Vrouwenstudies in Vlaanderen anno 2009

Vrouwenstudies in Vlaanderen 2009
Vrouwenstudies waren in de jaren '70 het antwoord op de roep van vrouwenbewegingen voor
een 'andere universiteit' waarbinnen kritische en sociaal relevante kennis centraal zou staan.
De voorbije dertig jaar ontwikkelden deze studies zich tot een volwaardig en multidisciplinair
kennisdomein. Het denkwerk binnen vrouwenstudies over machtsongelijkheid bleek een
onmisbare voedingsbodem voor het gelijkekansen- en diversiteitsbeleid en drong door in tal
van andere maatschappelijke geledingen.
We moeten echter vaststellen dat in Vlaanderen genderstudies weinig ingebed zijn in de
universiteitstructuren. In het buitenland daarentegen kennen genderstudies wel een
verankering binnen de universiteiten.
De Voortgezette Academische Opleiding Vrouwenstudies ontstond dankzij een
interuniversitair bestuursakkoord tussen de universiteiten van Antwerpen, Gent, Brussel,
Leuven en Hasselt. Erkenning of (financiële) steun van de universitaire overheden kwam er
evenwel niet of nauwelijks: de opleiding draaide op de vrijwillige inzet van de professoren en
op een subsidie van de Minister van Gelijke Kansen. Met de invoering van de bachelor/master
structuur hield de opleiding, die het 10 jaar had volgehouden, in 2006 dan ook op te bestaan.
In 2007 werd door het Vlaams ministerie van Gelijke Kansen en het Vlaams ministerie van
Onderwijs beslist om financieel bij te dragen aan een verankering van de in de universiteiten
aanwezige expertise op het vlak van gender en diversiteit binnen de reguliere
onderwijsprogramma's. Dit project, 'Gender- en diversiteitsstudies in Vlaanderen' genaamd,
loopt op het einde van het academiejaar 2008-2009 af.
Het gebrek aan continuïteit blijft een belangrijk probleem voor vrouwen- en genderstudies. Er
dient zich duidelijk een tweesporenbeleid aan: inleidende vakken vrouwenstudies en het
integreren van een genderperspectief in een groot aantal cursussen is zeer noodzakelijk
evenals een opleiding op masterniveau. Zo kan bijvoorbeeld een 'inleiding tot de vrouwen- en
genderstudies' als een prikkel fungeren voor studenten. Maar eenmaal de interesse is gewekt,
volgt onvermijdelijk de vlucht naar het buitenland. Het ontbreekt Vlaanderen aan een
opleiding die op een hoog, internationaal competitief niveau en op een innovatieve manier
feministische theorie en methodologie centraal stelt. We hebben wat dit betreft een
opmerkelijke achterstand ten opzichte van onze buurlanden. Een masteropleiding vrouwen-en
genderstudies promoot gender als analysecategorie bij het interpreteren van sociale
fenomenen en stimuleert bovendien fundamenteel en interdisciplinair cutting-edge onderzoek
in het domein van de feministische theorie en methodologie.
Het belang van de structurele verankering van vrouwen- en genderstudies kan niet genoeg
beklemtoond worden. Vrouwen- en genderstudies dragen bij tot het bevorderen van de
gelijkheid tussen vrouwen en mannen ondermeer door de ontwikkeling van methoden en
theorieën die het toelaten hedendaagse discriminatiemechanismen beter te begrijpen en
beleidsmatig adequaat te reageren.