daar zit muziek in - FleCk: Cultuureducatie in Flevoland

FLEVOLAND;
DAAR ZIT
MUZIEK IN
GOOD PRACTICE
FRAAILAWAAI
FLEVOLAND;
DAAR ZIT MUZIEK IN!
Stel...je zit in groep 6 en je krijgt muziekles op echte instrumenten als gitaar en piano, door
echte muzikanten, onder schooltijd. Hoe gaaf is dat?
En in Flevoland kan het! De afgelopen jaren zijn er namelijk projecten ontwikkeld waarbij
muziekinstrumenten en muziekdocenten op basisscholen de klas in gaan om de leerlingen
kennis te laten maken met muziek. En dat was niet altijd even eenvoudig. Muziekdocenten
zijn meestal niet gewend om aan grote groepen leerlingen les te geven en het bespelen van
een muziekinstrument blijkt voor veel leerlingen nog een hele kluif.
Kubus
Een echte uitdaging dus voor één van de grootste Flevolandse muziekeducatieprojecten van
de afgelopen jaren, Fraai Lawaai. Tijdens dit project, dat is opgezet door Kubus, centrum voor
kunst en cultuur in Lelystad, werd drie jaar lang intensief gewerkt aan het (instrumentaal)
muziekonderwijs op Lelystadse basisscholen.
Methodiek
De schat aan leerervaringen die is opgedaan tijdens dit project zijn inmiddels omgezet
naar een interessante methodiek. Andere muziekdocenten en leerkrachten in de provincie
kunnen hier hun voordeel mee doen. FleCk, het expertisecentrum voor cultuureducatie in
Flevoland, zet in deze brochure de highlights van de methodiek voor u op een rijtje.
De methodiek is ontwikkeld:
Voor basisscholen die meer met muziekonderwijs willen doen en een geschikte vorm van samenwerking zoeken tussen leerkracht en muziekdocent.
Voor Flevolandse muziekdocenten die in het onderwijs aan de slag willen
en nieuwsgierig zijn naar de Lelystadse ervaringen.
Voor de Centra voor Kunstzinnige Vorming die hun instrumentaal
muziekonderwijs op een goede manier willen verankeren in de school.
Wij hopen dat dit leidt tot inspiratie en kennis voor nieuwe of al lopende samenwerkingen
tussen muziekdocenten en basisscholen. Veel lees- en leerplezier!
Het team FleCk
IN EEN
NOTENDOP
De pilot Fraai Lawaai (2011-2013)
De pilot Fraai Lawaai was een project in de
campagne Muziek Telt! van het Fonds voor
Cultuurparticipatie (FCP). Van 2011 tot 2013
kregen alle leerlingen van de basisscholen
Ichthus, Horizon en Driestromenland in
Lelystad muziekles van vakdocenten. In groep
1 t/m 4 was dit Algemene Muzikale Vorming,
in groep 5 t/m 8 kregen de leerlingen les op
gitaar, keyboard, dwarsfluit, accordeon, trompet en viool. Bijzonder was dat er gaandeweg
dit project steeds meer samen werd gewerkt
tussen de groepsleerkrachten en de muziekdocenten. Daarbij werd de methode ‘Moet
je Doen Muziek’ gebruikt als leidraad in de
samenwerking. Daarnaast had het coöperatief
leren een belangrijke plek in de lessen.
Nieuw talent
Fraai Lawaai is opgezet in de wijken van
Lelystad waar veel kinderen wonen die te
maken hebben met sociaaleconomische
barrières. Voor hen is muziekonderwijs vaak
moeilijk bereikbaar. Op hun school kregen
deze kinderen nu de kans om een muziekinstrument te leren bespelen, en de mogelijkheid om een nieuw talent te ontwikkelen.
Zonder muziek zou
het leven een stuk
minder leuk zijn.
Kinderen van Basisschool Driestromenland
ZEVEN
TIPS
Voor scholen en muziekscholen bij
het opzetten van een instrumentaal
muziekonderwijsproject:
Tip 1
Laat muziekdocenten (deels) aansluiten op
een muziekmethode die de leerkrachten al
gebruiken. Zoals Moet je Doen Muziek. Dat
zorgt voor een kader waaruit gemakkelijk
kan worden samengewerkt.
Tip 2
Op muziekgebied kan het niveau van de
kinderen flink uiteen lopen. Laat de leerlingen zich aan elkaar optrekken en van
elkaar leren. Zo ontwikkelen ze tegelijkertijd hun sociale vaardigheden. Coöperatieve werkvormen zijn hiervoor met name
geschikt.
Tip 3
Stel de randvoorwaarden met elkaar helder
vast (leerkrachten en muziekdocenten):
hoeveel tijd is beschikbaar, wat wordt van
wie verwacht, wat zijn de afspraken in de
klas? Evalueer regelmatig.
Tip 4
Laat de leerlingen bewust kiezen voor een
instrument, maar pin een leerling niet onnodig lang vast op het gekozen instrument
als hij of zij het echt niet meer leuk vindt.
