Kwartaalrapport update economische

UPDATE: economische barometer provincie Antwerpen (10/11/2015)
Woord vooraf
De economische barometer is ontwikkeld door de provincie Antwerpen samen met RESOC Antwerpen,
RESOC Mechelen en RESOC Kempen en de Universiteit Antwerpen. Het is een gebruiksvriendelijke tool die
socio-economische indicatoren samenbrengt uit verschillende databronnen. Lokale besturen en burgers
kunnen op een visuele en intuïtieve manier een profiel van hun gemeente of regio opvragen. De barometer
omvat informatie over demografische kenmerken, arbeidsmarkt, ondernemerschap, welvaart en conjunctuur
op gemeentelijk-, RESOC- en provinciaal niveau. Het is een dynamisch instrument dat in de toekomst nog
verder zal verfijnd worden in samenspraak met de stakeholders.
Vanuit de barometer kan een socio-economisch profiel van uw gemeente worden geschetst, maar biedt
daarnaast de mogelijkheid om als beginpunt van een meer gedetailleerde analyse te dienen, bijvoorbeeld
rond arbeidsmarkt, lokale economie of demografische evoluties.
Welke indicatoren zijn geüpdatet in de huidige versie van de barometer?
o Welvaart en conjunctuur
•
Investeringen (2014)
•
Uitvoer (2014)
•
Omzet (2014)
•
Uitvoerquote (2014)
•
Investeringsquote (2014)
o Leeftijdsopbouw (2015)
o Innovatie en ondernemerschap
•
Faillissementen (september 2015)
•
Nettogroeiratio (2014)
•
Oprichtingsgraad (2014)
•
Uittredingsgraad (2014)
•
Aantal actieve ondernemingen (2014)
•
Oprichtingen (2014)
o Arbeidsmarkt
•
Jobs - totaal aantal jobs en groei (2013)
•
Pendel - jobratio, inkomende, uitgaande, geen (2013)
•
Inwoners op arbeidsleeftijd (2013)
Daarnaast zijn de werkgelegenheidsstatistieken uit de ARVASTAT-databank (inclusief werkloosheidsgraad
jonger dan 25, werkzoekenden jonger dan 25, werkzoekenden langer dan 1 jaar, werkzoekenden en
werkloosheidsgraad) van de VDAB aangepast tot en met september 2015.
Faillissementen
In september 2015 werden in het Vlaams Gewest 458 faillissementen uitgesproken. Het laagste aantal
faillissementen dat sinds 2008 in de maand september vastgesteld werd (zie o.a. Graydon, 2015)1.
Desalniettemin blijft het aantal hoog, maar zowel in september 2013 als 2014 kenden we gevoelig hogere
cijfers. Concreet voor de provincie Antwerpen noteerden we in september 2015 155 faillissementen. In
vergelijking met september 2014, dat 200 faillissementen kende, is dit is een stevige daling (-45). Er kan dus
bij het afsluiten van de maand september besloten worden dat er goed nieuws is met betrekking tot de
faillissementen in de provincie Antwerpen.
Opvallend is dat het aantal faillissementen per maand grote fluctuaties vertoont binnen het laatste jaar.
Grote verschillen zijn ook zichtbaar in het aantal faillissementen op RESOC-niveau in de provincie Antwerpen.
Zo kent RESOC Antwerpen in september 2015 meer faillissementen (100) dan RESOC Kempen (18) en RESOC
Mechelen (37).
Figuur 1: Faillissementen in de provincie Antwerpen, opgesplitst per RESOC in de provincie (september 2013-2015). Bron:
ADSEI, FOD Economie, eigen bewerking.
 bekijk de barometer voor cijfers over uw gemeente: kies bij Indicatoren > Innovatie en ondernemerschap>
Faillissementen (maand).
1
Graydon (2015). Studie faillissementen september 2015. Online beschikbaar.
Jobs
In 2013 zijn er 827.133 arbeidsplaatsen in de provincie Antwerpen. Het Vlaamse Gewest kende een
werkgelegenheidsgroei van 6,8% (179.617 arbeidsplaatsen) tot 2.8 miljoen arbeidsplaatsen in de periode van
2006 tot 2013. Iets minder dan 30% van deze jobgroei vond plaats in de provincie Antwerpen (+6,5%) waar er
meer dan 50.000 arbeidsplaatsen bijkwamen.
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
RESOC Antwerpen
459.909
468.337
476.649
477.122
481.343
483.962
485.415
484.653
RESOC Mechelen
136.634
141.038
144.511
145.338
146.366
147.287
147.680
148.850
RESOC Kempen
180.144
183.659
187.503
187.969
190.135
192.744
193.738
193.629
Provincie Antwerpen
776.687
793.035
808.663
810.429
817.844
823.993
826.833
827.133
2.626.990
2.684.214
2.739.035
2.740.392
2.765.019
2.791.336
2.804.971
2.806.607
Vlaams Gewest
Tabel 1: Evolutie aantal jobs. Bron: Steunpunt WSE, eigen bewerking
Als we de groei van het aantal jobs bekijken over de periode 2006-2013 dan stellen we vast dat elke RESOCregio van de provincie Antwerpen een positief resultaat kent. De grootste groei vindt plaats in RESOC
Mechelen (+8,9%) met 12.000 jobs extra en RESOC Kempen (7,5%) met 13.500 arbeidsplaatsen erbij. RESOC
Antwerpen (+5,4%) presteert relatief gezien minder sterk dan het Vlaamse Gewest en de provincie
Antwerpen met een toename van 24.750 arbeidsplaatsen tot 484.650 arbeidsplaatsen.
