Krachtgericht werken als krijtlijn

Krachtgericht werken als krijtlijn
Kristin Nuyts
Samenleving
Samenleving evolueert
• Groeiende dualiteit
– Groeiend aantal personen in armoede
– Werken is geen garantie meer om uit de armoede
te blijven (jeugdwerkeloosheid neemt toe)
– Vereenzaming en isolement
– NIMBY
• Van verzorgingsstaat naar veiligheidsstaat
– Controle en bescherming
– Beheersen/risicomanagement/zich indekken
• Schuldmodel als heersend paradigma
– Medicalisering
– Activering
– Koppeling rechten en plichten
Sociaal werk
Sociaal werk (re)ageert
• Van defecten naar krachten; stenght based (Rapp &
Gosha); Bindkracht en empowerment (K.Driessens;
Tine Van Regenmortel)
• Van ‘desk’ naar Outreach
• Van formeel naar informeel
• Van individueel naar contextueel
• Van weten naar vragen
• Van zorgparadigma naar burgerschapsparadigma:
– Van ‘voor’ naar ‘met’ mensen
– Van ‘zorgen voor’ naar ‘zorgen dat’
– Van overleven naar de kwaliteit van leven
Naar gemeenschapsgerichte en krachtgerichte
zorg
De vlag
• Krachtgericht werken= META term
• Verschillende ladingen
• Krachtgericht werken als onmisbare
component van hedendaags kwaliteitsvol
sociaal werk.
• IJH: Werken met sociale netwerken
Beleid
Beleid evolueert
Decretale bepaling IJH
• Art 2. bepaalt dat de jeugdhulp “maximaal de eigen krachten
inzet van minderjarigen, ouders of opvoedingsverantwoordelijken
en de betrokken personen uit de leefomgeving, en hen daarin
versterkt”.
• Gekoppeld aan de doelstelling om “in te zetten op de
vermaatschappelijking van de jeugdhulpverlening”. Dit moet
leiden tot het vermijden van de instroom in de hulpverlening, meer
participatie in de jeugdhulpverlening en het stimuleren van
emancipatie en participatie in de samenleving.
• Daartoe moeten methodieken ingezet worden die tot doel hebben
de jeugdhulpverlening “zo inclusief mogelijk te organiseren”, door
in dialoog een ‘ondersteuningsplan’ op te stellen, dat ‘flexibiliteit
waarborgt en dat hun bestaande sociale netwerk inzet en
versterkt of dat voor hen een sociaal netwerk creëert”.
Vermaatschappelijking van de hulp
Hulp
continuïteit
waarborgen
Op een gepaste
wijze omgaan
met
verontrusting
Tijdige toegang
tot de jeugdhulp
Vermaatschappelij
king van de
jeugdhulp
Voorzien in een
aanbod
crisisjeugd hulp
Doelstellingen
Integrale
Jeugdhulp
Maximale
participatie van
de minderjarige
en zijn gezin
Wat:
Maximale aandacht voor de eigen krachten in
netwerk, familie, maatschappij
Hefbomen:
Gebruik maken van aangepaste methodieken
Verslag doen van krachtgericht werken bij stap naar
toegangspoort of naar gemandateerde
voorzieningen
Maximale participatie van de
minderjarige en zijn context
Hulp
continuïteit
waarborgen
Op een gepaste
wijze omgaan
met
verontrusting
Tijdige toegang
tot de
jeugdhulp
Vermaatschappelij
king van de
jeugdhulp
Voorzien in een
aanbod
crisisjeugd
hulp
Doelstellingen
Integrale
Jeugdhulp
Maximale
participatie van
de minderjarige
en zijn gezin
Jongeren
Hulp zoeken is om problemen
vragen!
• Een vertrouwenspersoon: iemand die ze kennen
en waar ze terecht kunnen
• Begrip en respect
• Iemand die luistert
• Vertrouwen en vertrouwelijkheid
• Controle over het eigen leven: meedenken en
meebeslissen
Krachtgericht
Krachtgericht sociaal werk
• Saleeby definieert 6 criteria voor een krachtengerichte
praktijk :
1. Het is doel-georiënteerd: welke doelen willen cliënten in hun
leven realiseren? Sociaal werk helpt hen die doelen te
formuleren. Toekomstgericht.
2. Het brengt de aanwezige krachten in beeld, wat al werkt en hoe
de cliënt nu (niet in het verleden) met problemen omgaat.
3. De hulpbronnen in de directe omgeving worden optimaal benut.
4. Om de krachten van de cliënt en diens omgeving te mobiliseren,
moet het sociaal werk expliciete methodes inzetten.
5. De relatie tussen de sociaal werker en de cliënt genereert ‘hoop’.
6. Het draait om betekenisvolle keuzes, die de cliënt zelf moet
kunnen maken. Sociaal werk helpt om keuzemogelijkheden te
verruimen en te verduidelijken.
D. Saleeby
Ref. : Dennis Saleeby, Power in the people:
strenghts and hope, in Advances in Social Work
Vol. 1 No. 2, 127-136. Indiana University School of
Social Work, 2000.
