herhaalde miskraam

HERHAALDEMISKRAAM
Freyabiedtnieuws,achtergrondinformatie,ervaringsverhalenencontactover
vruchtbaarheid,problemenmetzwangerwordenenongewildekinderloosheid.
Freyaiseenlandelijkeenonafhankelijkeverenigingmetruim2.500leden.
Informatieverstrekking,lotgenotencontactenbelangenbehartigingzijndedrie
sleutelwoordenvandedienstverleningvanFreya.
Inhoudsopgave
1.Inleiding_________________________________________________________________ 2
2.Watiseenmiskraam?______________________________________________________ 2
2.1Wanneerspreektmenvanherhaaldemiskraam?_____________________________ 2
3.Herhalingskansvaneenmiskraam____________________________________________ 2
4.Oorzakenvanherhaaldemiskraam ___________________________________________ 3
4.1Oorzakenbijhetvruchtje________________________________________________ 3
a.Toevalligechromosoomafwijkingen(nadebevruchtingontstaan)_______________ 3
b.Erfelijkbepaald(doorchromosoomafwijkingbijéénofbeidepartners) __________ 3
4.2Oorzakenbijdemoeder_________________________________________________ 4
4.2.1Infecties__________________________________________________________ 4
4.2.2.Debaarmoeder(anatomischeproblemen)______________________________ 4
4.2.3.Hormonen________________________________________________________ 5
4.2.4.Immunologischeproblemen__________________________________________ 5
4.2.5.Overmaataanhomocysteïne_________________________________________ 7
4.2.6.Stollingsafwijkingenindefamilievandevrouw __________________________ 7
4.3Oorzakenbijdevader___________________________________________________ 8
5.Onderzoeknaarmogelijkeoorzaken__________________________________________ 8
5.1Chromosoomonderzoek_________________________________________________ 8
5.2Antifosfolipiden _______________________________________________________ 8
5.3Homocysteïne_________________________________________________________ 8
5.4Stollingsafwijkingenindefamilievandevrouw ______________________________ 8
5.5Weinigafwijkingen_____________________________________________________ 9
6.Anderefactorendieeenrolkunnenspelenbijherhaaldemiskraam._________________ 9
6.1Hogereleeftijd ________________________________________________________ 9
6.2Leefstijl ______________________________________________________________ 9
7.Kunjeeennieuwemiskraamvoorkomen? _____________________________________ 9
8.Emotioneleaspecten _____________________________________________________ 10
9.Meerinformatie_________________________________________________________ 11
9.1Organisaties _________________________________________________________ 11
9.2Meerlezen:__________________________________________________________ 11
9.3Begrippenlijst ________________________________________________________ 12
Herhaaldemiskraam
Versie:april2016
©Freya
-1–
1.Inleiding
Dezebrochuregeeftinformatieoverherhaaldemiskraam.Wanneerspreektmenover
herhaaldemiskraam?Watzijnmogelijkeoorzaken?Wanneerkanonderzoekgedaan
worden,enhoegrootisdekansdatereenoorzaakwordtgevondendietebehandelenis?
Dezebrochureprobeertzoveelmogelijkduidelijkheidtegeven.Ookemotioneleaspecten
komenaanbod.Aanheteindevandebrochurevindjeeenverklarendewoordenlijst,een
lijstvanhulporganisatiesenenkelesuggestiesvoorfoldersenboekenomverdertelezen.
Hebjenahetlezennogvragensteldezedangerustaanjebehandelendarts.
2.Watiseenmiskraam?
Eenmiskraamishetverliesvaneenniet-levensvatbaarembryo/zwangerschapvoorde20
weken.Deoorzaakvaneenmiskraamisvaak(tenminste50%)eenaanlegstoornis.Meestal
speelthierbijeenchromosoomafwijkingdiebijdebevruchtingontstaateenrol.Hetembryo
inaanlegisnietgoed,groeitnietverderenwordtafgestoten.Ongeveer25%vande
vrouwenkrijgtinhaarleventemakenmeteenmiskraam,envanallevastgestelde
zwangerschappeneindigtongeveer15%ineenmiskraam.Maarveelzwangerschappen
eindigenalheelvroeg,zelfsvoordatdenormalemenstruatieopgangkomt.Danishetnog
nieteensbekenddatereenzwangerschapis.Alsjediemeetelt,wordtwelgezegddatzelfs
dehelftvanallezwangerschappeneindigtineenmiskraam.
2.1Wanneerspreektmenvanherhaaldemiskraam?
Menspreektvanherhaaldemiskraambijtweeofmeermiskramen.Hetkanzijndatjevóór
oftussendemiskrameneengezondkindhebtgekregen.Herhaaldemiskraamkomtvoorbij
ongeveer1tot3%vanallevrouwendiezwangerworden.
3.Herhalingskansvaneenmiskraam
Alsjeéénmiskraamhebtmeegemaaktisdekansopherhalingineenvolgende
zwangerschapnietofnauwelijksverhoogd.Natweemiskramenisdekansongeveer25%en
nadriemiskramenisditongeveer35%.Datlijktmisschienheelveel,maardekansdateen
volgendezwangerschapwélgoedaflooptisnogsteedshetgrootst,gemiddeld65–70%.
