File - Portfolio Biologie en Natuurwetenschappen Naomi

LESONTWERP
ALGEMENE VAKKEN / VOEDING-VERZORGING
Naam: Naomi Knapen
Campus Heverlee
Hertogstraat 178
3001 Heverlee
Tel. 016 375600
www.khleuven.be
Vakkencombinatie: AA-BIO
Stagebegeleider DLO: An Steegen
School: PIBO
Les gegeven door: Naomi Knapen
Onderwijsvorm: A-stroom
Vak: Natuurwetenschappen
Richting: Landbouw
Onderwerp: Spijsverteringsstelsel
Klas: 1A
Vakmentor: Christel Jans
Lokaal:
Datum/Data: 11 maart 2014
Aantal leerlingen:
Lesuur/-uren: 4e+5e
BEGINSITUATIE & DIDACTISCHE VERANTWOORDING
Verantwoord, vanuit de beginsituatie, waarom je de les op
deze manier aanpakt. Je kan onder andere verwijzen naar: algemene didactische principes, vakdidactiek, ontwikkelingspsychologie, situationele
beginsituatie, verwachtingen van mentoren, eigen doelstellingen,…
1A is een klas die goed meewerkt en waar je goed mee vooruit geraakt. Ze hebben de neiging zich niet echt voor
taken en toetsen in te spannen.
Ook in deze lessen maak ik veel gebruik van proefjes/practica. Dit is voor de leerlingen een leuke werkvorm en wekt
vaak bewondering op. Op die manier zijn leerlingen gemotiveerder en zullen ze de leerinhoud ook beter begrijpen.
EINDTERMEN & LEERPLANDOELEN
Situering in de eindtermen: (Vakoverschrijdend en/of vakgebonden)
Vakgebonden eindtermen natuurwetenschappen
ET 2 bij de mens de bouw, de werking en de onderlinge samenhang van het spijsverteringsstelsel, het
ademhalingsstelsel, het bloed, de bloedsomloop en het uitscheidingsstelsel beschrijven
ET 12 het belang van stofwisseling beschrijven voor de instandhouding van het menselijk lichaam;
Situering in het leerplan:
Leerplan OVSG Natuurwetenschappen 1A O/2/2010/008
21 Bij de mens de bouw, de werking en de onderlinge samenhang van het spijsverteringsstelsel, het
ademhalingsstelsel, het bloed, de bloedsomloop, het uitscheidingsstelsel kunnen beschrijven.
-
situering van de organen (gebit, slokdarm, maag, darmen, alvleesklier, galblaas, aars);
bouw van de organen;
werking van de organen;
ALGEMEEN LESDOEL
Werking van de maag, darm, pancreas, lever en dunne darm omschrijven.
SCHOOLAGENDA
(Van de leerlingen. Verwijs naar het werkblad en/of de pagina’s in het werk- en/of handboek.)
Waarvoor dienen al de sappen + Wat gebeurt er in de dunne darm?
BRONNEN (Noteer alle gebruikte bronnen, volgens BIN.)



DE SCHEEMAEKER, K., VAN NEVEL, C. en VAN WYNSBERGHE, H., NW voor Jou 1- ontdekeditie, katern B’, Uitg.
Van In, Wommelgem, 2010.
D’HAENINCK, L., DEKEERSMAEKER, L. en VANOPRÉ, B., BIOgenie+ 1 – werkboek, Uitgeverij De Boeck nv,
Antwerpen, 2010. (p. 149-154)
PELCKMANS, Explo 2, Pelckmans, 200p.
LEERMIDDELEN & MEDIA
-
PWP
Werkboek
Materiaal practica.
Didactisch lesontwerp
KRACHTIGE LEEROMGEVING
Leerdoelen
Lesfasen
& timing
Onderwijs- en leeractiviteiten
Media
Leerinhoud
WEEK 3: Les 1
Aantonen d.m.v.
een proef dat
speeksel het
zetmeel in de
voeding afbreekt
tot glucose.
Lesfase 1:
20 min
TOETS: spijsvertering
Leerlingen krijgen +/- 20 minuten om de toets te
maken.
Lesfase 2:
10 min.
Analyse +
vastzetten
Afmaken vorige les
PRACTICA:
zetmeel?
-
Practicummateri
aal, werkboek
Welke invloed heeft speeksel op
Welke invloed heeft speeksel op
zetmeel?
Proefopstelling proef 2
Benodigdheden:
Twee reageerbuizen
Maatbeker
Warmwaterbad
Lugol
Thermometer
Zetmeeloplossing
Wat is 37°C nog?
Welke kleur zie je in reageerbuis A?
Welke kleur zie je in reageerbuis B?
Wat kan je dus vaststellen over de
aanwezigheid van zetmeel in proefbuis
A?
Wat kan je dus vaststellen over de
aanwezigheid van zetmeel in proefbuis
B?
Uitvoering:

Vul reageerbuis A en B voor de helft met een
zetmeeloplossing.

