Pijn tijdens de wortelkanaal behandeling

8
Excerpt
dental tribune - netherlands edition
december 2011
Pijn tijdens de
wortelkanaalbehandeling
Dit is een fragment uit het boek
Endodontische spoedgevallen.
Diagnostiek en behandeling van
pijnklachten in de tandartspraktijk (Prelum Uitgevers, 2010).
Auteur: prof. dr. Edgar Schäfer.
Nederlandse redactie: dr. Luc
van der Sluis.
Bij een wortelkanaalbehandeling die uit meerdere sessies bestaat, houdt de pijn bij ruim 90%
van de patiënten niet langer aan
dan twee dagen.15 Slechts ongeveer 3% tot 7% van alle patiënten
heeft hevige postoperatieve pijn.
Pijn tijdens een wortelkanaalbehandeling kan de volgende oorzaken hebben:8,15,31
1 iatrogene irritaties van het parodontium;
2 rest-pulpitis, veroorzaakt door
onvolledige extirpatie of een
niet opgemerkt en dus niet behandeld wortelkanaal;
3 acute exacerbatie;
4 behandeling van het verkeerde
gebitselement.
Voor een adequate spoedbehandeling van deze mogelijke oorzaken zijn de volgende
aspecten van belang.
AD 1. IATROGENE IRRITATIES
Het apicale parodontium kan tijdens een wortelkanaalbehan-
deling geïrriteerd raken door
verschillende oorzaken: mechanisch (geïnstrumenteerd voorbij de wortelpunt, perforatie, te
hoge provisorische afsluiting),
chemisch (doorpersen van spoelvloeistof of geneesmiddel) of door
micro-organismen (onvolledige
excavatie van cariës, verplaatsing
van debris met bacteriën in het
periapicale weefsel).
De meest voorkomende oorzaak van mechanische irritatie van het periapicale weefsel
is ongetwijfeld het doorschieten
van een wortelkanaalinstrument
voorbij de apex (afbeelding 8-1).
Om dat te voorkomen is het nodig de werklengte heel zorgvuldig
te bepalen. Bij een spoedbehandeling gebeurt dat bij voorkeur
met behulp van endodontische
meetinstrumenten (zie hoofdstuk 6). Bij onduidelijke diagnoses of overduidelijk foute metingen dient ook een röntgenfoto
gemaakt te worden om de endodontische werklengte te bepalen
(afbeelding 8-2). Ook dan is het
al zaak erop te letten het instrument niet voorbij de apex tot in
het periapicale weefsel te plaatsen. De zogenaamde veiligheidsmarges zijn om die reden geen
hulpmiddel meer en gedateerd.
Is het instrument toch door het
foramen geplaatst, dan blijkt dat
klinisch meestal door een bloe-
ding uit het wortelkanaal. Ook
heeft de patiënt in dat geval pijn
zodra de tandarts het instrument op werklengte in het kanaal
plaatst.
Als de patiënt na een uitgevoerde
wortelkanaalpreparatie terugkomt met acute pijn, is
het relatief eenvoudig de gekozen werklengte te controleren.
Dat gaat het beste met behulp
van een paperpoint. Verwijder
eerst voorzichtig het geneesmiddel en schuif daarna de paperpoint in het wortelkanaal. Op de
paperpoint is de werklengte gemarkeerd. Als een roodbruine
verkleuring aan de punt van de
paperpoint is te zien, is vermoedelijk een instrument voorbij de
wortelpunt geschoten. Bepaal
dan opnieuw de werklengte en
stel hem eventueel bij. Als compromisbehandeling kan de pijn
als gevolg van het doorschieten
van een instrument worden bestreden in het periapicale weefsel, door een beetje Ledermix (zie
Materialenlijst, pagina 207-208)
op het aangetaste periapicale
weefsel aan te brengen met behulp van een paperpoint (afbeelding 8-3).14,15 De paperpoint mag
nooit in het wortelkanaal achterblijven. Sluit vervolgens de toegangscaviteit dicht af en slijp het
gebitselement, zo nodig, buiten
occlusie. Na ongeveer drie tot vijf
dagen kan de behandeling dan
worden voortgezet.