Dekansdateenvrouwdriemiskramenachterelkaarkrijgt,zoustatistischgezien0,4%
moetenzijn.Indepraktijkblijktdatechtertweekeerzoveeltezijn:0,8tot1,0%vanalle
vrouwen.Wanneerjetweeofmeermiskramenhebtdoorgemaakt,isditdanookeenreden
omonderzoektedoennaareeneventueleonderliggendeoorzaak.Metbehulpvanje
leeftijd,hetaantaldoorgemaaktemiskramenenderesultatenvanditonderzoek,kanjouw
persoonlijkekansopeengoedeafloopvaneenvolgendezwangerschapwordenberekend.
Herhaaldemiskraam
Versie:april2016
©Freya
-2–
4.Oorzakenvanherhaaldemiskraam
Evenalsbijeeneenmaligemiskraamiserbijherhaaldemiskraammeestaleenaanlegstoornis
diebijdebevruchtingisontstaan.Hetembryogroeitdannietverderenwordtafgestoten.
Vrouwenkunnennaeenaantalmiskrameneengroterekanshebbenopeennieuwe
miskraamenbijdezevrouwenkaneenachterliggendeoorzaak/aandoeningwaarschijnlijk
ietsvakervoorkomen.Tochwordtmaarbijminderdandehelftvandepareneenduidelijke
oorzaakgevondenvoordeherhaaldemiskraam.
4.1Oorzakenbijhetvruchtje
a.Toevalligechromosoomafwijkingen(nadebevruchtingontstaan)
Oorzakenbijhetvruchtje(verkeerdechromosomensamenstelling)zijnwaarschijnlijkde
belangrijksteredenvanmiskramen(volgensdeliteratuurvariërend,maargemiddeldruim
dehelft).Demeestevandezechromosoomafwijkingenontstaannadebevruchting,dus
wordennietveroorzaaktdoordechromosomenvandeouders.Jemoetjevoorstellendatna
desamensmeltingvaneicelenzaadcel,de'halve'rijtjeschromosomenvanhenbeidehun
wederhelftmoetenopzoeken.Aangezienhetveelchromosomenzijnendezeingewikkeldin
elkaarzitten,isheteenhelekunstomdegoedewederhelfttevinden.Alserinditproces
ietsspaakloopt,ishetvruchtjevanafdatmomentnietlevensvatbaarenkanhetnietanders
dandathetvroegeroflaterindezwangerschapvastlooptindeontwikkeling.Meestal
gebeurtdatindeeersteoftweedemaand(somszelfsalvoordeinnesteling,dankrijgjeeen
gewonemenstruatieenwistjenieteensdatjezwangerwas;ofwelindewekendiedaarop
volgen).Demeestevandezemiskramengaanfoutvóórdeachtsteweek.Vaakduurthet
evenvoordateenmiskraamdoorhetlichaamafgestotenwordt,dusookveelmiskramenvan
minderdanachtwekenkunnentussendetiendeentwaalfdeweekafgestotenworden,of
(noglater)viaeenechoontdektworden.
Deenigedefinitievemanieromteachterhalenofzoeentoevalligechromosoomafwijking
inderdaaddeoorzaakisvandezemiskraam,isdoorchromosoomonderzoek(karyotypering)
tedoenophetmiskraamweefselzelf.Voorveelvrouwenzouditeenbevestiginggevenvan
deoorzaakvandemiskraamenzoudithelpenindeverwerkingervan.
ChromosomenonderzoekophetmiskraamweefselwordtinNederlandechterniet
geadviseerd.Deredenhiervoorishetstandpuntvandegynaecologendateen
chromosomenafwijkingdienadebevruchtingontstaanis,geenenkelevoorspellingdoet
overtoekomstigezwangerschappenenhetooknietleidttoteenbehandeling.
b.Erfelijkbepaald(doorchromosoomafwijkingbijéénofbeidepartners)
Vanaftweemiskramenkanaandepartnerseenchromosomenonderzoek(karyotypering)
aangebodenwordenindienhetrisicoopchromosoomafwijkingenverhoogdis.Hoehoogdit
risicois,wordtingeschatmetbehulpvanvragenoverjeleeftijd,hetaantaldoorgemaakte
miskramenenhetaantalmiskramenbijeerstelijnsfamilieleden(zussen,broers,ouders)van
manenvrouw.Hetgaathierbijomchromosomenvandepartnersafzonderlijk
(viahetbloed).Bij3%vandeparenwordtzobijeenvanbeidepartnerseen
Herhaaldemiskraam
Versie:april2016
©Freya
-3–
chromosoomafwijkingopgespoorddieeenerfelijkeaanlegheeft.Hierbijgaathetom
gebalanceerdetranslocaties(eenstukjechromosoomisvanzijnnormaleplaatsverhuisd).