Doe rond reageerbuis A een elastiekje

Voeg aan reageerbuis A speeksel toe en schud goed.

Plaats beide reageerbuizen in een waterbad van 37°C

Voeg na een halfuur aan beide reageerbuizen 1 ml
lugol toe
Speeksel zorgt voor een stofomzetting. Speeksel
breekt zetmeel af tot glucose
Waarneming:
Reageerbuis A: Wit
Reageerbuis B: donkerblauw/zwart
Vaststelling:
In proefbuis A is geen zetmeel meer aanwezig
De functie van de
slokdarm
omschrijven.
De werking van de
slokdarm
omschrijven
Lesfase 3:
10 min.
Analyse +
vastzetten
We weten dat zetmeel in het eten in de mond door
het speeksel wordt afgebroken tot glucose. Welke
weg legt het voedsel vervolgens af?
LEERLINGONDERZOEK: Wat is de functie van de
slokdarm?
- Hoe ga je het balletje door de nylonkous
transporteren?
- Waarvoor dient de slokdarm?
- Hoe gebeurt dit?
- Hoe noemen we deze beweging?
- Denk je dat je kan drinken wanneer je op je
Balletje,
nylonkous,
werkboek
Wat is de functie van de slokdarm?
Het voedsel verplaatst zich van de mond
naar de maag via de slokdarm
Dit gebeurt doordat de spieren boven/onder
de voedselbrok samentrekken. Dit is de
peristaltische beweging.
-
De werking van de Lesfase 4:
maag
10 min
omschrijven.
Analyse +
vastzetten
De functie van het
maagsap
omschrijven.
OLG:
-
hoofd staat?
Waarom wel/waarom niet?
werking van de maag
Waarvoor dient de maag?
Wat gebeurt er in de maag?
Hoe komt het voedsel in de maag?
Waar verlaat het voedsel de maag terug?
Waarvoor dient maagsap?
Werkboek,
afbeeldingen
maag, melk,
zuur (azijn,
citroen)
Maagzuur verteert het voedsel, maar waarom
verteert de maag zichzelf dan niet?
Werking van de maag
De maag is een verbreding van het
darmkanaal en slaat het voedsel tijdelijk op.
Twee sterke kringspieren (de maagmond
en de portier) sluiten de maag af.
De maagwand is stevig gespierd en bevat
spijsverteringsklieren die zuur maagsap
afscheiden. Door de samentrekking van de
maagwandspieren vermengt het voedsel
zich met het maagsap.
Maagsap zet eiwitten om naar aminozuren
WEEK 3: Les 2
Instapfase
5 min.
Wanneer het voedsel in de maag verwerkt is, gaat
het via de portier weg uit de maag.
motiveren
ACTUA: Leverziekten
- Waarover gaat het artikel?
- Wat zijn zoal oorzaken van leverziekten?
De invloed van gal Lesfase 1:
op vetten
12 min.
omschrijven.
Waarnemen
+ analyse +
vastzetten
PRACTICUM: Welke invloed heeft gal op
vetten?
Leerkracht voert practicum klassikaal uit met
de leerlingen.
- Wat zit er in elke proefbuis?
- Wat gebeurt er in de proefbuis waar
ossengalzeep aan is toegevoegd?
- Wat doet ossengalzeep?
- Waarvoor dient galsap?
artikel
Werkboek,
Invloed van gal op vetten
practicummteria PROEF 1:
Benodigdheden:
al
Twee reageerbuizen
Ossengalzeep
Leidingwater
Olie
Uitvoering:
Vul reageerbuis A en B voor de helft met water. Giet in
beide proefbuizen een even dikke laag olie. Voeg in
proefbuis A enkele druppels ossengalzeep toe.
Schud beide reageerbuizen krachtig en laat ze een
tijdje staan.
Waarneming:
In proefbuis a zie je kleine druppels
Galsap zorgt ervoor dat vetten worden verdeeld in
kleine vetdruppels.
De functie van de
vertering
omschrijven.
Lesfase 2:
13 min.
Waarnemen
+ analyse +
vastzetten.
PRACTICUM: Welke functie heeft de vertering?
- Welke functie heeft de vertering?
- Wat is een herkenningsmiddel voor zetmeel?
- Welke kleurt krijgt zetmeeloplossing bij het