Inspired by:
Wortelperforaties (afbeelding 8-4)
zijn eveneens te diagnosticeren
met behulp van paperpoints en
endodontische meetinstrumenten. Een laterale perforatie van
het wortelkanaal komt meestal voor als de preparatie in het
middelste derde deel van het
wortelkanaal te conisch geworden is. Ook geforceerd gebruik
van bijvoorbeeld een Gates Gliden drill kan een dergelijke perforatie veroorzaken. Een handige diagnostische methode is het
herhaaldelijk invoeren van een
paperpoint in het wortelkanaal.
Bij een perforatie zitten er bloedsporen op het droge papier: altijd in het middelste gedeelte en
slechts aan een kant. De spoedbehandeling van dergelijke perforaties is onbevredigend. Be-
Emerald lakes, New Zealand
V3-Ring Sectioneel Matrix Systeem
Klasse II restauratie eenvoudig gemaakt!
Met behulp van de V-Ring/V3-ring is het creëren van een goed approximaal
contactpunt bij bijv. Klasse II restauraties, weer een stuk eenvoudiger én het resultaat
nog beter. De V3-Ring is er in twee maten: Universal, voor gebruik bij molaren en
premolaren, Narrow voor gebruik bij premolaren en het kindergebit. Zowel de V-Ring als
de V3-Ring zijn van nikkeltitanium, een superelastisch
metaal dat zijn oorspronkelijke vorm weer aanneemt.
De ring dient verschillende doeleinden:
- hij houdt de wig op zijn plaats,
- klemt krachtig tegen de matrixband,
V3-RING
V3-RING N
V-RING
- en scheidt de gebitselementen
met als resultaat: perfecte contactpunten!
V3-MATRIX
WEDGES
Nu bij
aankoop
van 4 V-3 ringen
1 gratis V-3 ring extra!
www.matrix-dental.com
WEDGEGUARD
Kijk voor de voorwaarden op de website
Matrix-Dental klanten service | [email protected] | +31 10 4163193
MD adv 102x148 mei11.indd 1
26-05-11 14:37
Reductie van het aantal occlusale eenheden na een wortelkanaalbehandeling kan zinvol
zijn om postoperatieve pijn te
voorkomen. Dit is het geval bij
gebitselementen met voorheen
vitale pulpa, percussiegevoelige gebitselementen, gebitselementen die eerder hevige pijn
veroorzaakten en gebitselementen met een periradiculaire
radiolucentie.21
a
Afbeelding 8-1 Mechanische irritatie van het periapicale weefsel vanwege
het doorschieten van een vijl voorbij de
wortelpunt. (a) Op de röntgenfoto is een
periradiculaire laesie te zien bij de distale
wortel. Bij de röntgenopname is een vijl
doorgeschoten. (b) Op de röntgenfoto is
duidelijk te zien dat de vijl ver voorbij het
foramen apicale is doorgeschoten in het
periradiculaire weefsel.
a
b
b
Afbeelding 8-2 Tijdens de spoedbehandeling wordt de werklengte bepaald met behulp
van endodontische meetinstrumenten. Daarna volgt nog een controle van de werklengten in de tweede behandelsessie aan de hand van een röntgenfoto. (a) De röntgenfoto
van de hoofdstift bevestigt de werklengten die met behulp van endodontische meetapparatuur zijn bepaald. (b) Ook de controlefoto’s direct na de wortelkanaalvulling bevestigen de werklengten die bij de spoedbehandeling zijn vastgelegd.
Afbeelding 8-3 Ledermix-pasta op een paperpoint. De pasta wordt met behulp van de
paperpoint aangebracht op het periradiculaire weefsel.
december 2011
a
Excerpt
dental tribune - netherlands edition
b
9
a
C
Afbeelding 8-7 De kleurstof Canal blue, (zie Materialenlijst, pagina 207-208) als
hulpmiddel voor het lokaliseren van wortelkanaalingangen.
b
Afbeelding 8-8 Klinisch voorbeeld van een acute exacerbatie. (a) In gebitselement 36
was sprake van een pijnloze parodontitis apicalis. Tijdens de eerste behandelsessie werd
een orthograde herbehandeling van de onvolledige wortelkanaalvullingen uitgevoerd. Op de röntgenfoto was duidelijk te zien dat alleen in het distale wortelkanaal toegang kon worden gekregen tot het apicale gedeelte van het kanaal. (b) Klinische situatie vijf dagen
na verwijdering van de oude wortelkanaalvulling en behandeling van alle wortelkanalen. Uitgaande van het distale wortelkanaalstelsel had zich een acute exacerbatie van een abces ontwikkeld.