Alseengebalanceerdetranslocatiegevondenwordt,isdekansopherhaling50%hogerdan
bijeenanderpaar.Medicijnenhiertegenzijnerniet.Welisereengoedekansdatbijlang
genoegprobereneengezondvruchtjeontstaatwaaruiteenverdernormalezwangerschap
volgt.
Deuitkomst'geenafwijkinggevonden'bijditchromosomenonderzoekbetekentnognietdat
ernietsverkeerdisindechromosomen:erisnogveelonbekendopditgebiedenerzouden
bestafwijkingenkunnenbestaandienognietonderzochtworden.Chromosomenonderzoek
betekentoverigensnietdathethelegenetischeplaatjevandepartnerswordtblootgelegd:
degenenliggenwelopdechromosomen,maargenetischonderzoekvraagtopelk
chromosoomveelgedetailleerderonderzoekdanhetnormalechromosomenonderzoek.
Aanvullendgenetischonderzoekwordtalleengedaanwanneerdaaraanleidingtoeis
(wanneererspecifiekeerfelijkeafwijkingenindefamiliezijn).
Volgensnieuweinzichtenblijktbovengenoemdchromosomenonderzoekbijbeidepartners
vaneenpaarmetherhaaldemiskraamgeeneffectiefonderzoektezijn.Erwordtmaarheel
zeldeneenongebalanceerdechromosoomafwijkinggevonden,endegevonden
chromosoomafwijkingenleidennogmindervaaktoteenkindmetafwijkingen.Daaromis
discussieontstaanoverhetroutinematigtoepassenvanditonderzoek.Alleenalserinde
familieaangeborenafwijkingenofbekendechromosoomafwijkingenvoorkomenishet
nuttigomditonderzoektedoen.ZonodigzalmeteenKlinischGeneticus,expertophet
gebiedvanchromosoomafwijkingen,overlegplaatsvindenofhetvoorhetbetreffendepaar
eennuttigonderzoekis.
4.2Oorzakenbijdemoeder
4.2.1Infecties
Toxoplasmoseenrodehondkunnenhooguitéénkeereenmiskraamveroorzaken.Wanneer
eenvrouwdezeinfectieseenmaalgehadheeft,heeftzeantistoffenaangemaaktdiebijeen
volgendeinfectiehaarzelfenhaarzwangerschapbeschermen.Herhaaldemiskraamisdus
nooithetgevolgvaneeninfectiezoalsdoortoxoplasmoseofrodehond.Opdezestoffenkun
jejeeenvoudiglatentesten.Alsjezwangerbent,zegtdatnietsoverdezehuidige
zwangerschap:hetkanzijndatjedeziektenetopgelopenhebtendusnetaanhet
doorgevenbentaanjekindje.Maaralsjejelaattestenvóórdatjeweerzwangerbentende
uitslagispositief(antistoffengevonden)danhoefjedaarnanietmeerbangtezijnvoor
katten(bronvantoxoplasmosebesmetting)enkunjedaardoorgeenmiskraammeerkrijgen.
DitgeldtoverigensnietvoordeListeria-bacteriedieinrauwemelkenrauwvleeskanzitten.
Dezebacteriekanookbijherhaaldebesmettingmiskramenen/ofafwijkingenaandevrucht
veroorzaken.
4.2.2.Debaarmoeder(anatomischeproblemen)
Vanvleesbomeneneenafwijkendevormvandebaarmoederisnietbewezendatzijeen
miskraamveroorzaken.Anderevrouwenmeteenzelfdekwaalkunneneen
zwangerschapvollediguitdragen.Welisbekenddatvrouwenmeteen
Herhaaldemiskraam
Versie:april2016
©Freya
-4–
tussenschotindebaarmoedereenverhoogdekanshebbenophetkrijgenvaneen
miskraam.Maarofhetverwijderenvanhettussenschotveiligisendekansopeengezond
kindvergrootisnognietduidelijk.Momenteelwordtditonderzochtineenwetenschappelijk
onderzoek;deTRUSTstudie(ziehttp://www.watverwachtu.nl/page.asp?page_id=70).
Nieuweinzichten
Volgenseenrecentonderzoek(2016)vandeUniversiteitvanWarwickkaneentekortaan
stamcelleninhetbaarmoederslijmvliesinsommigegevallenookeenverklaringvoor
herhaaldemiskraamzijn.Deonderzoekersdenkendatervoldoendestamcelleninhet
baarmoederslijmvliesnodigzijn,waardoorhetslijmvlieszichzelfinelkecycluskan
vernieuwen.Bijonvoldoendestamcellentreedtgeenvernieuwingopenverouderthet
baarmoederslijmvlies.Doorditverouderdeslijmvlieszoudezwangerschapeindigenineen
miskraam.AanhetonderzoekuitWarwickklevennadelen,hetisonduidelijkofbijvoorbeeld
deleeftijdvandevrouwmeespeeltinverouderingvanhetslijmvliesenniet(alleen)hetfeit
dateralmeerderemiskramenzijnopgetreden.Eenvandetoekomstigeonderzoeksvragen
richtzichopdevraagofeenPipellebehandeling(‘endometriumscratching’)stamcellen
mogelijkactievermaakt.Bijdezebehandelingwordtvóórhetontstaanvaneen
zwangerschapeenkleinebeschadiginggemaaktinhetbaarmoederslijmvlies.