toevoegen van lugol?
- Welke kleur krijgt de clinistix bij aanraking
met glucose?
Werkboek,
practicummateri
aal
De dialyseslang wordt gevuld met zetmeelen glucoseopvulling. Vervolgens wordt ze in
een warmwaterbad gelegd?
-
Functie van de vertering
Tijdens de vertering worden voedingsstoffen
afgebroken tot kleinere deeltjes. Dit is
noodzakelijk omdat alleen de kleine deeltjes
doorheen de wand kunnen van de dunne
darm in het bloed kunnen.
PROEF 2
Benodigdheden:
Dialysehuls
Wasknijpers
Beker met een waterige oplossing van zetmeel
en glucose
Waterbad
Proefbuis
Lugol
Clinistix
Uitvoering:
Vul de dialysehuls met de zetmeel- en
glucoseoplossing. Bevestig de huls in het waterbad. Vul
een derde van de proefbuis met water uit het waterbad
en test op aanwezigheid van glucose en zetmeel. Wacht
vervolgens een half uur en test opnieuw.
Wat stelt de dialysehuls voor?
Wat stelt het water voor?
Welke kleur heeft de clinistix meteen na de
opstelling?
Welke kleur heeft de lugol meteen na de
opstelling?
Waarneming:
Kleur clinistix: voor: roze – na: paars
Kleur lugol: voor: geel bruin – na: geel-bruin
Vaststelling:
Glucosedeeltjes kunnen wel door de darmwand,
zetmeeldeeltjes kunnen niet door de darmwand. Deze
moet eerst worden afgebroken door verteringsenzymen
tot glucose.
Omschrijven hoe
de bouw van de
dunne darm
aangepast is aan
de functie van de
dunne darm.
Lesfase 3
10 min.
Analyse +
vastzetten
OLG:
-
Hoe is de darm aangepast aan absorptie?
Wat zie je aan de vorm van de darm?
Is de darm een buis of niet?
Wat vertoont de wand?
Waarom zou dat voordelig zijn?
Werkboek,
tekeningen
darm
Hoe is de darm aangepast aan
absorptie?
De binnenzijde van de darmwand wordt
vergroot door darmplooien met
darmvlokken. Die oppervlaktevergroting
heeft als voordeel dat de voedingsstoffen
sneller in het bloed geraken.
Werkboek
De dikke darm
De dikke darm is tweemaal dikker dan de
dunne darm. In de dikke darm bevinden zich
bacteriën, onverteerde voedselresten en
dode cellen afkomstig van de binnenkant
van het darmkanaal.
Naast onverteerbare voedselresten zit er
Leerkracht legt kort uit hoe de darm is
aangepast aan de absorptiefunctie.
De functie van de
dikke darm
omschrijven
Lesfase 4:
10 min.
Analyse +
vastzetten
OLG: Wat gebeurt er in de dikke darm?
- Welke voedingsstoffen worden zoal
opgenomen door het bloed?
- Zijn er stoffen die niet worden opgenomen
door het bloed?
- Hoe weet je dat niet alle stoffen uit de
voedingsmiddelen worden opgenomen?
-
Waar komen deze terecht nadat ze in de
dunne darm zijn geweest?
Hoe komt het dat de stoelgang niet loperig is?
ook een grote hoeveelheid water in. Het
bloed absorbeert het water via de
dikkedarmwand.
Bij slecht functioneren van de darm of bij
ontsteking van de darmwand wordt er te
veel of te weinig water geabsorbeerd.
Via de anus of aars verlaten de uitwerpselen
of faeces het lichaam. Ze bestaan voor
driekwart nog uit water. De rest zijn niet
verteerde voedselresten, dode cellen en
bacteriën. Handen wassen na het
toiletgebruik is dan ook een must.
Opmerkingen i.v.m. bijlagen:
 Steeds kopie toevoegen van ingevuld werkblad of -boek.
 Indien gebruik gemaakt wordt van transparanten of digitale presentatie: handouts toevoegen (verkleind, zwart/wit).
 Indien de klasopstelling gewijzigd wordt: plan en/of omschrijving toevoegen.
BORDSCHEMA