d
Afbeelding 8-4 Perforaties. (a) Elders behandelde gebitselementen 34 en 35. Bij gebitselement 34 is blijkbaar geen rekening gehouden met de lengteas van de wortel. De
wortel is naar mesiaal geperforeerd. (b) Perforatie van de mesiale wortel in de bifurcatie van gebitselement 36 (collectie dr. Tulus, Viersen). (c) Tijdens de restauratie van gebitselement 46 wordt de mesiale wortel in de bifurcatie geperforeerd (collectie dr. Tulus,
Viersen). (d) Klinisch beeld van de in afbeelding 8-4c weergegeven situatie. De perforatieplek is duidelijk te zien (collectie dr. Tulus, Viersen).
halve chirurgische maatregelen
zijn er nauwelijks goede alternatieven. Bovendien moet rekening
worden gehouden met perforaties
in de bodem van de pulpakamer
als mogelijke oorzaak van acute
klachten, vooral als er eerder in
een andere praktijk al eens een
endodontische behandeling is
uitgevoerd (afbeelding 8-5).
Endodontische spoedgevallen
Diagnostiek en behandeling
van pijnklachten in de
tandartspraktijk
Occlusiestoornissen kunnen ook
postoperatieve pijn veroorzaken
door overbelasting van het parodontale weefsel.15 Het gebitselement is dan percussiegevoelig.
Daarom dienen provisorische en
definitieve afsluitingen te worden
gecontroleerd op eventuele occlusale interferenties. Zo nodig moet
het gebitselement worden bijgeslepen.2,15,31
Afbeelding 8-5 Grote perforatie in de furcatie van een elders behandeld gebitselement
(collectie dr. Tulus, Viersen).
a
c
b
d
Afbeelding 8-6 Onontdekt wortelkanaal als oorzaak van persisterende pijn (collectie
dr. Tulus, Viersen): (a) Röntgenfoto voor het stellen van de diagnose voor gebitselement
46. (b) Ondanks volledige chemo-mechanische reiniging van de vier wortelkanalen bleef
de patiënte klagen over hevige pijn. (c) Met een operatiemicroscoop werd mesiaal een
derde wortelkanaal ontdekt, dat vervolgens werd behandeld. (d) Een week later had de
patiënte geen klachten meer en konden alle vijf de wortelkanalen worden gevuld.
Pijn ten gevolge van het doorpersen van spoelvloeistoffen doet
zich vaak al voor tijdens de behandelsessie. Deze pijn treedt
namelijk heel plotseling op en
heeft opvallende symptomen (zie
hoofdstuk 9). Zolang biocompatibele geneesmiddelen in het wortelkanaal worden aangebracht,
lijkt er geen correlatie te bestaan
tussen de incidentie van flare-ups
en het gebruikte geneesmiddel.26
Tijdens een wortelkanaalpreparatie komt vrijwel altijd inhoud
uit het wortelkanaal in het periapicale weefsel terecht.10 Als
deze inhoud geïnfecteerd is, kan
die een flare-up veroorzaken.23
Om dit effect zo klein mogelijk te
houden, moet het wortelkanaalstelsel bij het prepareren altijd
goed gespoeld worden (zie hoofdstuk 9).6,22
Het invoeren van instrumenten
in een droog wortelkanaal dient
te worden vermeden. Meestal is
het opnieuw mechanisch behandelen van alle wortelkanalen en
een grondige spoeling met veel
natriumhypochloriet voldoende
voor een snelle en betrouwbare
behandeling van de pijn van een
apicale extrusie.2,8
> lees verder op pagina 10
Auteur: dr. E. Schäfer
Nederlandse redactie:
dr. L. van der Sluis
Uitgever: Prelum Uitgevers
ISBN: 978 90 8562 063 1
Uitvoering: gebonden
Omvang: 213 pagina’s
Prijs: € 79,50
In de meeste gevallen van pijn met een endodontische oorzaak heeft de patiënt hevige pijn en is sprake van echt lijden. De patiënt verwacht dat u de pijn op de korte termijn,
maar ook op betrouwbare en efficiënte wijze zal wegnemen. In de dagelijkse praktijk geeft dat soms problemen,
bijvoorbeeld omdat patiënten met pijnklachten meestal
zonder afspraak verschijnen. Bovendien kan het even duren voordat de juiste diagnose is gesteld en het pijnlijke gebitselement is gelokaliseerd. Deze problematiek mag een
zorgvuldige diagnose of adequate pijnbehandeling niet in
de weg staan.