Voordatdezenieuweinzichtenkunnenleidentoteentoegepastebehandelingdienteerst
aanvullendwetenschappelijkonderzoekplaatstevinden.
4.2.3.Hormonen
Erwordtbeweerddateentekortaanprogesteronindeeerstewekenvandezwangerschap
merkbaariswanneereenzwangerschapfoutloopt,endathetnemenvanprogesteron
tablettendekansopeenmiskraamzouverkleinen.Inmiddelsisaangetoonddatditmedicijn
nieteffectiefis,dankzijderesultatenvandePromisestudie.Hetvoorschijvenvan
progesterontablettenwordtdanookontraden.
(Zie:http://www.watverwachtu.nl/page.asp?page_id=93).
4.2.4.Immunologischeproblemen
Normaalgesprokenishetimmuunsysteemeengezondsysteemvanhetlichaamomziektein
hetlichaamoptesporenenzichteverdedigentegenvreemdestoffen.Zodrahet
immuunsysteemeenvreemdestofherkent,wordenantistoffengemaakt(doordewitte
bloedlichaampjes),diedeindringerkunnenbevechtenofhetlichaambeschermentegende
indringer.Maarsomswerkthetimmuunsysteemnietgoed.
Erwordentweesoortenimmuunafwijkingenonderscheiden:
• auto-immuunafwijkingen:ditzijnimmuunafwijkingenvanhetlichaamvandevrouw
tegenlichaamseigenstoffen
• allo-immuunafwijkingen:ditzijnimmuunafwijkingenvanhetlichaamvandevrouw
tegenniet-lichaamseigenstoffen(deelvanhetembryoisafkomstigvandeman).
Herhaaldemiskraam
Versie:april2016
©Freya
-5–
Auto-immuunafwijkingen
Auto-immuunafwijkingenwordengevondenbijongeveer30%vandevrouwenmet
herhaaldemiskramen.Tweesoortenauto-immuunafwijkingenzijnvanbelang:
•A.AntifosfolipideSyndroom(AFS)
Fosfolipidenzijnstoffendiehetlichaamzelftijdensdezwangerschapaanmaaktalseen
soort'lijm'tussendecellen.Zezijnondermeerverantwoordelijkvoorhetgoedingroeien
vanhetvruchtweefsel(laterdeplacenta)indebaarmoederwandendedoorvoervan
voedingsstoffennaarhetvruchtjeenafvoervanafvalstoffenvanhetvruchtjeuitde
baarmoeder.Alshetlichaamhierantistoffentegenmaakt,kunnendefosfolipidenhun
werknietgoedmeerdoen.Ditkanresultereninvroegemiskramen,maarookinte
vroegegeboortes(miskramentussendetwaalfdeentwintigsteweek)eninvertraagde
groeivandefoetus.
Cardiolipideiseenondersoortvandefosfolipiden.Anticardiolipidenzijnallangerbekend
enwordensomsalstandaardgetestbijvrouwenmeteenherhaaldemiskraam.Maarer
zijnintotaalzevenverschillendesoortendieallezevenveroorzakerkunnenzijnvaneen
herhaaldemiskraam.Hetisnietgemakkelijkdezeafwijkingoptesporen:testskunnen
onbetrouwbareuitslagengevenenmoetendusherhaaldwordenommetzekerheidte
kunnenvaststellendatjemethetantifosfolipidesyndroom(AFS)temakenhebt.
Lupus-achtigeanticoagulantwordtbij4%vandevrouwenmeteenherhaaldemiskraam
gevonden.DekansopeengezondezwangerschapwanneereenvrouwAFSheeft(enniet
behandeldwordt),wordtgeschatop11tot20%.Wanneererechterbehandeldwordt,
wordtdiekansgeschatop70tot80%opeengezondezwangerschap.
•B.Schildklierantilichamen
Erzijnertweesoortenschildklierantistoffen:TPOantistoffenenTgantistoffen.Wanneer
dezeantistoffenwordengevondenisereenverhoogdekansopopnieuweenmiskraam.
Alsjeschildklierfunctieafwijkendis(TSHwaarde)wordtjevooraanvullendonderzoeken
meestalmedicamenteuzebehandelingdoorverwezennaareeninternist.Isje
schildklierfunctieechternormaaldanishetnogonduidelijkof(medicamenteuze)
behandelingzinvolis.MomenteeldoetdeT4lifestudiehieronderzoeknaar(zie
http://www.watverwachtu.nl/page.asp?page_id=118).
Behandelingvanauto-immuunafwijkingen
Uiteerderonderzoeknaarbehandelingvanauto-immuunafwijkingen(AFS)doortoedienen
vancombinatiesvanlagedosesaspirineenheparine(envooraldecombinatievandeze
twee)leekdekansopeengoedverlopendezwangerschaphiermeeverhoogd.
