Eiwitten en ouderen Artikel Minor Active Ageing (46093)

Meer gespierde ouderen door eiwitrijke
voeding?
Wat zijn eiwitten en wat is het effect van eiwitten op het lichaam van ouderen?
Ivy Martens
Samenvatting
Dit artikel geeft antwoord op de vraag ‘Wat is het effect van eiwitten op het lichaam van de oudere mens?’
Naarmate de mens ouder wordt neemt de spiermassa en spierkracht af. De afname van de spiermassa en
spierkracht verhoogt het risico op verminderde zelfredzaamheid en de kans op comorbiditeit en
mortaliteit. Dit probleem kan deels voorkomen worden door het toevoegen van eiwitten aan de
maaltijden van de ouderen. Eiwitten zijn opgebouwd uit aminozuren. Eiwitten spelen een belangrijke rol
bij een aantal processen in ons lichaam; het laten groeien van spieren, het herstel van de spieren, het
transport van zuurstof naar je hersenen en bij de vertering van voedsel. Eiwitrijke voeding heeft het
volgende effect op het lichaam van de ouderen: De spierkracht van de ouderen kan versterkt worden door
het toevoegen van eiwitten aan de maaltijden. Daarnaast hebben eiwitten een positieve invloed op de
fysieke gesteldheid en de cognitie van de ouderen.
Eiwitten zijn, net als koolhydraten en vet, voedingstoffen. Eiwitten zijn terug te vinden in bijna alle
levensmiddelen. (Stichting voedingscentrum Nederland, sd) Eiwitten zijn opgebouwd uit aminozuren.
(Watford & Wu, 2011). Er zijn in totaal 22 aminozuren nodig voor het menselijk lichaam. (Maes, Voets, &
Restiau, 2013) 9 Van de 22 aminozuren zijn essentieel voor ons lichaam. (Watford & Wu, 2011) De
aminozuren in de eiwitten dienen als bouwstof in ons lichaam. Een tekort aan eiwitten kan leiden tot
ernstige gezondheidsproblemen. (Maes, Voets, & Restiau, 2013) Eiwitten zijn dus belangrijk voor het lichaam.
Maar wat is het effect van eiwitten op het lichaam van de oudere mens? Ten eerste wordt beschreven wat
eiwitten zijn, vervolgens wordt er uitleg gegeven over aminozuren. Ten tweede volgt er informatie over het
nut van eiwitten, ten derde het nut van de eiwitten beschreven is wordt het effect van eiwitten op de oudere
mens besproken en tot slot wordt de conclusie getrokken.
Eiwitten
Eiwitten zijn moleculen en spelen een belangrijk rol
in bijna alle processen van de mens. Eiwitten
regelen processen en kunnen chemische energie
omzetten in mechanische energie. Een voorbeeld
hiervan is spieren. Eiwitten bestaan uit ketens van
vijf tot honderden aminozuren residuen. (Hess,
2002) De samenstelling, volgorde en structuur van
aminozuren, verschilt per eiwit. Hierdoor is elk
eiwit uniek. Er zijn duizenden combinaties
mogelijk. (Stichting voedingscentrum Nederland,
sd) Het soort eiwit wordt bepaald door de
volgorde waarin de aminozuren aan elkaar geregen
worden. Er zijn 22 soorten aminozuren in ons
lichaam. (Verburgh, 2012)
De plaats van het aminozuur in het eiwit en de
soorten aminozuren die je lichaam samenstelt,
bepalen welke functie het gevormde eiwit zal
vervullen. (Maes, Voets, & Restiau, 2013)
Aminozuren
Verschillende aminozuren vormen samen een
eiwit. Elk aminozuur bestaat uit negen atomen die
op dezelfde manier gerangschikt zijn. (Verburgh,
2012) Een aminozuur is opgebouwd uit de
volgende atomen: Koolstof (C), zuurstof (O),
stikstof (N) en in sommige gevallen bestaat een
aminozuur ook uit zwavelmoleculen (S).
Aminozuren zijn op verschillende manieren aan
elkaar verbonden. Deze verbindingen worden
peptiden genoemd. De benaming van korte
aminozuurketens is polypeptiden. (Stichting
voedingscentrum Nederland, sd) In figuur 1:
basisstructuur aminozuur. Wordt de basisstructuur
van een aminozuur visueel weergegeven.
1
transport van zuurstof naar je hersenen en bij de
vertering van voedsel.