“ ”
Dit boek biedt inzicht en praktische handvatten bij een van
de belangrijkste taken in de tandartspraktijk, de behandeling van endodontische spoedgevallen. Het is bedoeld voor
tandartsen algemeen practici, maar ook voor endodontologen (al dan niet in opleiding) enis rijk geïllustreerd met circa 200 full color afbeeldingen en 120 röntgenfoto’s.
“Het boek ‘Endodontische spoedgevallen’ is vooral heel praktisch.
De kennis is direct toepasbaar. Het verhaal wordt ondersteund met
klinische foto’s, röntgenopnamen en diagrammen. Het boek is van
harte aan te bevelen voor iedereen die ook maar iets te maken heeft
met pijn en tandheelkunde.” – NTvT
“Een welkome aanvulling op de bestaande endodontische
literatuur.” – NT
10 Excerpt
Wortelkanaal over het hoofd gezien. Indien bij het klachtenpatroon van een rest-pulpitis uitgesloten kan worden dat er nog
pulpaweefsel in een of meer eerder behandelde wortelkanalen
zit, is het zaak te controleren of
er misschien nog een wortelkanaal is dat niet is ontdekt.8,24 Dat
kanaal kan vitaal pulpaweefsel
bevatten en dus de oorzaak zijn
van aanhoudende pulpale pijn. In
dat geval is het noodzakelijk alle
eerder gelokaliseerde wortelkanaalingangen opnieuw open te
leggen en vervolgens onder rubberdam – in het ideale geval met
behulp van een microscoop – te
zoeken naar andere wortelkanalen (afbeelding 8-6). Een kleurstof
kan hierbij een handig hulpmiddel zijn (afbeelding 8-7). Eventueel aanwezig organisch weefsel bij de nog niet gelokaliseerde
wortelkanaalingang wordt hierdoor gekleurd (bijvoorbeeld met
methyleenblauw; Canal blue, zie
Materialenlijst, pagina 207-208).
Het komt relatief vaak voor dat
een extra wortelkanaal wordt
ontdekt bij gebitselementen die
in een wortel twee kanalen hebben: onderincisieven, onderpremolaren, de distale wortel van
ondermolaren en de mesiobuccale wortel van bovenmolaren. Voor
een uitvoerig overzicht van mogelijke problemen en de aanpak
bij het lokaliseren en blootleggen
van extra wortelkanalen, zie de
actuele literatuur.9
Bij verdenking op een extra,
maar klinisch aanvankelijk niet
te lokaliseren wortelkanaal kan
het heel handig zijn een röntgenfoto onder een hoek te maken.
Tijdens het maken van de foto
moet zich in het kanaal dan wel
een wortelkanaalinstrument bevinden.
AD 3. ACUTE EXACERBATIE
Bedoeld wordt hier een acute exacerbatie van een voorheen symptoomloze, periradiculaire laesie
na de eerste behandeling (afbeelding 8-8). Volgens de literatuur
komt dit in maximaal 19% van
de gevallen voor.15 De oorzaken
van deze snelle ontwikkeling van
een bestaande chronische ontsteking tot een abces zijn nog onbekend. Mogelijk ligt hieraan een
verandering van het zuurstofarme milieu in het wortelkanaal ten
grondslag die ontstaat doordat er
lucht binnenkomt als gevolg van
de wortelkanaalbehandeling. Dit
veroorzaakt een activering van
sommige micro-organismen in
het kanaal.2,15 Ook lijken speciale
micro-organismen een sleutelrol
te spelen bij het ontstaan van een
dergelijk abces. Een andere mogelijkheid is dat bij de behandeling
per ongeluk geïnfecteerde kanaalinhoud in het periapicale weefsel
is terechtgekomen, met een ontstekingsreactie als gevolg.15
december 2011
De symptomen lijken erg op die
van een pijnlijke parodontitis apicalis:15,27 het gebitselement is percussiegevoelig, zit soms los of er
is oraal sprake van een zwelling.