Devoornaamstewerkingvanaspirineenheparineisdatzebloedverdunnendwerkenenzo
voorkomendatbloedklontertindebaarmoederwandwaarhetvruchtjebezigismet
innestelenendevormingvaneenplacenta.Zwangerschappendiebegeleidwordenmet
aspirineenheparinegevenweinigbloedingscomplicatiesmaarhetiswelbelangrijkom
goedegynaecologischecontroletekrijgen.
Herhaaldemiskraam
Versie:april2016
©Freya
-6–
Recenteronderzoek(deALIFEstudie)gafechtergeengunstigeffecttezienvoorgebruikvan
aspirinenochvoorgelijktijdiggebruikvanaspirine+heparinebijvrouwenmetonverklaarde
herhaaldemiskraam.Hetgebruikvandezemiddelenwordtnudanookernstigontradenin
dezegroep.
Allo-immuunafwijking
'NaturalKiller'cellen
NK-cellenzijnwittebloedlichamendieheelprimitiefreagerenopalleswatvreemdisinhet
lichaam.EentegrotehoeveelheidNK-cellenindebaarmoedergeefteenhogerekansop
miskramen.Hetisgeenroutineonderzoekenhiervoorbestaatgeenbewezeneffectieve
behandeling.Inhetbuitenlandbehandeltmendezeafwijkingweleensmetintraveneuze
immunoglobuline(IVIg-toedienenvanantistoffenviadebloedbaan).Erisgeensluitend
bewijsdatditdesituatieverbetert.InNederlandwordtdezebehandelingnietgeadviseerd.
4.2.5.Overmaataanhomocysteïne
Homocysteïneiseenbouwsteenvaneiwit(aminozuur)datvanbelangisbijdestofwisseling.
Hetisbijallemensenaanwezig.Somswordthetonvoldoendeafgebrokenofnietvoldoende
omgevormdtoteenanderaminozuur.Zoontstaaterteveelhomocysteïneinhetbloed.
Hierdoorwordtdekansopeenmiskraamvermoedelijkgroter,endaarmeeookdekansop
meerderemiskramen.Alsbloedonderzoekeenverhoogdgehalteaanhomocysteïne
aantoont,wordtdehoeveelheidvaneenpaarvitaminen(VitB6,B12enfoliumzuur)inhet
bloedgemeten.Eenverhoogdgehalteaanhomocysteïneisoverhetalgemeengoedte
behandelenmetvitaminen(vitamineB6,B12offoliumzuur).Hoewelhetnogniethelemaal
bewezenis,zijnerwelsterkeaanwijzingendatdekansopeenvolgendemiskraambij
gebruikvandezevitaminenkleinerwordt.
4.2.6.Stollingsafwijkingenindefamilievandevrouw
Inenkelefamilieskomtvakerdangebruikelijkeenstollingsafwijkingvoor.Doordathetbloed
deneigingheeftsnellertestollen,kaneenafsluitingvaneenbloedvatdooreenbloedstolsel
(trombose)ontstaan.Ookeenembolie,hetlosschietenvaneenbloedpropofeenberoerte,
komtindezefamiliesvakervoor.Bijeenstollingsafwijkingisdekansopeenmiskraamlicht
verhoogd.
Devolgendestollingsfactorenkunnenafwijkendzijnbijvrouwenmetherhaaldemiskraam:
• antitrombineIII
• proteïneC
• proteïneS
• factorII
• factorVLeiden
Dezeerfelijkestollingsafwijkingenzijnvrijzeldzaam.EenuitzonderingisdefactorVLeidenmutatiediebijongeveervijfprocentvandebevolkingaanwezigis.Hetbloedonderzoekis
zinvolalserinjefamilietrombosevoorkomt.Somsisalbekenddatereenbepaalde
stollingsafwijkingindefamilieaanwezigis.Dankangekekenwordenofjeookdeze
stollingsafwijkinghebt.Ookwordthetbloedonderzoekgedaaninkadervan
wetenschappelijkonderzoek.Hetisnamelijkonbekendofbehandelingmet
bloedverdunnendemiddelendekansopeenmiskraamverkleintalsjeeenvan
Herhaaldemiskraam
Versie:april2016
©Freya
-7–
debovengenoemdestollingsafwijkingenhebt.DeALIFE2studiedoethieronderzoeknaar
(http://www.watverwachtu.nl/page.asp?page_id=120).
4.3Oorzakenbijdevader
Afgezienvanchromosoomafwijkingen(zieerfelijkeafwijkingenbijhetvruchtje)lijkter
weinigfouttekunnenzijnbijdevader.Onderzoeknaardekwaliteitvanhetspermawordt
standaardovergeslagenmetalsargumentdathetzwangerwordenimmerswellukt.De
beweeglijkheid,spermadichtheid,envorm(morfologie)vanhetzaadisbijmannenmet
herhaaldemiskraamnietandersdanbijdegemiddeldevruchtbareman.