Tip 5
Maak een team van meerdere muziekdocenten die een klas of school in gaan
en elkaar kunnen versterken. Bijvoorbeeld
door gezamenlijk de muziekles te openen
met een lied. Of door een achtergrond
ritmesectie te vormen tijdens optredens
van de leerlingen.
Tip 6
Organiseer buitenschoolse muziekprojecten, zoals een schoolorkest, voor leerlingen
die geen genoeg kunnen krijgen van de
muzieklessen. Probeer wat binnenschools
gebeurd op het gebied van muziek te
verbinden met een programma in de brede
school.
Tip 7
Werk met het project en/of de muzieklessen
toe naar eindpresentaties.
Af en toe is iemand beter dan de ander,
dus dan werk je samen om het hem te leren.
Kinderen van Basisschool Driestromenland
HANDVATTEN
Voor scholen, muziekdocenten en kunstencentra
Met de kennis, ervaringen en expertise die zijn opgedaan in Fraai Lawaai heeft Kubus
uiteindelijk drie handvatten ontwikkeld voor de leerkrachten en muziekdocenten in het
primair onderwijs. Deze zijn te vinden op www.fraailawaai.nl Het betreft:
Documentaire Fraai Lawaai
In de documentaire Fraai Lawaai is te zien hoe instrumentaal muziekonderwijs in de praktijk
vorm krijgt. Wie spelen hier een rol in (leerlingen, ouders, leerkrachten, muziekdocenten,
organisatie)? Hoe werkt een bedachte methodiek in praktijk? Welke dynamiek levert het
op in een school? Wat vinden de leerlingen zelf van de muzieklessen? De opnames van de
documentaire zijn gemaakt op PCBS Driestromenland in Lelystad tijdens het schooljaar
2012-2013. Reader ‘co-teaching’ en werkvormen groep 1-4 In Fraai Lawaai werden groepsleerkrachten in de groepen 1 t/m 4 gecoacht op muzikale
vaardigheden. Op basis van deze ervaringen is een ‘reader Co-teaching’ ontwikkeld, met
daarin tools voor een AMV-docent om leerkrachten te coachen op het gebied van muzikale
vaardigheden en coöperatief leren. Een aantal praktische werkvormen zijn ook gefilmd en te
vinden op Youtube en de website van Fraai Lawaai. Instrumentale voorbeeldlessen groep 5-7
Tijdens Fraai Lawaai zijn instrumentale voorbeeldlessen ontwikkeld die aansluiten op de lesstof in de methode Moet Je Doen-Muziek. Het idee is simpel. De leerkracht geeft les uit Moet
Je Doen-Muziek. Een paar dagen later komt de muziekdocent op bezoek in de klas. Die gaat
verder waar de leerkracht is gestopt en geeft de les extra kracht door het gebruik van een
echt instrument. Op de website van Fraai Lawaai zijn in totaal 106 voorbeeldlessen te vinden
voor de groepen 5, 6 en 7, op dwarsfluit, trompet, gitaar, accordeon, viool en keyboard.
Muziek komt echt uit je hart.’
Kinderen van Basisschool Driestromenland
MEER WETEN?
ZELF AAN DE SLAG?
Instrumentaal muziekonderwijs in de polder in kaart gebracht
Er zijn meerdere voorbeelden van projecten met instrumentaal muziekonderwijs in
Flevoland. Hieronder de provinciale initiatieven op een rij.
Kubus, Lelystad
Contactpersoon Cultuurmakelaren Joke Rutjes en Len Cornelissen: [email protected]
en [email protected]
In Lelystad organiseert Kubus de volgende instrumentale muziekprojecten:
Fraai Lawaai, de follow up: Instrumentale muzieklessen van twee muziekdocenten in de
groepen 5 t/m 7. De school heeft keuze uit diverse instrumenten. Voor leerlingen die verder
willen op hun instrument zijn er laagdrempelige aansluitingsmogelijkheden in de Brede
School en/of in de vrije tijd.
Wind door Flevoland: Een kennismaking met de wereld van de blaasorkesten in het algemeen en een orkest in het bijzonder. Na vier inleidende lessen door de leerkracht, komt er
gedurende vier weken een muziekdocent in de klas die de leerlingen dwarsfluit, trompet
of klarinet leert spelen. De afsluiting is een gezamenlijk optreden met het Harmonie Orkest
Lelystad of Dweilorkest De Valkenier.
Dronten, De Meerpaal
Contactpersoon: Margriet van Niejenhuis, [email protected]
In Dronten en omgeving organiseert De Meerpaal de volgende instrumentale
muziekprojecten:
Wind door Flevoland/’Scholenproject’ In het zogeheten ‘scholenproject’ werkt De Meerpaal samen met lokale muziekverenigingen: Maris Sonores in Biddinghuizen, Amor Musae in
Swifterbant en Harmonievereniging De Eendracht in Dronten. Na een presentatie in de klas
van het orkest kunnen de leerlingen zich opgeven voor een serie van acht gratis muzieklessen op een instrument naar keuze na schooltijd. De leerkracht kan in deze periode eventueel
aan de slag met een lespakket. Het project wordt, in samenwerking met het orkest, afgesloten met een optreden. Daarna kunnen de leerlingen doorstromen naar een ‘regulier’ lidmaatschap van de vereniging.
