Communicatie tussen cellen

Communicatie tussen cellen
Groei
-Dankzij cel-cel communicatie: bevruchte eicel groeit uit tot
individu: juiste vormen en alles op juiste plaats.
-Gezonde voeding is nodig, veel slaap.
-Groei= toename aantal cellen.
Andere manier: cel groter.
Probleem: oppervlakte van celmembraan neemt relatief af
bij toename celvolume.
Celdeling is de beste oplossing!
Cellen in je lichaam verschillen van vorm en taak:
Gedifferentieerde cellen.
Deze differentiatie moet nauwkeurig geregeld worden!
Celdeling
• Belangrijkste functies:
– Groei bevruchte eicel tot individu
– Op peil houden van aantal cellen in organisme
– Voortplanting bij eencellige organismen
– Ongeslachtelijke voortplanting bij planten
Celcyclus
G1-fase
• Belangrijke toename van cytoplasma in de cel.
En het aanmaken van eiwitten, ter
voorbereiding op de celdeling.
S-Fase
• Erfelijke materiaal (DNA) wordt verdubbeld.
– Twee nucleotiden ketens
– Elke keten bestaat uit vele duizenden aan elkaar gekoppelde
nucleotiden
– Nucleotide bestaat uit:
• Fosfaat groep
• Desoxyribose
• Stikstofbase: Adenine (A), Thymine (T), Guanine (G) en
Cytosine (C)
Stikstofbasen vormen vaste paren met elkaar:
A met T
en
G met C
S-fase
• DNA verdubbeling:
– Stikstofbasen die de nucleotide ketens met elkaar
verbinden laten los
– Er ontstaan twee “Halve” DNA moleculen
– Halve DNA strengen worden aangevuld met
nieuwe nucleotiden: twee identieke strengen
ontstaan!
S-Fase
Chromosomen
• Na verdubbeling van het DNA rolt het DNA weer op:
in chromosomen
– Bestaan uit twee zusterchromatiden (verbonden in
centromeer)
– Na verdubbeling van het DNA: chromosomen uit elkaar en
vormen 2 dochter chromosomen
– Chromatiden verdeeld over nieuwe cellen: elk van de twee
chromatiden heet weer een chromosoom
G2-fase
• De periode tussen het verdubbelen van het
DNA en de deling van de cel.
In deze fase worden bepaalde stoffen
gemaakt die belangrijk zijn voor de celdeling.
M-fase
Kerndeling  Mitose
• Op te delen in fasen:
– Profase
– Metafase
– Anafase
– Telofase
Profase
• Kern bevat dochterchromosomen
(chromatiden)
• Kernmembraan valt uiteen. In cytoplasma
ontstaan “spoeldraden” (microtubuli)
Metafase
• De chromosomen (bestaan uit chromatiden)
bewegen zich naar het equatoriale vlak
• Micotubuli (trekdraden) hechten zich aan
speciale eiwitten die in het gebied van het
centromeer liggen
Anafase
• De trekdraden verkorten zich
• Van elk paar chromatiden paar gaat er één
naar het ene uiteinde van de spoelfiguur en
één naar het andere uiteinde van de cel (dit
zijn de “polen” van de cel)
Telofase
• De chromosomen ontrollen zich
(despiraliseren) en worden zo weer lange
dunne draden
• Het kernmembraan ontstaat om de
chromosomen. Hiermee is de kerndeling
beëindigd en kan de cel zich gaan delen.
• Cytokinese is het proces waarbij het
cytoplasma van de cel deelt en er twee
nieuwe cellen ontstaan
Controle
• Timing van de deling en aantal delingen
zijn van cruciaal belang
• Controle punten:
– G1 – fase:Is alles aanwezig om celcyclus te
doorlopen? Doorgaan in S-fase
– G2 – fase: Is al het DNA goed verdubbeld? Is
alles aanwezig om de cyclus verder te
doorlopen? Start M-fase
– M – fase: Zitten alle chromosomen vast aan
de spoeldraden? Anafase en Cytokinse volgt