5. Onderzoek naar mogelijke oorzaken
Degynaecoloogbespreektnatweemiskramenmetjeofonderzoeknaaroorzakengedaan
moetworden.Hetonderzoekbestaatuitbloedonderzoek.Debelangrijksteonderzoekenzijn
chromosoomonderzoek(bijmanenvrouw)enonderzoeknaarantifosfolipidensyndroom
(bijdevrouw).Daarnaastbehoortookonderzoeknaarhomocysteïne(bijdevrouw)totde
standaardonderzoeken.Hetkanzijndatdegynaecoloogechoscopischonderzoekvande
baarmoedervoorstelt.Ditonderzoekhoeftnietstandaardtewordenaangeboden.
5.1Chromosoomonderzoek
Bloedonderzoekbijbeidepartnerskanaantonenofersprakeisvaneen
chromosoomafwijking.Deuitslagduurtvaaklangerdantweemaanden.Afhankelijkvanhet
voorkomenvanaangeborenafwijkingenofherhaaldemiskraamindefamiliewordtwelof
nietchromosoomonderzoekaangeboden.Alshetwordtaangeboden,wordthetonderzoek
bijdevrouwéndemanverricht.
5.2Antifosfolipiden
Jekomtstandaardinaanmerkingvooronderzoeknaarhetantifosfolipidensyndroom.Dit
betekentdatdevolgendeantifosfolipidenantistoffeninjebloedgetestworden:lupus
anticoagulans(LAC),AnticardiolipinenIgGenIgM(ACAIgGenIgM).
5.3Homocysteïne
Dehoeveelheidhomocysteïnekandoorbloedonderzoekbepaaldworden.Hiervoorhoefje
nietnuchtertezijn,hetkanopelktijdstipvandedaggepriktworden.Alsbloedonderzoek
eenverhoogdgehalteaanhomocysteïneaantoont,wordtdehoeveelheidvaneenpaar
vitaminen(VitB6,B12enfoliumzuur)inhetbloedgemeten.
5.4Stollingsafwijkingenindefamilievandevrouw
Bloedonderzoeknaarstollingsafwijkingeniszinvolalserinjefamilietrombose
voorkomt.Somsisalbekenddatereenbepaaldestollingsafwijkinginde
Herhaaldemiskraam
Versie:april2016
©Freya
-8–
familieaanwezigis.Dankangekekenwordenofjeookdezestollingsafwijkinghebt.Ook
wordthetbloedonderzoekgedaaninkadervanwetenschappelijkonderzoek.Hetisnamelijk
onbekendofbehandelingmetbloedverdunnendemiddelendekansopeenmiskraam
verkleintalsjeeenvandebovengenoemdestollingsafwijkingenhebt.DeALIFE2studiedoet
hieronderzoeknaar(http://www.watverwachtu.nl/page.asp?page_id=120).
5.5Weinigafwijkingen
Alsjeinoverlegmetdegynaecoloogbesluitomonderzoektelatendoen,ishetbelangrijk
datjejebedenktdatbijminderdandehelftvandevrouwenmetherhaaldemiskraameen
duidelijkeoorzaakvoordemiskramengevondenwordt.Hetisdanookverstandigniette
hooggespannenverwachtingentehebbenoverdeuitkomstenvanhetonderzoek.Bij8085%vandeparenwordtgeenoorzaakgevonden.Hetisverstandigmetdegynaecoloogte
overleggenwanneerjeweergaatproberenomzwangerteraken.Dezezalmeestal
advisereneerstdeuitslagenvanhetonderzoekaftewachten.
6. Andere factoren die een rol kunnen spelen bij herhaalde
miskraam.
6.1Hogereleeftijd
Hogereleeftijd:Voorvrouwenbenedende35jaarisdekansdateenzwangerschapineen
miskraameindigt,ongeveer15%.Tussende35en40jaareindigt20%zwangerschappenin
eenmiskraam,entussende40en45jaarisdekansopgelopentot50%.Dekansneemtdus
toemetdeleeftijd.
6.2Leefstijl
Gezondlevenengoedevoedingisnatuurlijkvooriederezwangerevanbelang.Uit
onderzoekvandeUniversiteitvanKopenhagenondervrouwendievoorheteersteen
miskraamdoormaaktenlijkteenaantaldingendekansopeenmiskraamteverhogen:roken,
alcoholdrinken,over-ofondergewicht,nachtdienstendraaien,endagelijkszwaar(meerdan
20kg)tillentijdensdezwangerschap.
