Gezonde Voeding 0 - Platform Gezonde Voeding 0

Charter
Gezonde Voeding
0 - 4 jaar
Inleiding
Dit charter is opgesteld
door de volgende leden:
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
NVK
TNO
VNFKD
Voedingscentrum
RIVM
MVO – de ketenorganisatie voor oliën
en vetten
NZO
GroentenFruit Huis
NVD
Universiteit Wageningen
Universiteit Maastricht
NUTRIM
AJN
V&VN
Schuttelaar & Partners
Auteurs:
Dagelijks bestuur Platform
NVK
Koen Joosten, voorzitter
Platform
VNFKD
Chantal Kleijer, secretaris
Voedingscentrum Karin Bemelmans, lid
TNO
Nard Clabbers, lid
Contact
platformkindervoeding@
voedingscentrum.nl
Het hoofddoel van het ‘Platform Gezonde
Voeding 0-4 jaar’ is om een bijdrage te leveren
aan een gezonder voedings- en eetpatroon
voor 0-4 jarigen*.
Alle partijen van deze unieke publieke-private
samenwerking ondersteunen dit gemeenschappelijk maatschappelijk belang.
*waar in dit charter staat voeding voor 0-4 jarigen wordt alle
voeding bedoeld met uitzondering van melkvoeding de eerste
www.platformkindervoeding.nl
Charter | 2
zes maanden.
Uitgangspunten
Uitgangspunten voor dit charter zijn:
Doelstellingen
· Global Strategy on Infant and Young Child
Feeding.
· Richtlijnen Goede Voeding van de
Gezondheidsraad.
· Richtlijn Voedselkeuze Voedingscentrum.
· JGZ richtlijn ‘Voeding & Eetgedrag’.
· NVK richtlijn ‘Signalering van somatische
oorzaken bij afwijkend voedingsgedrag’.
· KJP richtlijn ‘Eetstoornissen’.
· Onder gezonde voeding wordt verstaan:
de inname van een voeding die voldoende
voedingstoffen bevat om aan de behoefte
te voorzien voor gezonde groei en ontwikkeling, hierbij rekening houdend met
leeftijdsadequaat eetgedrag, waaronder
portiegroottes, en voedingsgewoonten.
1. De kwaliteit en continuïteit van de zorg ten
aanzien van gezonde voeding voor kinderen
van 0-4 jaar te verbeteren door brede
publiek-private samenwerking.
2. Bundelen van consensuskennis en
implementatiestrategieën t.a.v. gezonde
voeding voor kinderen van 0-4 jaar.
3. Op basis hiervan komen tot gemeenschappelijke standpunten en aanbevelingen waarbij
preventie van over- en ondergewicht en voorkomen van deficiëntie sleutelbegrippen zijn.
4. Vertalen van de gemeenschappelijke standpunten en aanbevelingen naar eenduidige,
praktische adviezen die breed gedragen
worden, en bruikbaar zijn om te
communiceren naar de consument.
Platform Gezonde Voeding 0-4 jaar | 3
Realiseren van
de doelstellingen
De Platformleden dragen bij aan het
realiseren van de doelstellingen door:
· de ketenzorg wat betreft voeding van
0-4 jarigen te bevorderen, elk vanuit de eigen
beroepsgroep;
· signaleren van nieuwe wetenschappelijke
inzichten en hiaten in de kennis, dit in het
platform bespreekbaar te maken en indien
nieuwe inzichten aanleiding geven tot
verandering in het huidige beleid, deze voor
te leggen aan de Gezondheidsraad om tot
consensus hierover te komen. Daarnaast
participatie in het opstellen van activatiedocumenten op onderwerpen waarin de
huidige consensuskennis niet voorziet;
· bij te dragen aan een goede implementatie
van de richtlijnen over voeding die raakvlakken hebben met de voeding voor kinderen
Charter | 4
van 0-4 jaar (vooral JGZ richtlijn ‘Voeding &
Eetgedrag’, NVK richtlijn ‘Signalering van
somatische oorzaken bij afwijkend voedingsgedrag’) bij alle betrokken beroepsgroepen;
· in contacten met opleidingsinstituten en
zorginstellingen te wijzen op het belang van
aandacht voor gezonde voeding voor 0-4
jarigen in de basisopleiding, van een regelmatige toetsing van de kennis, bijscholing en
certificering en waar mogelijk ook concreet
een bijdrage hieraan te leveren of deze zelf te
organiseren;
· de organisatie-eigen middelen, zoals
vakbladen en websites in te zetten om kennis
over voeding 0-4 jaar over te dragen aan de
achterban;
· binnen de eigen beroepsgroep de vanzelfsprekendheid van gezonde voeding voor
0-4 jarigen uit te dragen om zo bij te dragen
aan een sociale norm waarin het niet gewoon
is dat kinderen voortdurend worden blootgesteld aan ongezonde voedingsverleidingen;
· het charter actief onder de aandacht te
brengen van relevante instellingen en
organisaties waarmee contacten worden
onderhouden, deze te stimuleren steun aan
het charter te betuigen en een bijdrage te
leveren aan het realiseren van de hierin
genoemde doelstellingen.
