ASSESSMENT Bart J. van Zweeden

ASSESSMENT
Bart J. van Zweeden
Mijn school..
Rudolf Steinercollege
Haarlem.
Nieuwbouw sinds 2009.
De school bestaat sinds 1954, Grondlegger
Rudolf Steiner (1866-1925).
Wie ben ik?
• Bart J. van Zweeden, 56 jaar
• Zelf leerling van de Geert Groote school,
Amsterdam (ook een vrijeschool).
• 2e graads lerarenopleiding bi/sc 1983.
• 12 jaar ICT: programmeur, docent, consultant
(1983-1995)
• 2e graads wiskunde (HU) 1995-1999
• Sinds 1995 nu 20 jaar werkzaam bij het Rudolf
Steinercollege Haarlem: docent Biologie en
Wiskunde, Scheikunde en ook Bouwkunde.
Waarom deze masteropleiding Biologie?
• De “lerende” docent:
(mensen leren van een lerende docent)..
• Nog één keer…
• Weer ‘bij’ zijn
• Reflectie op eigen handelen verbeteren
• Leren van collega’s
• Goede ervaringen met de HU!
Vrijeschool onderwijs?
• Onderbouw (4-12), Middenbouw (12,13 tot 14),
Bovenbouw (14 tot ca.18)
• Onderwijs afgestemd op de ontwikkelingsfasen van
de mens (vierledig mensbeeld, Steiner (1993
vert.)).
• Periodeonderwijs: blok van drie weken, eerste
twee uur hetzelfde thema/vak.
• Daarna gewone vakuren (3e t/m 9e).
• Integratie van kunst- en ambachtsvakken in
gewone onderwijsaanbod. “In elke les streven naar
kunstzinnig onderwijs”(Steiner). (belevings- en
waarnemingsaspecten en verwerking tot iets
‘eigens’).
In deze presentatie:
1. Vóór
deze opleiding
2. Tijdens deze opleiding, het NU.
3. Na deze opleiding, toekomst
Vóór deze opleiding.
• Tweedegraads bevoegd voor biologie, wiskunde
en scheikunde: twintig jaar comfortzône…
• Pas laatste vijf jaar verantwoordelijk voor alle
Wiskunde in de school. (sectieleiding en
examens HV).
• Geen ervaring met competenties
• Onderwijsvernieuwingen altijd met wel veel
enthousiasme, maar weinig onderbouwing
• Geen ervaring met praktijkonderzoek!
• Nog weinig kennis van het examenprogramma
Biologie, wel van Wiskunde.
In deze drie jaar geleerd:
• Vakinhoudelijk. Veel nieuwe masterkennis opgedaan
en op een wetenschappelijk niveau gekeken naar
vakinhoud. (ook via podcasts: UU).
• Beroepsinhoudelijk. Opnieuw kennis gemaakt met
Activerende didactiek, samenwerkend leren (Ebbens).
• Begeleiding: Meer en meer de rol van
lerarenbegeleider
• Biologisch Onderzoek.
Eindelijk eens ‘los’ gaan op
één klein deelonderwerp. Dé kers op de taart.
• Praktijkonderzoek. Heel veel geleerd hoe je dit type
onderzoek in de school kan opzetten en uitvoeren. Zal ik
nog heel vaak nodig hebben!
Vakinhoudelijk
Veel nieuwe en actuele vakkennis op kunnen doen.De
extra toegang tot de artikelen van Universiteiten is
geweldig. Waarom?
• Verantwoord en gefundeerd onderzoek doen
• Basis voor Profielwerkstukbegeleiding
• Basis voor inhoudelijke vernieuwing en
actualisering van het biologieonderwijs
• Basis voor vakken van de toekomst: duurzaamheid
en milieu.
Beroepsinhoudelijk
• Leren reflecteren; enquêtes, Roos van Leary,
Intervisie met collega’s (min 6x per jaar).
• Gebruik van video voor video-intervisie: sterk
middel!
• Werken aan de hand van acht competenties
• Meer bewust van werkvormen geworden.
Terzijde:
• Meer bewust in het begeleiden van nieuwe
collega’s. Vijf rollen docentschap..
Waar voor nodig? Beroepsinhoudelijk
• Blijvende aandacht nodig:
• De rol van didacticus (verder) ontwikkelen
• Passende werkvormen toepassen vereist
inzicht in de leerstof, dus moet de inzet
‘passend’ zijn.