7. Kun je een nieuwe miskraam voorkomen?
Helaaszijnerweinigmogelijkhedenomeennieuwemiskraamtevoorkomen.Indemeeste
gevallenwordtimmersgeenoorzaakgevonden.Behandelingsmogelijkhedenzijneralleen
voorvrouwenmetantifosfolipidenantistoffenofeenverhoogdhomocysteïnegehalteinhet
bloed.Daarnaastkomjesomsinaanmerkingvoordeelnameaanwetenschappelijk
onderzoek,zoalshierbovenbeschreven.Wijkunnenvrouwenmetherhaaldemiskraam
adviserenalsjeopnieuwzwangerwiltworden,zogezondmogelijkteleven.Datbetekent
gezondengevarieerdeten,nietovermatigdrinken,nietrokenengeenmedicijneninnemen
zonderoverleg.Bijovergewichtlijktafvallengunstigomdekansopeen
miskraamteverkleinen.Zoalsjemogelijkalhebtervaren,iseenvolgende
Herhaaldemiskraam
Versie:april2016
©Freya
-9–
miskraamnietmetzekerheidtevoorkomen,alhoudjejekeurigaanaldezeadviezen.
Verderishetgoedomjetebedenkendatdekansopeengezondkindgemiddeldvaakveel
groterisdanhetopnieuwkrijgenvaneenmiskraam.Jeartszalzomogelijkjouwpersoonlijke
kansopeengezondkindlatenzien.Dezekansisberekendnaaraanleidingvanhetopvolgen
vanduizendenvrouwenmetherhaaldemiskramen.Hetisheelbelangrijkomhoopen
vertrouwentehoudenopeengoedeafloop.Wanneerergeenoorzaaktevindenisvoorde
herhaaldemiskramen,leertdeervaringdatdekansopeengoedeafloopvaakerggrootis.
Aanelkevrouwdie(opnieuw)zwangerwilworden,wordtgeadviseerdomdagelijkseen
tabletfoliumzuurvan0,4of0,5mgtegebruiken.Mochtjevoorafgaandaandemiskramen
geenfoliumzuurgebruikthebben,danhoefjejedaarnietschuldigovertevoelen.
Foliumzuurvermindertnietdekansopeenmiskraam,maarwordtvoorgeschrevenomde
kansopeenkindmeteenopenruggetjeteverkleinen.
Vrouwenvragenregelmatigaanhunbehandelendartsommedicijnenvoorteschrijven,met
alsdoeleennieuwemiskraamtevoorkomen.Erbestaatnunoggeenwetenschappelijk
bewijsdatbepaaldemedicijnendekansopeenherhaaldemiskraamzonderaanwijsbare
oorzaakverlaagt.Welkanhetzijndatjegevraagdwordtdeeltenemenaan
wetenschappelijkonderzoeknaarhetnutvanmedicijngebruikbijherhaaldemiskraam.Ditis
deenigemanieromuittezoekenofietswerkt.Zomaarmedicijnengebruikenheeftweinig
nutenkanbovendienschadelijkzijn.
8. Emotionele aspecten
Naeenmiskraamkunjeeenmoeilijketijddoormaken.Hoejedemiskraamhebtervaren,is
zeerpersoonlijk.Jehebtietsdierbaarsverlorenendaaromkunjenaeenmiskraamspreken
vaneenrouwproces.Verdriet,schuldgevoel,ongeloof,boosheideneengevoelvan
leegtezijnveelvoorkomendeemoties,naelkemiskraamopnieuw.Zekeralseen
miskraamzichmeerderekerenherhaalt,betekentditvaakeengrotepsychischebelasting,
enkanhetimpacthebbenopjerelatie.Omdatdeomgevingvaaknietopdehoogteisvande
zwangerschapofteweinigbegriptoont,ishetnogeensmoeilijkmetanderenoverdeze
emotiestespreken.Tochisdatbelangrijkvoordeverwerking.Voorvelenishetookheel
moeilijkteaccepterenalshetonderzoekgeenduidelijkeoorzaakaantoontenbehandeling
nietmogelijkis.Indatgevalervarendemeestengevoelensvanangstenonzekerheiden
vragenzijzichafofzijooitnogeenseeneigenkindinhunarmenzullenhouden.
Bijdekleinegroepvrouwenbijwieweleenbehandelbareoorzaakwordtgevonden,iser
vaakopluchting.Tegelijkertijdroeptdeaanwezigheidvandegevondenafwijkingookvragen
enonzekerhedenop:zijneranderegevolgenvoordegezondheid,enwelke?
Bijerfelijkestollingsafwijkingenkanookspanningontstaanbijhetinlichtenvanfamilieleden
diemisschiendezelfdeafwijkinghebben.Datgeldtnogsterkerbijdragerschapvaneen
gebalanceerdechromosoomafwijking.Gelukkigkomtdezechromosoomafwijkingzelden
voor.Totslotleertdeervaringdatveelvrouwenondanksherhaaldemiskraam
uiteindelijkweleengezondkindkrijgen.
Herhaaldemiskraam
Versie:april2016
©Freya
-10–
Verdersprekenveelziekenhuizenmetdeparendoorhoedezwangerschapsbegeleidingerin
eenvolgendezwangerschapuitzalgaanzien.Meestalkunjevooreenzwangerschapsecho
terechtvanafongeveerzevenàachtweken.Ditverandertdeuitkomstniet,maarhetkan
welfijnzijnomeeneerdercontactmomenttehebben,aangeziendieeerstewekenvaakhet
spannendstezijn.