De behandeling is gelijk aan die
bij een pijnlijke parodontitis apicalis met gelokaliseerd apicaal
abces (zie hoofdstuk 7).
AD 4. BEHANDELING VAN HET
VERKEERDE GEBITSELEMENT
Persisterende of zelfs hevigere
pijn na aanvang van een wortel-
one file endo
Balance force techniek geoptimaliseerd:
De kanaalkromming bepaalt de moeilijkheidsgraad van de kanaalpreparatie.
Om de invloed hiervan te reduceren is de “balance force techniek”, afwisselend links- en rechts omdraaiend, ontwikkeld
[1985 Roane].
Gebruikmakend van deze techniek is het mogelijk om de kanaalkromming beter te volgen.
Hoewel ontwikkeld voor staal/handinstrumenten is het met de nieuw ontwikkelde M-wire NiTi legeringen mogelijk deze
“balance force techniek” uit te voeren m.b.v. de VDW.RECIPROC® endomotor.
360°
VDW-RECIPROC® vijltechniek:
Bij de reciproke vijltechniek draait de vijl eerst in zijn snijrichting [counter clockwise] en vervolgens deels terug om de vijl te
ontlasten.
Een volledige 360° rotatie wordt d.m.v. meerdere reciproke bewegingen gemaakt.
Omdat de snijdende draaihoek groter is dan de terugdraaiende zal het instrument een naar apicaal
DW
gerichte beweging maken.
Deze draaihoek is specifiek ontworpen voor de VDW-RECIPROC® vijl en de VDW-RECIPROC® endo
motor. Deze draaihoeken liggen ver binnen de elastische grenzen van het instrument waardoor
het risico van breuk tot een minimum wordt beperkt.
V
Onvolledige extirpatie. Het pulpaweefsel dat in het wortelkanaalstelsel is achtergebleven, kan op
korte termijn acuut gaan ontsteken. Soms gebeurt dat echter pas
na een paar jaar.7,17 De symptomen zijn identiek aan die van een
irreversibele pulpitis, dus pijn bij
warmte of koude en die ’s nachts
in hevigheid toeneemt. Bij ontstekingen in een vergevorderd
stadium is ook sprake van percussiegevoeligheid. Na lokale anesthesie en het aanbrengen van
rubberdam moet de endodontische werklengte worden bepaald
en zo nodig gecorrigeerd. Daarna worden de wortelkanalen opnieuw mechanisch behandeld en
gespoeld met veel natriumhypochloriet.
Voor het aanbrengen van een
geneesmiddel, bij voorkeur calciumhydroxide, worden de wortelkanalen gedroogd met behulp
van paperpoints. Dat is een eenvoudige en betrouwbare manier
om te controleren of al het pulpaweefsel is verwijderd. Als er geen
bloedsporen meer zichtbaar zijn
op de paperpoint is dat het geval.
Als het wortelkanaalinstrument
bij een röntgenfoto onder een
hoek in het midden van de wortel zit, kan worden uitgegaan
van een centrale ligging van het
kanaal en dus van slechts één
wortelkanaal. Zit het instrument
distaal of mesiaal in de wortel,
dan is de kans groot dat er een
extra wortelkanaal is.
iprocation b
y
Een zogenaamde rest-pulpitis15,24
kan twee oorzaken hebben: een
onvolledige verwijdering van het
pulpaweefsel in een of meer wortelkanalen (zie hoofdstuk 6) en
een nog niet waargenomen, dus
‘over het hoofd gezien’ wortelkanaal.
VDW-RECIPROC® Instrumenten:
Reciproc® instrumenten zijn ISO gecodeerd en kenmerken zich
door een variabele tapering die optimale irrigatie mogelijk maakt.
nauw wortelkanaal
medium wortelkanaal
Rec
AD 2. REST-PULPITIS
dental tribune - netherlands edition
ruim wortelkanaal
december 2011
Excerpt
dental tribune - netherlands edition
kanaalbehandeling kan in sommige gevallen komen doordat een
gebitselement wordt behandeld
dat de pijn helemaal niet veroorzaakt. Vooral als meer gebitselementen klinisch en/of op de
röntgenfoto pathologische veranderingen laten zien, is lokaliseren
van het gebitselement dat de pijn
veroorzaakt, soms niet goed mogelijk.15,25 In deze situaties is het
nodig een differentiaaldiagnose
op te stellen om het betreffende
gebitselement te identificeren.