Figuur 2: Groei (in%) aantal jobs in de periode 2006-2013 (2006=100) . Bron: Steunpunt WSE, eigen bewerking.
 bekijk de barometer voor cijfers over uw gemeente: kies bij Indicatoren > Arbeidsmarkt (jobs en pendel) >
Totaal aantal jobs
Pendel
Het pendelsaldo voor Vlaanderen bedraagt in 2013 ongeveer -170.205 pendelaars. Het pendelsaldo geeft het
verschil aan tussen de inkomende en de uitgaande pendel, wat een indicatie is van de mobiliteit van
werknemers tussen een regio en/of gemeente. Het Vlaamse pendelsaldo geeft dus weer dat er een groter
aandeel arbeiders gaat werken buiten Vlaanderen. Dit negatieve pendelsaldo zien we ook terugkomen in het
Waals Gewest met een negatief saldo van -143.927 pendelaars. Dit heeft alles te maken met de grote
aantrekking van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, dat een positief pendelsaldo kent van +303.056
werknemers.
Op provinciaal niveau bedraagt het pendelsaldo van de provincie Antwerpen +14.050. Er komen dus meer
werknemers naar Antwerpen om te werken dan dat er werknemers naar een ander provincie pendelen.
Wanneer we het pendelsaldo een schaalniveau lager bekijken, zien we echter dat er binnen de provincie
grote verschillen aanwezig zijn (zie Figuur 3). Zo bedraagt het pendelsaldo van RESOC Antwerpen +42.741,
terwijl dit van RESOC Mechelen en RESOC Kempen respectievelijk -7.316 en -21.274 bedraagt. Het is duidelijk
dat de RESOC Antwerpen met o.a. de haven en de stedelijke dienstverlenende economie een belangrijke
aantrekkingspool vormt voor werknemers van buiten het arrondissement Antwerpen.
Figuur 3: Pendelsaldo in provincie Antwerpen, opgesplitst per RESOC. Bron: Steunpunt WSE, eigen bewerking
Toch daalt het aantal inkomende pendelaars in RESOC Antwerpen over de jaren heen. Zo zijn er in
vergelijking met 2010, 1.793 minder inkomende pendelaars in RESOC Antwerpen dan in 2013. Deze dalende
trend is niet zichtbaar in de twee andere Antwerpse RESOCs. Integendeel, RESOC Mechelen kent een stijging
van 2.089 inkomende pendelaars tussen 2010 en 2013 en RESOC Kempen kent 778 extra inkomende
pendelaars. Het aantal uitgaande pendelaars in deze laatste twee RESOC blijft stabiel over de jaren heen
terwijl er in RESOC Antwerpen 1.000 minder uitgaande pendelaars zijn tussen 2012 en 2013. Deze cijfers zijn
ook gerelateerd aan de cijfers rond jobgroei in de RESOCs, waar RESOC Kempen en RESOC Mechelen een
sterkere tendens kennen dan RESOC Antwerpen.
 bekijk de barometer voor cijfers over uw gemeente: kies bij Indicatoren > Arbeidsmarkt (jobs en pendel) >
Pendelsaldo
Investeringen, omzet en uitvoer
Meer dan 40% van de investeringen en omzet in het Vlaamse Gewest zijn toe te schrijven aan
ondernemingen met een zetel in de provincie Antwerpen. De ondernemingen zijn daarnaast zeer
exportgericht. Als we de Antwerpse RESOCs van naderbij bekijken zien we hier voornamelijk een overwicht
van RESOC Antwerpen met zowat 30% van de investeringen en omzet door bedrijven in Vlaanderen. Deze
cijfers laten het belang zien van de logistieke draaischijf van de haven van Antwerpen en gerelateerde
transport- en groothandelsactiviteiten in de bredere regio. Ook de diamantnijverheid en de geïntegreerde
chemische cluster in de haven en langs het Albertkanaal dragen bijzonder sterk bij tot dit resultaat. De focus
van deze sectoren ligt globaal en voelen daarom de ‘pols’ van de wereldwijde markten snel aan. De
uitvoerquote2 van RESOC Antwerpen (71%) ligt dan ook veel hoger dan die van het Vlaams Gewest (45%).
