteresseerd in de voorlichting,
maar een toename in gebruik bleef uit. Na onderzoek bleek dat de
religieuze leiders uit de dorpen, die zeer veel invloed hadden, op zondag in
de kerken het gebruik van condooms verboden.
WILDE GANZEN PI-DOC 3 Contextanalyse
|6
Religie is in dit voorbeeld een factor die het succes van het project in de
weg stond. Het is dus belangrijk dit soort factoren in kaart te brengen en
hun invloed te analyseren, voordat het project van start gaat. Neem
hiervoor de volgende stappen:
Stap 1: wie/wat staat er centraal in de analyse, de organisatie of het
project?
Stap 2: formuleer de vraag waar je door middel van de analyse antwoord
op wilt krijgen. Bijvoorbeeld: met welke regels en gebruiken moet
ik rekening houden (en op welke manier) om de levensvatbaarheid
en relevantie van het project zeker te stellen?
Stap 3: bepaal het gebied (grootte) waarop je de analyse wilt uitvoeren.
Stap 4: maak vervolgens een lijst van alle factoren die het project positief
of negatief kunnen beïnvloeden, denk aan politieke, juridische
(procedures), infrastructurele, technische, economische, financiële,
religieuze en culturele factoren.
Stap 5: hoe belangrijk is elke factor voor het laten slagen van het project?
Stap 6: kan het project een factor beïnvloeden? Kan het project iets doen
om de factor in belangrijkheid te laten toe- of afnemen?
Stap 7: classificeer en analyseer de factoren voor de volgende vier
onderdelen:
1. Beleid, politiek en procedures
2. Aanbod
3. Vraag
4. Samenwerking / concurrentie
Stap 8: maak het volgende plaatje compleet
Factorenscan
Beleid/regelgeving
politiek
Geen directe
invloed
Invloed
Aanvoer van
middelen
Partner
organisatie
Vraag van
gebruikers
Concurrentie/
Samenwerking
Samenwerking
Stap 9: trek conclusies op basis van wat het plaatje je vertelt over de
factoren die het project positief en negatief beïnvloeden en de
hoeveelheid invloed die het project zelf daarop kan uitoefenen.
7|
| WILDE GANZEN PI-DOC 3 Contextanalyse
4. Conclusies op basis van beide contextanalyses:
Relaties en Factoren
Op welke manier kun je nu conclusies trekken voor het plannen van een
succesvol project op basis van beide contextanalyses? Daarvoor moet je
dwarsverbindingen leggen. Leg de conclusies van beide analyses naast
elkaar en stel de volgende vragen:
- Zijn er overeenkomstige conclusies uit beide analyses getrokken? Dit kan
een bevestiging van bepaalde vraagstukken zijn.
- Zijn er grote verschillen tussen beide analyses, waarin zitten die en wat
zeggen die verschillen? Zijn ze gunstig of ongunstig voor het project?
- Zijn er relaties en/of factoren die je ten gunste van de uitvoering van het
project kunt gebruiken?
- Zijn er relaties en/of factoren die gunstig zijn voor het project, die je nog
niet hebt, maar die je wellicht kunt realiseren of die het project kunnen
gaan beïnvloeden?
- Moet je het project misschien bijstellen, of kun je zelfs maar beter afzien
van het project?
SUCCES VAN ANALYSES
Een project in een Aziatisch land wil meisjes stimuleren naar school te gaan
en een beroep te leren. Uit de beide contextanalyses komt naar voren dat
de projectorganisatie helemaal geen contact heeft met ouderorganisaties
en de lokale overheid. Uit de factorenanalyse blijkt dat politiek en ouders
veel invloed hebben op het wel of niet naar school sturen van meisjes. De
projectorganisatie besluit om contact te leggen met de ouderorganisatie en
de lokale overheid om haar projectdoel uit te leggen, hiervoor draagvlak te
creëren en beide een rol te geven in het project.
DUURZAAMHEID
De partnerorganisatie en de doelgroep van het project hebben er
natuurlijk alle belang bij dat het project na terugtrekking van het
Nederlandse PI kan blijven bestaan. Door het project in de lokale context
te plaatsen, vergroot je de kans op duurzaamheid. Het uitvoeren van de
contextanalyse heeft ook een belangrijk participatief karakter, als de
analyse samen met de doelgroep en de partnerorganisatie wordt
uitgevoerd. Zij hebben immers kennis van de lokale omgeving en de
Nederlandse partner kan hiermee zijn voordeel doen. Bovendien wordt
dan ook rekening gehouden met het projecteigendom, oftewel het
ownership. Het project is per slot van rekening eigendom van de lokale
partnerorganisatie en doelgroep, zodat de relevantie wordt gewaarborgd
en het project van binnenuit wordt gedragen.
Lees ook PI-doc 4: Duurzaamheid van het Project.
WILDE GANZEN PI-DOC 3 Contextanalyse
|8
Wilde Ganzen
Heuvellaan 36
1217 JN Hilversum
t 035 - 625 10 30
f 035 - 624 66 77
rekening 40 000
[email protected]
www.wildeganzen.nl