Soms ook is een differentiaaldiagnose noodzakelijk om een nietodontogene oorzaak uit te sluiten
(bijvoorbeeld sinusitis maxillaris). ■
2.
3.
4.
LITERATUUR
1.
Bargholz C, Schäfer E, Hülsmann M.
Zahn- und Wurzellängsfrakturen.
In: Hülsmann M, Schäfer E , Bargholz C, Barthel C (Hrsg). Probleme in
der Endodontie. Berlin: Quintessenz,
5.
2007:383–400.
Carrotte P. Endodontics: Part 3.
Treatment of endodontic emergencies. Br Dent J 2004;197:299–305.
European Society of Endodontology. Qualitätsrichtlinien endodontischer Behandlungen. Endodontie
2006;15:387–401.
Fouad AF. Are antibiotics effective
for endodontic pain? An evidencebased review. Endodontic Topics
2002;3:52–66.
Genet JM, Hart AAM, Wesselink PR,
van Velzen SKT. Preoperative and
operative factors associated with
6.
7.
8.
pain after the fi rst endodontic visit.
Int Endod J 1987;20:53–64.
Haapasalo M, Endal U, Zandi H, Coil
J. Eradication of endodontic infection by instrumentation and irrigation solutions. Endodontic Topics
2005;10:77–102.
Hasselgren G, Reit C. Emergency pulpotomy: pain relieving effect
with and without the use of sedative
dressings. J Endod 1989;15:254–256.
Heidemann D. Diagnose und Therapie endodontisch bedingter Schmerzen. In: Heidemann D (Hrsg). Praxis
der Zahnheilkunde – Endodontie.
9.
10.
11.
12.
13.
VDW concept en klinisch protocol:
QHet kanaal met de RECIPROC® vijl, in packing motion, prepareren tot op 2/3 van de geschatte werklengte.
QEen glidepath prepareren is niet nodig tenzij het kanaal niet volledig toegankelijk is.
QMet een K-vijl 10 de lengte bepalen.
QHet kanaal met de RECIPROC® vijl, in packing motion, tot gewenste lengte prepareren.
14.
15.
De RECIPROC® paperpoints en gutta percha zijn afgestemd op de diameter en tapering van de RECIPROC® vijlen.
16.
Keuze van het RECIPROC® instrument:
Pre-Operatief Röntgen Opname / Keuze van de RECIPROC® vijl
17.
wortelkanaal is
goed zichtbaar
wortelkanaal is maar gedeeltelijk
of geheel niet zichtbaar
Ruim of Medium wortelkanaal
nauw wortelkanaal
Hand instrument ISO 30 komt
Nee
gemakkelijk op geschatte werklengte
18.
Hand instrument ISO 20 komt
gemakkelijk op geschatte werklengte
Ja
Ja
Nee
19.
R50
R40
R25
R25
20.
21.
22.
Steriliteit:
Alle VDW vijlen en papierstiften worden steriel geleverd. De VDW RECIPROC® vijlen zijn per stuk in
een blister verpakt en voor eenmalig gebruik. De schacht van het VDW RECIPROC® instrument is
zodanig ontwikkeld dat autoclaveren niet mogelijk is. Dit sluit het risico van kruisbesmetting uit en
reduceert de kans op thermische materiaalmoeheid / breuk.
Professionaliteit door Eenvoud
23.
24.
25.
V
Minder handelingen
1 instrument prepareert het kanaal tot de gewenste diameter en taper
Veilig
uitermate geschikt voor kromme en nauwe kanalen
26.
V
V
Eenmalig gebruik
geen reiniging en desinfectie nodig: steriel verpakt
VDW.Gold RECIPROC endo motor
nu ook met geïntegreerde apex locator.
Liever eerst zelf ervaren?
Voor meer informatie over het VDW RECIPROC®
preparatie systeem:
VDW Product Support Center Nederland
Tel.: +31 165 30 86 87 • Fax: +31 165 30 47 66
E-mail: [email protected]
Overtuig uzelf en ervaar het werken met VDW.RECIPROC®
14 dagen lang en beslis achteraf.