Hulpzoeken
Voorvrouwenenhunpartnersdienaastgesprekkenmetdebehandelendartsbehoefte
hebbenaanextrasteunofinformatiebestaatinveleziekenhuizendemogelijkheideen
gesprekaantegaanmetbijvoorbeeldeenmaatschappelijkwerksterofgespecialiseerde
verpleegkundige.Diekunnensomsnetwathandvattengevenombetermethetverdrietom
tegaan,enookmetdestressbijeenvolgendezwangerschap.Daarnaastnoemenwij
hieronderenkelehulporganisaties.
9. Meer informatie
9.1Organisaties
Erfocentrum
Voorvragenovererfelijkheid,dragerschapchromosoomafwijkingen,aangeboren
aandoeningenenlotgenotencontactkunjeterechtbijhetErfocentrum.
www.erfocentrum.nl
LandelijkeSteunpuntRouw(LSR)
DeLSRgeeftinformatieoverrouwenverliesverwerkingenisbehulpzaambijhetzoeken
naarhulpverleningsinstantiesindewoonomgeving.
www.landelijksteunpuntrouw.nl
LandelijkeZelfhulporganisatieOudersvaneenoverledenkind
DeVerenigingOudersvaneenOverledenKindiseenzelfhulporganisatievanoudersvaneen
overledenkind,diebegripenmedelevenwillenbiedenaanlotgenoten.Vanuitdegemeenschappelijkeervaringvandedoodvanonskindwillenweelkaardaarintotsteunzijn;willen
weproberenruimtetescheppenomervaringenengevoelensmetelkaartedelen.
www.vook.nl
9.2Meerlezen:
VoorlichtingsfoldersvandeNederlandseVerenigingvoorObstetrieenGynaecologie:
• Eenmiskraamofbloedverliesindeeerstemaandenvandezwangerschap.
• Prenatalediagnostiekbijaangeborenafwijkingen.
www.nvog.nl
Boeken
• AnnemarievanderMeer.Ongekendverlies(2008)Interviews,een
uitgebreideliteratuur-enadressenlijst.Hetiseenboekvooriedereen
Herhaaldemiskraam
Versie:april2016
©Freya
-11–
•
dieprivéofviazijnwerktemakenheeftmetmiskramen,herhaaldemiskraamen
sterfteronddegeboorte.
ISBN9789058314819
BernhardSpitz,ManuKeirseenAnnemieVandermeulen.Alsjeeenprille
zwangerschapverliest.(2010)Hoerouwjeomeenkindjedatjenooitechthebt
gekend?Enhoegajeommetdeangstdathetbijeenvolgendezwangerschap
misschienweerfoutkangaan?Dituniekeboekbrengtdeexpertisevaneen
vrouwenarts,eenpsycholoogeneensociaalverpleegkundigesamen.
ISBN9789020988413
9.3Begrippenlijst
Antifosfolipidenantistoffen:antistoffen(Lupusanticoagulant/AnticardiolipineIgM
/AnticardiolipineIgG);zieverderantifosfolipidensyndroom.
Antifosfolipidensyndroom:auto-immuunziektediezichkenmerktdoorepisodesvan
trombose(afsluitingvanbloedvatendoorverhoogdestolling)en/ofherhaaldemiskramen.
Antifosfolipidenantistoffenmoeteninhetbloedaangetoondwordenomdediagnosete
kunnenvaststellen.
Chromosomen:dragersvanerfelijkeeigenschappendiezichinelkecelkernbevinden.
Chromosoomafwijking:afwijkinginderangschikkingvandegenenopdechromosomen,of
eenafwijkingvanhettotaalaantalchromosomenpercelkern.
Gebalanceerdetranslocatie:chromosoomafwijkingwaarbijtweestukjesvantwee
chromosomenvanplaatsverwisseldzijn.Debetrokkenpersoonzelfheeftgeenziekte
verschijnselen.
Homocysteïne:eenaminozuurdatnoodzakelijkisvoordestofwisseling.
Ongebalanceerdetranslocatie:chromosoomafwijkingwaarbijzoweleenstukjevaneen
chromosoomontbreekt,alseenstukjevaneenanderchromosoomindrievoudaanwezigis.
Ditgaatbijnaaltijdgepaardmeternstigeaangeborenafwijkingeneneenverstandelijke
handicap.
Dezebrochureistotstandgekomenmetmedewerkingvan:
• Mw.dr.M.Goddijn,gynaecoloogverbondenaanhetAMC
• DrsJRikken,fertiliteitsartsAMC.
Ditiseenuitgavevan:
Freya,verenigingvoormensenmetvruchtbaarheidsproblemen©
JoséKnijnenburg,april2016
Aandezetekstkunnengeenrechtenwordenontleend,tevensaanvaardtFreyageenaansprakelijkheidindien
regelsdoorinstantiesanderswordengehanteerd.
Herhaaldemiskraam
Versie:april2016
©Freya
-12–