RESOC Antwerpen
RESOC Mechelen
RESOC Kempen
Provincie
Antwerpen
Vlaams Gewest
Investeringen
(in euro)
5.263.500
1.416.800
1.138.100
Investeringsquot
e
3,2%
3,9%
3,0%
Aandeel
in Vlaanderen
28%
7%
6%
Omzet
(x 1.000 euro)
165.782.300
36.077.800
38.084.600
Aandeel
in Vlaanderen
31%
5%
7%
7.818.500
3,3%
41%
239.944.700
43%
18.980.700
3,3%
.
567.485.800
.
Tabel 2: Investeringen en omzet in de provincie Antwerpen (2014). Bron: FOD Economie, ADSEI, eigen bewerking
De investeringen in RESOC Antwerpen bereikten in 2014 terug het niveau van 2008, na een sterke daling de
afgelopen jaren. Ook de uitvoer zit in stijgende lijn sinds de sterke daling in 2009. Dit is voornamelijk te
verklaren door de belangrijke aanwezigheid en investeringen van enkele cyclische sectoren. De
ondernemingen in de provincie Antwerpen (en zeker in RESOC Antwerpen) zijn gericht op bepaalde
industriële sectoren die sterk conjunctuurgevoelig zijn. Dit heeft ook als gevolg dat de conjunctuur in de regio
Antwerpen een patroon kent met hoge pieken en lage dalen en een uitzonderlijk hoge uitvoerquote (71%).
2
De exportquote is de uitvoerwaarde gedeeld door de omzet.
RESOC Antwerpen
RESOC Mechelen
RESOC Kempen
Provincie
Antwerpen
Vlaams Gewest
Uitvoerwaarde
(x 1.000 euro)
117.077.000
12.713.100
19.489.500
71%
35%
51%
Aandeel
in Vlaanderen
45%
5%
8%
Omzet
(x 1.000 euro)
165.782.300
36.077.800
38.084.600
Aandeel
in Vlaanderen
31%
5%
7%
149.279.600
62%
58%
239.944.700
43%
257.591.000
45%
.
567.485.800
.
Uitvoerquote
Tabel 1: Uitvoerwaarde en omzet in de provincie Antwerpen (2014). Bron: FOD Economie, ADSEI, eigen bewerking
RESOC Kempen is in belangrijke mate gericht op industriële activiteiten (vb. chemie en life sciences, metaal,
voeding en logistiek) en de bouwsector. RESOC Kempen kende een redelijk sterke groei van de uitvoer sinds
2008 maar kent daarentegen een terugval in het investeringsniveau ten opzichte van 2008. De groei van de
Kempense economie is de laatste jaren iets meer afgevlakt, waardoor de pieken in periodes van
hoogconjunctuur en de dalen in laagconjunctuur minder scherp zijn.
Figuur 4: Groei (in %) van de investeringen in periode 2008-2014 (2008=100). Bron: FOD Economie, ADSEI, eigen
bewerking.
Figuur 5: Groei (in %) van de investeringen in periode 2008-2014 (2008=100). Bron: FOD Economie, ADSEI, eigen
bewerking.
RESOC Mechelen kent een grote aanwezigheid van de diensteneconomie (vb. media, print, ICT, …) met
daarnaast een focus op logistiek, agro-industrie en de chemie. RESOC Mechelen kende reeds een zeer sterke
groei van de investeringen sinds 2008, meer dan de andere twee RESOCs in de provincie. In 2014 is de uitvoer
op hetzelfde niveau als 2008 na een daling de afgelopen jaren.
 bekijk de barometer voor cijfers over uw gemeente: kies bij Indicatoren > Welvaar en conjunctuur >
Investeringen – Omzet - Uitvoer
Werkloosheid, activiteitsgraad en werkzaamheidsgraad 3
De werkloosheidsgraad in de provincie Antwerpen daalde tot 9,3% eind juni 2015, hetzelfde niveau als vorig
jaar, waarna de werkloosheidsgraad steeg tot 10% in juli 2015 (o.a. door de inschrijving van afgestudeerde
jongeren). De daling van het aantal werklozen in 2015 volgt een gelijkaardig patroon als in 2014. De provincie
Antwerpen telt eind oktober 2015 79.667 niet-werkende werkzoekenden (NWWZ). Op RESOC-niveau heeft
RESOC Antwerpen met 11.3% in 2014 de hoogste graad van werkloosheid binnen de provincie Antwerpen
gevolgd door RESOC Kempen (7.7%) en ten slotte RESOC Mechelen (7.2%).
3
De werkzaamheids- en activiteitsgraad is die van 2013. De werkloosheidsgraad is die van april 2015.
Figuur 6: Werkloosheidsgraad in de provincie Antwerpen, inclusief Vlaams Gewest en RESOC’s (maandelijks).
Bron: Arvastat (VDAB)
 bekijk de barometer voor cijfers over uw gemeente: kies bij Indicatoren > Arbeidsmarkt >
Werkloosheidsgraad, werkzaamheidsgraad
Meer info?
Barbara van Aert
Adviseur economie
tel.: 03 240 58 44
fax: 03 240 58 79
e-mail: [email protected]
of bekijk de barometer op www.provincieantwerpen.be/barometer