Krachtgericht werken als krijtlijn

Krachtgericht werken als krijtlijn
Kristin Nuyts
Samenleving
evolueert
Andere tijden, andere vragen …
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Complexiteit
Globalisering
Diversiteit
Dualiteit
Werkloosheid
Multiculturaliteit
Individualiteit
Assertiviteit
Veiligheid
Medicalisering
NIMBY/NIVEA
Sociaal werk
(re)ageert
Zoekt antwoorden op uitdagingen
• Begin 20ste eeuw : paternalisme
• Jaren ‘70 en ‘80: empowerment
• Jaren ‘80 en ‘90: deskundigheid, professionaliteit,
specialiteit, fragmentering, protocollering.
• Eind jaren ‘90 en ‘00: vraaggestuurd, context,
strenght-based (Rapp & Gosha)/Bindkracht en
empowerment (K.Driessens; Tine Van Regenmortel),
presentietheorie, outreachend,
leefwereldgeörienteerd…
Evolueert vandaag naar gemeenschapsgerichte
en krachtgerichte zorg
Beleid kadert
Duidelijke tendensen
• Nationaal en internationaal
• Van verzorgingsstaat naar civil society,
burgerschap
• Rechten en plichten
• Vermaatschappelijking
Decreet IJH
• Art 2. bepaalt dat de jeugdhulp “maximaal de eigen krachten
inzet van minderjarigen, ouders of opvoedingsverantwoordelijken
en de betrokken personen uit de leefomgeving, en hen daarin
versterkt”.
• Gekoppeld aan de doelstelling om “in te zetten op de
vermaatschappelijking van de jeugdhulpverlening”. Dit moet
leiden tot het vermijden van de instroom in de hulpverlening, meer
participatie in de jeugdhulpverlening en het stimuleren van
emancipatie en participatie in de samenleving.
• Daartoe moeten methodieken ingezet worden die tot doel hebben
de jeugdhulpverlening “zo inclusief mogelijk te organiseren”, door
in dialoog een ‘ondersteuningsplan’ op te stellen, dat ‘flexibiliteit
waarborgt en dat hun bestaande sociale netwerk inzet en
versterkt of dat voor hen een sociaal netwerk creëert”.
Vermaatschappelijking van de hulp
Hulp
continuïteit
waarborgen
Op een gepaste
wijze omgaan
met
verontrusting
Tijdige toegang
tot de jeugdhulp
Vermaatschappelij
king van de
jeugdhulp
Voorzien in een
aanbod
crisisjeugd hulp
Doelstellingen
Integrale
Jeugdhulp
Maximale
participatie van
de minderjarige
en zijn gezin
Wat:
Maximale aandacht voor de eigen krachten in
netwerk, familie, maatschappij
Hefbomen:
Gebruik maken van aangepaste methodieken
Verslag doen van krachtgericht werken bij stap naar
toegangspoort of naar gemandateerde
voorzieningen
Maximale participatie van de
minderjarige en zijn context
Hulp
continuïteit
waarborgen
Op een gepaste
wijze omgaan
met
verontrusting
Tijdige toegang
tot de
jeugdhulp
Vermaatschappelij
king van de
jeugdhulp
Voorzien in een
aanbod
crisisjeugd
hulp
Doelstellingen
Integrale
Jeugdhulp
Maximale
participatie van
de minderjarige
en zijn gezin
Jongeren zelf
Hulp zoeken is om problemen
vragen!
• Een vertrouwenspersoon: iemand die ze kennen
en waar ze terecht kunnen
• Begrip en respect
• Iemand die luistert
• Vertrouwen en vertrouwelijkheid
• Controle over het eigen leven: meedenken en
meebeslissen
Krachtgericht werken
met sociale netwerken
D. Saleeby
Ref. : Dennis Saleeby, Power in the people:
strenghts and hope, in Advances in Social Work
Vol. 1 No. 2, 127-136. Indiana University School of
Social Work, 2000.
Krachtgericht sociaal werk
• Saleeby definieert 6 criteria voor een krachtengerichte
praktijk :
1. Het is doel-georiënteerd: welke doelen willen cliënten in hun
leven realiseren? Sociaal werk helpt hen die doelen te
formuleren. Toekomstgericht.
2. Het brengt de aanwezige krachten in beeld, wat al werkt en hoe
de cliënt nu (niet in het verleden) met problemen omgaat.
3. De hulpbronnen in de directe omgeving worden optimaal benut.
4. Om de krachten van de cliënt en diens omgeving te mobiliseren,
moet het sociaal werk expliciete methodes inzetten.
5. De relatie tussen de sociaal werker en de cliënt genereert ‘hoop’.
6. Het draait om betekenisvolle keuzes, die de cliënt zelf moet
kunnen maken. Sociaal werk helpt om keuzemogelijkheden te
verruimen en te verduidelijken.
6 Basisprincipes
• Empoweren: cliënten hebben maximale
zeggenschap over beslissingen die hun eigen
leven aangaan. (Meer) Regie over hun eigen leven
(krijgen of herwinnen). Besluitvorming en sturing!
• Activeren: De mensen die we ondersteunen zijn
de experts op het gebied van wat ze willen.
Gezinnen en mensen die zij belangrijk vinden zijn
de deskundigen over hun eigen (gezins)leven.
• Respecteren: is het erkennen van andermans
autonomie; dus acceptatie dat je de ander nooit
helemaal zult begrijpen. Gelijkwaardigheid.
6 Basisprincipes
• Motiveren: Motiveren is een werkwoord: een
tekort aan motivatie van gezinnen is een uitdaging
voor professionals.
• Vertrouwen: Bouw een gemeenschappelijke
verantwoordelijkheid op. Zoek een evenwicht
tussen verantwoordelijkheid geven en krijgen.