Basisprincipes
Keuze en controle
• De mensen die we ondersteunen zijn de experts op
het gebied van wat ze willen
• Ze moeten zelf kunnen beslissen over wat ze willen
doen en de mate waarin ze hier hulp bij krijgen:
besluitvorming
• Eigenaarschap van probleem én probleemoplossing,
Client centraal is méér dan ‘laten meedoen’:
bedenken, plannen, beslissen, uitvoeren.
• (Meer) Regie over hun eigen leven (krijgen of
herwinnen)
• Participatie en empowerment
Ondersteuning
• Het begrip ‘zorg’ wordt in dit paradigma vervangen
door het begrip ‘ondersteuning’ en ‘dienstverlening’
• Kenmerkend: iemand moet niet aan bepaalde
voorwaarden voldoen voor ondersteuning
• Ondersteuning gegeven wordt vanuit:
– het sociale netwerk
– het sociale vangnet (reguliere zorg- en
dienstverlening en de specifieke zorg- en
dienstverlening)
Het sociale netwerk moet voorrang krijgen
op het sociale vangnet
Sociaal netwerk
• Meer dan het sociale netwerk in kaart
brengen: er actief mee werken; activeren.
• De kring groter maken, meer (draag)kracht:
sociale steun en sociale controle.
• Eigen kracht’ ≠ ‘trek uw plan’: vitale coalitie
tussen hulpverlening en netwerk.
• Brug formele en informele; systeemwereld
en leefwereld.
De veranderende maar blijvende
rol van hulpverleners
• Vertrouwde werkwijzen en eigen
oplossingen
• “Geloof” in de eigen krachten
• Plan accepteren als richtinggevend
• Ondersteuning bij opmaak en
uitvoering
Waar fietsen we naar toe? De weg is
lang…
Voorbeeld: Eigen Kracht
conferenties
•
•
•
Aanmelding: aanmeldingsformulier, vrijwillige instemming!
Voorbereiding: door onafhankelijke coördinator (OC) samen
met betrokken gezin/jongere (6 tot 8 weken)
• Contacteren en motiveren van deelnemers
• Formuleren conferentievraag
• Praktische organisatie (op maat v familie)
• Contacteren hulpverleners
Eigenlijke Conferentie: éénmalig, 3 delen, kinderen/jongeren
maximaal aanwezig
• 1) Delen van informatie (geleid door OC)
• 2) Besloten gedeelte (enkel netwerk)
• 3) Presentatie & scherp stellen plan; ’contactgroep’
• Elke deelnemer en betrokken HV krijgt een kopie van plan
• Uitkomst
– Een plan waarin staat wat de familie zelf zal doen; de eigen
krachten die ze inzetten. Waar nodig kan aanvullende
professionele hulp ingeschakeld worden (80%- 20%)
– Sturing ligt bij het netwerk
– Veiligheid & wettelijkheid
Nieuwe werkvormen ‘sociale
netwerken’/’leefwereld’
De opkomst en opmars van tal van “nieuwe”
krachtgerichte, sociale netwerkstrategieën:
Eigen Kracht Conferenties,
Familienetwerkberaad, Persoonlijke
toekomstplanning, Signs of Safety, Wrap
Around Care, YAR, Columbusproject,
Outreach….
Eeuwen oud en toch weer nieuw?
• Roots jeugdhulp:
Maoiri, Family Group Conferencing
Waarin zit de kracht van “eigen
kracht” ?
•
•
•
•
•
•
•
•
Een plan op maat van de cliënt
Cultuursensitief
Eigen keuzes werken beter
Continuïteit
Plannen zijn automatisch integraal
Energyboost
Appèl op de menselijke solidariteit
Procesgericht
• Informeel circuleert ‘andere’ info
• Zo preventief mogelijk werken
• ….
Krachtgerichte paradoxen
•
Bezuinigingsmaatregel
•
Burgers moet meer zelf doen versus beleid moeit zich met
organisatie en inzet privésfeer: verplichten van ‘mantelzorg’
•
Mantelzorgers inzetten ≠ eigen regie.
•
Professionaliseren van vrijwilligers
•
In de ogen van zorgvragers: terug moeten vallen op sociaal
netwerk maakt afhankelijk en lijkt minder zelfredzaam.
Professionals worden er voor betaald en dan is de ‘schuld’ meteen
ingelost.
•
Wederkerigheid in sociale relaties is belangrijk! Mensen uitdagen in
hun capaciteiten van wat ze kunnen ‘terugdoen’.
•
Vraagverlegenheid en handelingsverlegenheid
Krachtgerichte paradoxen
•
Informele zorg komt niet (steeds) uit de lucht gevallen
•
Ideaal nuanceren: eigen kracht en ruimte voor kwetsbaarheid.
Opletten voor uitval van meest kwetsbare(n) (netwerken).
•
Structureel werk!
•
En toch: breek je hoofd er niet over, ga ermee aan de slag!
Het is niet simpel…
• Beleid: managements- versus
krachtgericht denken
• Visie
• Vormgeving van organisaties
• Vormgeving van werkprocessen
“Vraag is niet of we het plan goedkeuren,
MAAR hoe we ons kunnen organiseren om
het te accepteren en ondersteunen. “
Ja, maar…..
Oefening