Om de doelstellingen te realiseren stemt
het Platform af met:
· De overheid, om gezamenlijk een partnerschap voeding 0-4 jaar in te stellen.
· Platform partners, om zich te houden aan de
gemaakte afspraken.
Om de doelstellingen te realiseren doet
het Platform een beroep op:
· De media om in uitingen over voeding voor
0-4 jarigen, gezonde voeding als vanzelfsprekend naar voren te laten komen.
· Organisaties die geen lid zijn van het Platform
maar wel met deze groep, kinderen en hun
ouders, te maken hebben, om gezonde
voeding als vanzelfsprekend te maken.
Platform Gezonde Voeding 0-4 jaar | 5
Specifieke voedingsbehoeften van baby’s
en jonge kinderen
Voor een goede groei en ontwikkeling van baby’s en jonge kinderen is een gezonde
voeding essentieel. In vergelijking met volwassenen hebben baby’s en kinderen een
heel andere lichaamssamenstelling en daardoor een andere behoefte aan voedingsstoffen (micro- en macronutriënten).
Elke levensfase gaat gepaard met veranderingen in de fysiologie en de daarbij behorende
voedingsbehoefte.
voedingsgewoonten en een gezond voedingsgedrag. Juist daarom is aandacht voor gezonde
voeding essentieel.
Tot de leeftijd van 6 maanden blijft melkvoeding
het belangrijkste. Maar ook daarna levert melkvoeding een essentiële bijdrage aan een goede
groei en ontwikkeling. Tussen 4 en 6 maanden
vindt de eerste kennismaking met vaste voeding
plaats in de vorm van oefenhapjes.
Na het eerste levensjaar gaan de groei en
ontwikkeling van een kind gestaag door.
Peuters zijn geen kleine volwassenen, en
hebben bijvoorbeeld 3,5 keer zoveel calcium,
7 keer zoveel ijzer en 6 keer zoveel vitamine
D nodig als een volwassene (per kg lichaamsgewicht)1. Mede daardoor is gezonde voeding
en het aanleren van gezonde eetgewoonten
van cruciaal belang bij peuters. In deze fase
kan neofobie2 zorgen voor een eenzijdig
voedingspatroon.
Vanaf 6 maanden zal vaste voeding een steeds
grotere rol in het dagelijkse eetpatroon gaan
spelen. Uit onderzoek is bekend dat in de
eerste fase van het leven (al in de baarmoeder)
de basis wordt gelegd voor de voorkeuren en
eetgewoonten als volwassene. Vanaf deze
periode wordt de basis gelegd voor gezonde
Charter | 6
Een onevenwichtige voeding heeft ook effecten
op de lange termijn. Er zijn steeds meer
wetenschappelijk aanwijzingen dat gezonde
voeding in de leeftijdsperiode van 0-4 jaar
van invloed is op het ontstaan van ziekten
op volwassen leeftijd. Gezonde voeding in de
eerste 1000 dagen van een kind heeft een
levenslang effect. Aandacht voor een gezonde
en gevarieerde voeding is daarom niet alleen op
de zuigelingenleeftijd, maar ook in de peuterjaren van essentieel belang.
Verschillende voedselconsumptiepeilingen
die in Nederland zijn uitgevoerd hebben
uitgewezen dat de voeding van veel peuters
niet voldoet aan de aanbevelingen. Peuters eten
te weinig groenten, fruit en vis en ze krijgen
te weinig vezels binnen en te veel verzadigd
vet. Op korte termijn kunnen tekorten aan
voedingsstoffen (o.a. ijzer, vitamine D en omega
3-visvetzuren) leiden tot een suboptimale
gezondheid3. Peuters hebben een ruime inname
van zuiveldranken en gebruiken vooral
limonade van siroop, frisdrank, koek en snoep
tussendoor.