Bestel het VDW.RECIPROC® Intro pakket* voor slechts € 179,excl. btw.
* RECIPROC® Endo motor 14 dagen op proef incl. RECIPROC® systeemkit
met RECIPROC® vijltjes
27.
28.
29.
30.
31.
Endo Easy Efficient®
11
München, Jena: Urban und Fischer,
2001:25–42.
Hülsmann M, Barthel C. Probleme
beim Zugang zum Wurzelkanalsystem. In: Hülsmann M, Schäfer E,
Bargholz C, Barthel C (Hrsg). Probleme in der Endodontie. Berlin: Quintessenz, 2007:163–194.
Hülsmann M, Peters OA, Dummer PMH. Mechanical preparation
of root canals: shaping goals, techniques and means. Endodontic Topics 2005;10:30–76.
Hülsmann M, Schäfer E. Probleme
der endodontischen Notfalltherapie. In: Hülsmann M, Schäfer E,
Bargholz C, Barthel C (Hrsg). Probleme in der Endodontie. Berlin: Quintessenz, 2007:143–162.
Imura N, Zuolo ML. Factors associated with endodontic flare-ups:
a prospective study. Int Endod J
1995;28:261–265.
Keir DM, Walker WA, Schindler
WG, Dazey SE. Thermally induced
pulpalgia in endodontically treated
teeth. J Endod 1991;17:38–40.
Keiser K, Hargreaves KM. Building
effective strategies for the management of endodontic pain. Endodontic
Topics 2002;3:93–105.
Koçkapan C. Endodontische Notfälle. In: Koçkapan C: Curriculum
Endodontie. Berlin: Quintessenz,
2003:429–469.
Longman LP, Preston AJ, Martin MV,
Wilson NHF. Endodontics in the
adult patient: the role of antibiotics.
J Dent 2000;28:539–548.
Molander A, Nilsson A, Reit
C.
Ergebnisse
endodontischer
Schmerzbehandlung.
Endodontie
2004;13:337–346.
Oguntebi BR, DeSchepper EJ, Taylor TS, White CL, Pink FE. Postoperative pain incidence related to
the type of emergency treatment of
symptomatic pulpitis. Oral Surg Oral
Med Oral Pathol 1992;73:479–483.
Pickenpaugh L, Reader A, Beck M,
Meyers WJ, Peterson LJ. Effect of
prophylactic amoxicillin on endodontic flare up in asymptomatic,
necrotic teeth. J Endod 2001;27:53–
56.
Rosenberg P. Clinical strategies for
managing endodontic pain. Endodontic Topics 2002;3:78–92.
Rosenberg PA, Babick PJ, Schertzer
L, Leung A. The effect of occlusal reduction on pain after endodontic instrumentation. J Endod 1998;24:492–
496.
Schäfer E. Irrigation of the root canal. ENDO 2007;1:11–27.
Seltzer IB, Naidorf IJ. Flare-ups in
endodontics: I. Etiological factors. J
Endod 1985;11:472–478.
Suter B. Akute Entzündung der
Restpulpa bei endodontisch vorbehandelten Zähnen. Endodontie
1997;6:155–159.
Tidwell E, Witherspoon DE, Gutmann JL, Vreeland DL, Sweet PM.
Thermal sensitivity of endodontically treated teeth. Int Endod J
1999;32:138–145.
Torabinejad M, Cymerman JJ, Frankson M, Lemon RR, Maggio JD,
Schilder H. Effectiveness of various
medications on postoperative pain
following complete instrumentation.
J Endod 1994;20:345–354.
Tronstad L. Endodontic emergency treatment. In: Tronstad L (Hrsg).
Clinical Endodontics. 2nd ed. Stuttgart: Thieme, 2003:141–145.
Walker RT. Emergency treatment – A
review. Int Endod J 1984;17:29–35.
Walton R, Fouad A. Endodontic interappointment flare-ups: a prospective study of incidence and related
factors. J Endod 1992;18:172–177.
Weine FS, Healey HJ, Theiss EP. Endodontic emergency dilemma: leave
the tooth open or keep it closed.
Oral Surg Oral Med Oral Pathol
1975;40:531–536.
Wissenschaft liche Stellungnahme
der DGZMK und der DGZ. Behandlung endodontischer Schmerzfälle.
Dtsch Zahnärztl Z, 2007;62:536–538.