Figuur 1:Basisstructuur aminozuur (Verburgh,
2012)
Zoals al eerder benoemd in dit artikel heeft je
lichaam 22 aminozuren nodig. Van deze 22
aminozuren kan het lichaam dertien aminozuren
zelf maken. De overige negen aminozuren moet
men binnenkrijgen via voeding. Aminozuren zijn
onder te verdelen in essentiële, niet essentiële en
semi-essentiële aminozuren. De negen aminozuren
die de mens via het eten binnen moet krijgen, zijn
de essentiële aminozuren. (Stichting
voedingscentrum Nederland, sd)
Eiwitten en het lichaam
Aminozuren zijn noodzakelijk bij het leveren van
een topprestatie, net als adrenaline. Adrenaline
zorgt voor meer alertheid, een betere
bloedsomloop en een grotere toevoer van zuurstof
naar je spieren. Krachttraining laat je spieren
groeien en maakt deze sterker. Voor het laten
groeien van spieren zijn eiwitten noodzakelijk,
daarnaast zijn eiwitten noodzakelijk bij het
verbranden van vet.
Naast het feit dat eiwitten belangrijk zijn voor het
laten groeien van spieren, zijn eiwitten ook van
belang bij het herstel van de spieren. (Maes, Voets,
& Restiau, 2013)
Voor het transport van zuurstof en voedingsstoffen
door het lichaam zijn essentiële aminozuren van
belang. Rode bloedcellen vervoeren zuurstof naar
de hersenen en bevatten het ijzerhoudende eiwit
homoglobine. Wanneer het lichaam niet
voldoende essentiële aminozuren binnen krijgt
ontstaat er geen immuunsysteem. (Maes, Voets, &
Restiau, 2013)
Eiwitten spelen een belangrijke rol bij de vertering
van voedsel. Eiwitten worden door ons lichaam
verteert en opgenomen. De eiwitten die we eten
worden door spijsverteringsenzymen in stukjes
gehakt, op deze manier blijven er enkel losse
aminozuren over. (Verburgh, 2012)
Eiwitten spelen dus een belangrijke rol bij een
aantal processen in ons lichaam; het laten groeien
van spieren, het herstel van de spieren, het
Eiwitten en ouderen
Naarmate de mens ouder wordt neemt de
spiermassa en spierkracht af. De afname van de
spiermassa en spierkracht verhoogt het risico op
verminderde zelfredzaamheid en de kans op
comorbiditeit en mortaliteit. Het effect van
krachttraining en het innemen van extra eiwitten
bij fragiele ouderen is onderzocht. Fragiele
ouderen die krachttraining doen en extra eiwitten
toegevoegd krijgen hebben een snellere toename
van spiermassa dan ouderen die geen extra
eiwitten binnen krijgen. Het toedienen van extra
eiwitten bij fragiele ouderen vergroot dus de
spiermassa. (Tieland, Groot, & Loon, 2013)
Figuur 2: Toename spiermassa (Tieland, Groot, &
Loon, 2013)
In bovenstaande figuur 2: Toename spiermassa is
te zien dat fragiele ouderen die extra eiwitten
toegediend krijgen een groei hebben van de
spiermassa. Bij ouderen die geen extra eiwitten
binnenkrijgen neemt de spiermassa zelfs af.
(Tieland, Groot, & Loon, 2013)
Eiwitten versnellen dus de groei van spieren. De
optimale hoeveelheid eiwitten die ouderen per
dag, per kilogram lichaamsgewicht nodig hebben,
is 0,4 tot 0,6 gram. Bij deze hoeveelheid eiwitten
groeien en herstellen de spieren van de ouderen
het best. Echter hebben spieren van de ouderen
meer eiwitten nodig dan spieren van jongeren. Het
innemen van eiwitten heeft zowel bij jongeren als
bij ouderen effect op de spiergroei. De ouderen
dienen alleen meer eiwitten binnen te krijgen voor
hetzelfde effect. (Hans, 2015) Door een wandeling
te maken voor een maaltijd worden de eiwitten
beter opgenomen door het lichaam. (Severs, Eiwit
versterkt effect van beweging, 2015) Naast het
toenemen van spiermassa functioneren ouderen
fysiek beter door het innemen van
2
eiwitsupplementen. Het innemen van
eiwitsupplementen door ouderen zorgt voor een
betere balans. Ouderen kunnen door middel van
het innemen van eiwitsupplementen beter lopen
en opstaan. Dit kan er misschien voor zorgen dat
ouderen langer zelfstandig thuis kunnen blijven
wonen. (friesland campina institute, 2014)
Naast het positieve effect dat eiwitten hebben op
de spierkracht en op de fysieke gesteldheid van de
ouderen, hebben eiwitten ook een positieve
invloed op de cognitie van ouderen. Door middel
van het innemen van extra eiwitten zijn ouderen in
staat informatie sneller te verwerken. (Severs, Het
gecombineerde effect van eiwitsuppletie en
beweging op cognitie , 2014)
eiwitten voor het groeien van spieren en het
herstellen van de spieren zowel bij de jongeren als
bij de ouderen en daarnaast hebben eiwitten een
positieve invloed op de fysieke gesteldheid en de
cognitie van de ouderen.