• Individuele en groepsgebonden
leerprocessen willen kunnen sturen is
didactiek van een lastig niveau
• Leerlingen aanzetten tot zelfverantwoordelijk leren is noodzakelijk om te komen
tot vruchtbaar onderwijs. (= mijn motto).
(Bio)Vakonderzoek
Leren onderzoeken en funderen in de literatuur.
Wetenschappelijk handelen en onderzoeken
Hanteren van wetenschappelijke literatuur
Enorme bron van ideeen (inspiratie voor practica,
nieuw onderwijs ed.)
• Kennismaken met nieuwe technieken en
methoden. (DNA, fungi, PCR)..
•
•
•
•
Waar voor nodig? Vakonderzoek
• Ontwikkeling nieuwe practica
• Begeleiding van Profiel-/Eindwerkstukken
• Eigen kennis beter gefundeerd nu.
Voorbeeld: Beroepsproduct: Totaal nieuwe periode (3
weken, 5 blokuren elke dag) Ontwikkelingsbiologie en
Moleculaire biologie.
(Film1 komt straks)
Praktijkonderzoek
Leren onderzoeken en funderen in de literatuur.
Wetenschappelijk handelen en onderzoeken
Hanteren van wetenschappelijke literatuur
Het proces van praktijkonderzoek is ENORM anders
dan het biologisch vakonderzoek.
• Verschijnsel Praktijkonderzoek komt nog vaak
terug.. (groeiende vraag).
•
•
•
•
Waar heb ik aan gewerkt?
• Verbeteren van de activerende didactiek, door
samenwerkend leren in te zetten.
• Aanleiding:
• Behoefte de zaken anders aan te lopen..
• Minder consumptieve houding lln.
• Terechte kritiek van inspectie op onze school,
gericht op teveel frontaal..
• Verlossen van teveel ‘college’
• En er wordt nog elke dag aan gewerkt…
Wat toon ik nu? (1)
Filmfragment1 uit de nieuwe periode Ontwikkelingsbiologie en
moleculaire Biologie.
Eerder is de theorie behandeld van PCR en de werking van primers.
Lesdoelen:
1. De lln hebben na afloop kennis gemaakt met de practische kant
van het PCR-practicum. Hierbij hebben zij geleerd te werken met
zeer kleine hoeveelheden (micropipet, Finn-tips)
2. De lln doen lab-vaardigheden op: DNA-isolatie, schoon werken,
werken met microliters, centrifugeren, vortexen, planmatig
handelen
3. Samenwerken in tweetallen.
4. Schrijven van een uitvoerig verslag volgens richtlijnen.
Wat toon ik nu? (1)
Te zien: Eén van de acht practicumdagen; de belangrijkste:
PCR-DNA-analyse van de aardappelplant, op zoek naar het
R1 en R3a gen (resistentie Phytophtora). Lln. Bereiden de
PCR voor. Met ca 27 leerlingen HAVO/VWO wordt dit
practicum uitgevoerd (zonder TOA) en bewust zonder de
inhuur van DNA-Labs.
>>YouTube-LINK
>> file
Wat toont dit fragment?
Interpersoonlijk contact = fundament.
Enthousiasme en geconcentreerd meedoen is binnen
handbereik.
Mijn vijf rollen als leerkracht:
•
•
• De gastheer (contact maken en houden)
• De presentator (Aandacht vangen, vasthouden, leiderschap)
• De didacticus (Instructie en sturing leerproces)
• De pedagoog (Veilig leerklimaat, feedback, gesprek)
• De afsluiter (sluit de les inhoudelijk en procesmatig af)
(Naar M. Slooter, CPS: Onderwijsontwikkeling en advies)
Raakt de competentie
• 1: Interpersoonlijk
• 2: Pedagogisch
• 3: Vakinhoudelijk en didaktisch
• 4: Organisatorisch
• Ook 5 en 6: Collega bereidt tot filmen.
Wat toon ik? (2)
Filmfragment2
Een fragment uit de lessenserie in het kader van
vakoverstijgend onderwijs: Scheikunde en Wiskunde:
Fotometrie.
Lesdoelen:
1. De lln hebben na afloop:
- Geleerd te werken met een eenvoudige coloriemeter.