• Veiligheid: Zoek naar uitzonderingen op
veiligheid (bijv. op verwaarlozing en
mishandeling). Kracht van sociale controle.
Werken met het sociaal netwerk
• Meer dan het sociale netwerk in kaart
brengen: er actief mee werken
• De kring groter maken, meer (draag)kracht:
sociale steun en sociale controle.
• Eigen kracht’ ≠ ‘trek uw plan’: vitale coalitie
tussen hulpverlening en netwerk.
• Doel: brug formele en informele;
systeemwereld en leefwereld om ervoor te
zorgen dat wat er gebeurt ook ‘echt werkt’
Uitkomst: ‘Eigen plan’
• Een plan waarin staat wat de jongeren/ familie
zelf wil en zal doen; de eigen krachten die ze
inzetten. Waar nodig wordt aanvullende
professionele hulp ingeschakeld.
• Sturing ligt bij het netwerk
• Veiligheid & wettelijkheid
Visie vereist geen indicatiestelling
• Het begrip ‘zorg’ wordt in dit krachtenparadigma
vervangen door het begrip ‘ondersteuning’ en
‘dienstverlening’
• Kenmerkend: uitgangspunt, geen indicatiestelling!
• Ondersteuning gegeven wordt vanuit:
– het sociale netwerk
– het sociale vangnet (reguliere hulp-, zorg- en
dienstverlening en de specifieke hulp-, zorg- en
dienstverlening)
Het sociale netwerk krijgt voorrang op
het sociale vangnet
De veranderende maar blijvende
rol van hulpverleners
• Vertrouwde werkwijzen en eigen
oplossingen loslaten; ‘helpende
deskundigheid’ loslaten –
ondersteunende deskundigheid
• “Geloof” in de eigen krachten
• Creativiteit
• Plan accepteren als richtinggevend
• Ondersteuning bij opmaak en
uitvoering
Waar fietsen we naar toe? De weg is
lang…
Nieuwe werkvormen ‘sociale
netwerken’/’leefwereld’
De opkomst en opmars van tal van “nieuwe”
krachtgerichte, sociale netwerkstrategieën:
Eigen Kracht Conferenties,
Familienetwerkberaad, Persoonlijke
toekomstplanning (vzw PLAN), Signs of Safety,
Youth at Risk (YAR), HERGO, Columbusproject,
Outreach….
Voorbeeld: Eigen Kracht
conferenties
•
•
•
•
•
Aanmelding: aanmeldingsformulier
Voorbereiding: onafhankelijke coördinator (OC) samen met
betrokken gezin/jongere (6 tot 8 weken)
• Contacteren en motiveren van deelnemers
• Formuleren conferentievraag
• Praktische organisatie (op maat v familie)
• Contacteren hulpverleners
Eigenlijke Conferentie: éénmalig, 3 delen, kinderen/jongeren
maximaal aanwezig
• 1) Delen van informatie (geleid door OC)
• 2) Besloten gedeelte (enkel netwerk)
• 3) Presentatie & scherp stellen plan; ’contactgroep’
Elke deelnemer en betrokken HV krijgt een kopie van plan
Opvolging: samenwerking netwerk/hulpverlening
Waarin zit de kracht van “eigen
kracht” ?
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Een plan op maat van de cliënt
Cultuursensitief
Eigen keuzes werken beter
Continuïteit (ook pijler IJH)
Plannen zijn automatisch integraal
Energyboost
Appèl op de menselijke solidariteit
Procesgericht
‘Cement’ van dagelijks leven
Preventieve slagkracht
….
Krachtgerichte paradoxen
•
•
•
•
•
Bezuinigingsmaatregel
Verplichten van ‘mantelzorg’?
Mantelzorgers inzetten ≠ eigen regie!
Professionaliseren van vrijwilligers
Hedendaagse SL: vraagverlegenheid en
handelingsverlegenheid
– In de ogen van zorgvragers in individuele samenleving:
terug moeten vallen op sociaal netwerk maakt afhankelijk en
lijkt minder zelfredzaam. Professionals worden er voor
betaald en dan is de ‘schuld’ meteen ingelost.
– Wederkerigheid in sociale relaties is belangrijk! Mensen
uitdagen in hun capaciteiten van wat ze kunnen ‘terugdoen’.
– Handelingsverlegenheid (bij mede-burgers, bij HV)
– Informele zorg komt niet (steeds) uit de lucht gevallen,
ze IS er wel
Krachtgerichte paradoxen
•
Ideaal nuanceren: ‘eigen kracht’ niet verwarren met ‘eigen
verantwoordelijkheid of eigen schuld! Ruimte voor kwetsbaarheid
en afhankelijkheid.
•
Structureel werk!
•
En toch: breek je hoofd er niet over, ga ermee aan de slag!
Het is niet simpel…
• Beleid: managements- versus
krachtgericht denken
• Opdracht ‘krachtgericht’ versus ‘controle’
• Visie
• Vormgeving van organisaties en tussen
organisaties
• Vormgeving van werkprocessen
“Vraag is niet of we het plan goedkeuren,
MAAR hoe we ons kunnen organiseren om
het te accepteren en ondersteunen. “
Ja, maar…..
Oefening
Meer info
• Eigen Kracht-conferenties: zie flyer en
– www.steunpunt.be klik door bij onderwerpen naar
Eigen Kracht conferenties
– www.eigen-kracht.be (Vlaamse partner)
– www.eigen-kracht.nl (veel film- en
onderzoeksmateriaal)
• Vzw PLAN
• Lieve Cottyn, www.interactie-academie.be
• Via INFORMANT:
– M. Vandenberghe, [email protected]
– LIGAND: [email protected]