Ivy Martens
Conclusie
Eiwitten bestaan uit aminozuren en spelen een
belangrijke rol bij bijna alle processen in het
menselijk lichaam. (Hess, 2002) Er zijn 22 soorten
aminozuren in ons lichaam. Van deze 22
aminozuren kan het lichaam 13 aminozuren zelf
maken, de andere negen aminozuren moet men
binnen krijgen via voeding (Stichting
voedingscentrum Nederland, sd).
Eiwitten spelen een belangrijke rol bij een aantal
processen in ons lichaam; het laten groeien van
spieren, het herstel van de spieren, het transport
van zuurstof naar je hersenen en bij de vertering
van voedsel. (Maes, Voets, & Restiau, 2013)
Eiwitten hebben niet alleen effect op de
spiermassa bij jongeren, maar ook bij ouderen. De
spiermassa van ouderen neemt toe wanneer er
extra eiwitten ingenomen worden. (Tieland, Groot,
& Loon, 2013) De optimale hoeveelheid eiwitten
die de ouderen per dag per kilogram
lichaamsgewicht binnen moet krijgen is 0,4 tot 0,6
gram. (Hans, 2015) Voor een optimale opname van
de eiwitten wordt het aangeraden om voor het
nuttige van een eiwitrijke maaltijd een wandeling
te maken. (Severs, Eiwit versterkt effect van
beweging, 2015)
Daarnaast heeft het binnen krijgen van extra
eiwitten een positieve invloed op de fysieke
gesteldheid van de ouderen (friesland campina
institute, 2014). Tot slot heeft het binnen krijgen
van extra eiwitten ook een positieve invloed op de
cognitie van de ouderen. (Severs, Het
gecombineerde effect van eiwitsuppletie en
beweging op cognitie , 2014)
Wat is het effect van eiwitten op het lichaam van
de oudere mens? Eiwitten hebben een positieve
invloed op het lichaam van de ouderen. Zo zorgen
3
Literatuurlijst
Boeken
Maes, B., Voets, C., & Restiau, S. (2013). Gezond en gelukkig met eiwitten. Lannoo.
Verburgh, K. (2012). Voedselzandloper. Bert Bakker.
Website
Friesland Campina Institute. (2014, Augustus 15). Eiwitten en beweging zijn een krachtige combinatie
voor fragiele ouderen. Opgehaald van Friesland Campina institute:
http://www.frieslandcampinainstitute.nl/nl/wetenschap-en-studie/columns/eiwitten-enbeweging-zijn-een-krachtige-combinatie-voor-fragiele-ouderen.aspx
Hans. (2015, Januari 5). Spieren ouderen hebben meer eiwitten nodig. Opgehaald van Spulgoed:
http://spulgoed.nl/spieren-ouderen-hebben-meer-eiwitten-nodig.html
Stichting voedingscentrum Nederland. (sd). Eiwitten. Opgehaald van Voedingscentrum:
http://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/eiwitten.aspx
Artikelen
Hess, B. (2002). Stochastic concepts in molecular simulation. 176.
Severs, A. (2014). Het gecombineerde effect van eiwitsuppletie en beweging op cognitie .
VoedingsMagazine.
Severs, A. (2014). Het gecombineerde effect van eiwitsuppletie en beweging op cognitie .
VoedingsMagazine.
Tieland, M., Groot, L. d., & Loon, L. v. (2013). Eiwitsuppletie tijdens langdurige. Gerontologie
Geriatrie, 90 - 91.
Watford, M., & Wu, G. (2011). Protein. Advances in Nutrition, 62 - 63.
4
5