- Geleerd hoe een verdunningsreeks moet worden gemaakt (zelf doen).
- Geleerd hoe de lichtabsorbtie samenhangt met de concentratie van de
opgeloste stof.
- Geleerd hoe met Excel en verkregen meetwaarden, de formule van deze
absorbtie kan worden verkregen. (deels in deze video)
- Geleerd hoe van een onbekende oplossing de concentratie kan worden
achterhaald.
2. Samenwerken in twee/meer-tallen.
3. Schrijven van een verslag volgens richtlijnen + logboek.
Wat toon ik? (2)
Filmfragment2
Een fragment uit de lessenserie in het kader van
vakoverstijgend onderwijs: Scheikunde en Wiskunde:
Fotometrie.
Een achttal 4HAVO-B leerlingen waren bereid een extra uur (het 10e uur op de
vrijdag!!!) in de week in te zetten ten behoeve van een deel van mijn
praktijkonderzoek: Hoe kan ik de reken- en wiskundevaardigheden verbeteren
in de scheikunde en biologielessen.
>>YouTube-LINK
>> file
Wat zegt dit 2e fragment?
•
•
•
•
•
•
Wiskunde krijgt betekenis in een scheikunde-voorbeeld
Rekenen aan concentraties heeft een aanleiding..
De motivatie van de lln heeft (m.i.) te maken met de
activerende component.
Lesfasen (Ebbens, 2009)
- Aandacht richten
- Verstrekken van informatie
- Zijn begrippen helder?
- Instructie geven tbv uitvoering
- Leerlingen krijgen opdracht
- Afsluiten (resultaten, achtergronden..)
Samenwerken in (kleine) groepen, elkaar aansturen
leerlingen leggen verbanden tussen praktijk (sc) en de
theorie: Wiskunde.
TOEKOMST
• Verbeterpunten voor mijn handelingspraktijk:
• Nog veel minder zelf aan het woord; laat de
leerling meer mogen ervaren en ontdekken
• Meer ervaring opdoen met activerende didactiek.
• Met collega’s actief op zoek naar nieuwe
onderwijsvormen; durf te zoeken en te
experimenteren!
• Meer inzet van reflectietools voor mijzelf en voor
mijn sectiegenoten: intervisie, lesbezoek, Leary..
Wat is er nu bereikt?
• Leerlingen zijn veel beter ingestapt door zelf
actief te zijn (periode Ontw. Bio en periode
Bouwkunde klas 10, praktijkonderzoek)
• Leerlingen leren hun eigen leerproces beter te
sturen. Eigen verantwoordelijkheid (taken en tijd)
• Leerkracht is hierdoor minder docent en meer
begeleider en gesprekspartner
Wat is er nu bereikt?
• Motivatie is bij de leerlingen merkbaar hoger, veel
hoger. (reflectie van collega’s én lln.) Leerlingen:
- hebben succes mogen ervaren
- werden individueel aangesproken
- kregen steeds meer kennis van de
achtergronden en inhoud
- kregen betekenis van de lesinhoud
- merkten dat de leerkracht interesse voor hen
had
- hebben mijn positieve aandacht mogen
ervaren.
Mijn TOEKOMST na deze opleiding
• Inzet als onderwijsontwikkelaar nieuwe
onderwijsarrangementen: nieuwe perioden w.o.
Duurzaamheid als thematisch onderwijs.
• Projectdeelnemer in HAVO-Zes
• Spreker op jaarlijks symposium Vrijescholen in Zeist
• Bovenschoolse activiteiten, participatie in
ontwikkelgroepen.
• Verder met activerende didactiek
• Verder met motiverend onderwijs..
Enkele wapenfeiten
•
Website-gebaseerd onderwijs:
www.rshbiologie.nl
Periode OntwikkelingsBiologie
www.rshbouwkunde.nl
Periode Bouwkunde/Ruimtemeetkunde klas 10H
www.rshproject.nl
Veldwerkdag: planten/dieren in Kennemer
Duinen
www.rshduurzaamheid.nl Website in ontwikkeling tbv thematisch
vernieuwend onderwijs waarbij vakken
ondergeschikt zijn aan een groot
maatschappelijk relevant thema.
•
Deelname aan Project HAVO-Zes
•
Onderwijs-initiatieven binnen de school.
ASSESSMENT
Bart J. van Zweeden
Dank voor uw
aandacht.