Het aantal kinderen met overgewicht en
obesitas is de laatste jaren snel toegenomen.
Gemiddeld is 1 op de 7 kinderen in Nederland
te dik. De Vijfde Landelijke Groeistudie van TNO
laat zien dat de prevalentie van overgewicht bij
kinderen en jongeren blijft stijgen.
In 1980 had 6% van de 4-jarige jongens overgewicht of obesitas. In 2009 was dit 10%.
Bij de 4-jarige meisjes was dit in 1980 ongeveer
10% en in 2009 19%4. Van deze groepen zijn ook
steeds meer kinderen en jongeren veel te zwaar
(obees). Bij kinderen van ouders met een
niet-westerse en/of lage socio-economische
achtergrond komt overgewicht veel vaker
voor. Bij kinderen van Turkse afkomst is het
probleem landelijk het grootst; hier is namelijk
bijna 1 op de 3 kinderen te zwaar5.
kans heeft om overgewicht of obesitas te
houden tot op de basisschool6.
Overigens krijgt ongeveer 8% van de kinderen
die aanvankelijk een niet-afwijkende BMI
hebben bij 3 maanden, toch later aanzienlijk
overgewicht. Het overgewicht van de ouders
bleek de belangrijkste voorspeller te zijn voor
overgewicht. Zorgverleners uit de Jeugdgezondheidszorg zouden zich dus nadrukkelijker dan
nu gebeurt, moeten richten op baby’s met overgewicht van ouders met overgewicht.
Onderzoek uit Rotterdam laat zien dat
opleidingsniveau van de moeder, BMI van de
ouders en verandering van gewicht van de baby
factoren zijn die sterk samenhangen met de
kans op overgewicht7.
Het is belangrijk dat kinderen van jongs af aan
een gezond gewicht hebben. Zwaar zijn als
peuter of kleuter betekent vaak ook zwaar zijn
als volwassene.
Preventie van overgewicht en obesitas start
dus op jonge leeftijd door het aanbieden van
gezonde voeding, aanleren van een gezond
eetgedrag, passende hoeveelheden, en
coaching in leefstijl voor het gezin. Recent
onderzoek laat zien dat een kind dat te zwaar
is op de leeftijd van 3 maanden en op 2-jarige
leeftijd nog steeds te zwaar is, een verhoogde
Platform Gezonde Voeding 0-4 jaar | 7
Referenties
1. www.gezondheidsraad.nl (geraadpleegd
januari 2015; per kg lichaamsgewicht bij een
kind van 12 kg versus een volwassen man van
84 kg). www.voedingscentrum.nl
(geraadpleegd januari 2015).
2. Voedselneofobie: de angst voor het eten van
nieuwe of onbekende voeding
3. Over het belang van zowel ijzer, vitamine D
als omega3 visvetzuren voor jonge kinderen
heeft de Europese Voedselveiligheid Autoriteit
(EFSA) uitspraken gedaan. Voor deze
nutriënten bestaan goedgekeurde claims.
Het gebruik van gezondheidsclaims is in
Europese wetgeving geregeld. Kinderclaims
zijn claims die gericht zijn op de ontwikkeling
en gezondheid van kinderen zoals “Essentiële
vetzuren zijn nodig voor een normale groei en
ontwikkeling van kinderen”.
Charter | 8
4. Schönbeck Y, Talma H, van Dommelen
P, et al. (2011) Increase in Prevalence
of Overweight in Dutch Children and
Adolescents: A Comparison of Nationwide
Growth Studies in 1980, 1997 and 2009.
PLoS ONE 6(11): e27608. doi:10.1371/journal.
pone.0027608
5. Van Dommelen, P, Schönbeck Y, HiraSing,
R, Van Buuren, S. (2015) Call for early
prevention: prevalence rates of overweight
among Turkish and Moroccan children in the
Netherlands The European Journal of Public
Health; doi: 10.1093/eurpub/ckv051
6. Rossem et al. (2014) Ann Nutr Metab.
65(2-3):211-9. doi: 10.1159/000360305
7. Rossem et al. (2014) BMC Public
Health; 14:722. www.biomedcentral.
com/1471-2458/14/7222014