Klasse!Orkest: Een aantal maanden intensief kennismaken met verschillende instrumenten:
dat kan in Dronten bij het Klasse!Orkest. In blokken van drie of vier weken krijgt de klas in
kleine groepen les op instrumenten als gitaar, djembé en keyboard. Na elk blok volgt een
presentatie voor de klas, ouders en andere belangstellenden. Voor leerlingen die verder
willen op hun instrument is er de mogelijkheid om uiteindelijk op school of in de wijk
lessen te volgen.
Emmeloord, Muzisch Centrum
Contactpersoon Annette van Dongen: [email protected]
In Emmeloord organiseert Muzisch Centrum de volgende instrumentale muziekprojecten:
Instrumentencarrousel:Leerlingen in groep 5 en 6 krijgen in blokken van zes weken
muziekles op vier instrumenten: klarinet, dwarsfluit, keyboard en gitaar. Als afsluiting van
elk blok is er een samenspeelmoment. Aan het einde van het jaar is er een uitvoering. Hierna
kunnen de leerlingen na schooltijd verder op het gekozen instrument. Deze pilot loopt dit
jaar op twee basisscholen. In februari wordt besloten of dit volgend jaar door kan gaan/uitgebreid kan worden.
Wind door Flevoland: Een kennismaking met de wereld van de blaasorkesten in het
algemeen en een orkest in het bijzonder. Na vier inleidende lessen door de leerkracht, komt
er gedurende vier weken een muziekdocent in de klas die de leerlingen dwarsfluit, trompet
of klarinet leert spelen. De afsluiting is een gezamenlijk optreden met het Harmonie Orkest
of Dweilorkest De Valkenier.
Het instrument vertelt: Voor groep 3, 4, 5 en 6. Een docent vertelt een verhaal waarin zijn/
haar instrument de hoofdrol speelt. De leerlingen mogen het instrument uitproberen.
Er wordt vervolgens gezamenlijk gemusiceerd/gezongen.
De Verbeelding, Zeewolde
Contactpersoon Marina van Arendonk: [email protected]
In Zeewolde organiseert De Verbeelding de volgende instrumentale muziekprojecten:
Blaasmuziek is cool: Dit lesprogramma voor groep 5 en 6 bestaat uit drie onderdelen:
Lessen over de blaasmuziek in het algemeen, lessen over de koperen blaasinstrumenten
en het zelf uitproberen van koperen blaasinstrumenten. Met muzikanten als ondersteuning
wordt toegewerkt naar een eindpresentatie.
Fanfare in de klas: Karel Jongerling, dirigent van muziek- en showcorps Blue Seals uit Zeewolde, verzorgt in dit project twee gastlessen voor leerlingen groep 7 en 8 in het basisonderwijs. De leerlingen kunnen diverse muziekinstrumenten uitproberen, krijgen een optreden
van Blue Seals in de klas en als afsluiting is er een gezamenlijk optreden na schooltijd waar
de leerlingen aan meedoen.
Collage, Almere:
Info: www.collage/almere.nl
In Almere is er het volgende instrumentaal muziekproject:
Leerorkest Almere: Een innovatief muziekeducatie-programma waarbij basisschoolleerlingen in groep 6 en 7 zich muzikaal ontwikkelen en een muziekinstrument leren spelen.
Ze kunnen kiezen uit: viool, cello, dwarsfluit, trompet, hoorn, saxofoon, klarinet, gitaar,
keyboard en slagwerk. Dit project, naar voorbeeld van het Amsterdams leerorkest, bestaat
uit oriëntatie, instrumentaal onderwijs en presentatie voor de ouders, verzorgers en buurtbewoners. Er worden specifieke orkestpartijen ingestudeerd en de leerlingen leren samenspelen in een orkest.
’We verheugen ons altijd op de muziekles,
want als de meester muziek en de muziekjuf
komen zijn we eindelijk vrij.’
Kinderen van Basisschool Driestromenland
OVER FLECK
FleCk is een nieuwe organisatie voor cultuureducatie in Flevoland.
Als tweedelijns ondersteuner wil FleCk cultuuronderwijs stimuleren.
ICC’ers, leerkrachten, directies en schoolbesturen binnen het primair
onderwijs èn cultuuraanbieders kunnen bij ons terecht voor scholing,
advies en ondersteuning op het gebied van cultuureducatie. FleCk
werkt daarbij nauw samen met de ondersteunende instellingen in
alle zes gemeentes van Flevoland. Wij werken in opdracht van de
Provincie Flevoland.