20160301.Mastercourse - algemene inleiding

Mastercourse – Introductie
Technologische en maatschappelijke ontwikkelingen stellen de bestaande manieren van denken over
archiveren, en de institutionele verhoudingen in de archiefwereld ter discussie. Tijdens de
managementconferentie voor de archiefsector in najaar 2015 is uitgebreid stil gestaan bij die ontwikkelingen
en de mogelijke impact op de archieffunctie aan de hand van de paper ‘Op weg naar 2020 en verder….’.
Deze mastercourse bouwt daarop voort. Zij biedt directeuren van archiefinstellingen en strategisch adviseurs
verdieping op de scenario’s uit ‘Op weg naar 2020 en verder…’. Instrumenten en kaders die nu worden
ontwikkeld en geïmplementeerd worden in het perspectief geplaatst van die grotere technologisch
maatschappelijke ontwikkelingen.
In de mastercourse staat het strategisch handelingsperspectief centraal. Zij biedt de deelnemers inzichten en
instrumenten die behulpzaam zijn bij het maken van strategische keuzes in het licht van de grote
veranderingen die plaats zullen vinden, maar waarvan ook nog niet volledig duidelijk is welke kant die opgaan.
Daarbij wordt aandacht besteed aan zowel het handelingsperspectief van de individuele instellingen, als aan
het handelingsperspectief van de sector als geheel.
De thema’s
Aan de orde komen de volgende thema’s:
Startsessie ‘Op weg naar 2020 en verder….’: In deze startsessie ontwikkelen we met elkaar een beeld van de
technologisch maatschappelijke ontwikkelingen die nu volop gaande zijn, en de potentiële impact op de
archiefsector in 2020 en verder. We staan stil bij visie en strategie en geven een doorkijk naar opzet en
werkwijze van de mastercourse
Organisatieontwikkeling: In dit blok staan we stil bij de strategische vragen op het gebied van
organisatieontwikkeling. Daarbij komen onder andere aan bod de positionering va de arcieffunctie en
archiefinstellingen, schaalgrootte en samenwerkingsverbanden, PIOFAH en samenwerking op sectorniveau
Kwaliteit en DUTO: Dit blok maakt een tour d’horizon langs huidige normenkaders, en gaat in op de
waarde ervan voor de langere termijn en de vraag: hoe voer je een zinvol gesprek over kwaliteit met
CIO’s?
Big data, linked data: Kansen als hub of subhub in het netwerk van informatie voor onderzoekers.
Effectief uitwisselen, , herbruikbaar/interpreteerbare en interoperabel data beheren en beschikbaar
stellen, kansen en kosten, openbaarheid en privacy van informatie. (begin mei workshop /themadag
linked data te broadcasten?)
Dienstverlening – ook openbaarheid?: In dit blok komt de impact van technologisch
maatschappelijke ontwikkelingen op doelgroepen, gebruikersbehoeften, en potentiële
dienstverleningsconcepten aan bod. Hoe maak ik strategische keuzes in het spanningsveld tussen
huidige behoeften en toekomstige behoeften.
E-depot: Het onderwerp van dit blok is het e-depot in brede zin: een voorziening, niet ‘een ding’ (dus
het OAIS-model). Deelnemers denken op strategisch niveau na over verschillende varianten en
concepten van e-depot: als integraal onderdeel van een grotere informatiearchitectuur, als
tussenstation in de context van een voortdurende technologische ontwikkeling en als ‘shared
service’ in een samenwerkingsverband of netwerk.
Digitaal geheugen: In dit blok verkennen we actuele dilemma’s en ontwikkelingen rond
informatiebeleid bij de digitale overheid, die relevant zijn voor de geheugenfunctie. Deze vormt een
samenhangend geheel met het blok ‘Naar voren in de keten’. Aan de orde komen strategische vragen
als ‘Over welke informatie wil je wel of niet ‘in control’ zijn’ en ‘wat valt er eigenlijk te archiveren?’
en tactische onderwerpen als ‘enterprise-architectuur, applicatielandschap en connectiviteit’ en
‘openbaarheid’.
Naar voren in de keten: In dit blok kijken we naar de ontwikkeling van vervagende grenzen tussen
dynamische informatie voor het primaire proces van organisaties, en het ‘statisch archief’. Wat
betekent dat voor de archieffunctie? Hoe borg je dan duurzaamheid van informatie en collecties? Als
de oplossing zit in ‘Naar voren in de keten’, hoe komen archiefvormer en archiefinstelling
daadwerkelijk bij elkaar aan tafel?
Collectie en collectievorming: Dit blok vormt een samenhang met ‘digitaal geheugen’ en ‘Naar voren
in de keten’. Welke impact hebbend de ontwikkelingen bij archiefvormers op de manier waarop de
sector de toekomst om gaat met collecties en collectievorming. Denk daarbij aan de overheid die
decentraliseert en steeds meer uitbesteed. Wat betekent dit voor het denken over collecties en
collectievorming? Van wie is een collectie dan nog? Brengen we in de toekomst nog collecties over,
of organiseren we alleen dat collecties vindbaar blijven en toegankelijk zijn?
Zoeken en vinden In dit blok worden in vogelvlucht zoeken en vinden behandeld, evenals datamining, e-discovery,digitale onderzoekruimte, digital mailroom/geautomatiseerd indexeren, kortom
inzet van techniek. (persoonlijke) vaardigheden en index ‘bouwen’, zoals thesauri en ontologieën.
Hierin komt ook metadata (tmlo/topX), tagging, OCR, SEO globaal aan de orde.
Juridische aspecten als uitdaging. Beperkingen en kansen. Dubbelt met big data/linked data. Ik zou
‘m liever bij big data, linked data plaatsen dan apart.
Persoonlijke ontwikkeling: In deze sessie staan het veranderkundig perspectief en het strategisch
handelen van de directeur en leidinggevende centraal: Hoe verlopen maatschappelijke
transitieprocessen en hoe zorg je dat je zelf actor wordt in die vernieuwing en voorkom je dat je een
speelbal wordt van de turbulente omgeving. Hoe bouw je coalities en neem je de organisatie en
medewerkers mee in de strategische keuzes. Welke dilemma’s kom je tegen gaandeweg de rit en
hoe ga je daarmee om?
Werkwijze van de mastercourse
De werkwijze moet nog verder worden uitgewerkt.
In ieder geval een combinatie van theoretische inzichten, inspirerende praktijken, werkopdrachten en bekend
raken met instrumentarium.
Een combinatie van bijeenkomsten voor de hele groep en tussen de bijeenkomsten door een of twee intervisie
sessies in kleinere groepen, enof individuele coaching.
Facultatieve of verplichte leeropdracht gebaseerd op de eigen praktijk.
Beschikbaar stellen van inzichten voor een bredere doelgroep via online presentaties
Certificering
Bekeken kan worden of certificering mogelijk is.
Voor de pilotgroep is dat waarschijnlijk niet haalbaar.
Zie verder notitie mijlpaal 4, uitvoeringsplan archief 2020