Inspraak en participatie - Provincie West

1. Over inspraak en participatie
1.1. Voordelen van inspraak en participatie
W
aarom investeren we onze tijd en energie in burgerparticipatie? Er bestaan zowel principiële
als praktische redenen om de burger een stem te geven in de lokale politiek.
Inspraak en participatie versterkt het democratische gehalte van het gemeentelijke beleid. Groepen in de samenleving (zoals ouderen) die misschien wat verder verwijderd zijn van de politieke
macht, krijgen zo ook een stem in het gemeentehuis. Zo krijgen ook deze mensen wat meer greep
op beslissingen over hun eigen leefomgeving.
Een heel aantal beslissingen van het gemeentebestuur hebben ingrijpende gevolgen voor het persoonlijke leven van mensen of voor de werking van verenigingen. Denken we maar aan een nieuw
gebruikersreglement van gemeentelijke infrastructuur of allerlei verbodsbepalingen. Wanneer
nieuwe regels goed zijn besproken met de betrokken inwoners, kunnen bezwaren en problemen
op voorhand vermeden worden. Op deze manier zorgt inspraak voor een preventieve bescherming van belangen.
Het hoeft natuurlijk ook niet altijd te gaan over negatieve reacties op plannen van het gemeentebestuur. Inspraak en participatie kan ook een positieve stimulans betekenen voor een beter lokaal
beleid. Binnen de bevolking bestaat heel wat (ervarings-)deskundigheid. Zo kunnen heel wat ouderen duidelijk aanwijzen welke plaatsen onveilig zijn voor voetgangers en fietsers of kunnen ze
acute noden en behoeften signaleren aan het lokale bestuur. De specifieke gevoeligheden van bepaalde bevolkingsgroepen komen sneller aan de oppervlakte. En dat zijn niet altijd zaken die de
beleidsmakers zelf goed kennen. Zo komt inspraak de kwaliteit van beslissingen ten goede.
Inspraak zorgt ook voor een breed maatschappelijk draagvlak voor beslissingen omdat de argumenten voor en tegen bepaalde keuzes duidelijk kunnen uitgelegd worden aan de betrokken inwoners. Zo verhoogt de kans dat investeringen in nieuwe voorzieningen op maat gebeuren van de
wensen van de uiteindelijke gebruikers. Resultaat: minder ontevredenheid en een betere aanvaarding van de beslissing van het gemeentebestuur.
Ten slotte mogen we hier ook het engagement niet vergeten van de vele duizenden ouderen in advies- en overlegstructuren. Deze vorm van actief burgerschap leert hen overheidsinformatie verwerken. Ze leren ook beter vergaderen, omgaan met meningsverschillen en nadenken over het
10
algemeen belang. Ze ervaren ook hoe de lokale politiek werkt. Zo zorgt deze betrokkenheid ook
voor een vorm van maatschappelijke vorming. En deze inzet heeft ook persoonlijke voordelen
voor deze ouderen zelf. Ze krijgen het gevoel dat ze nog een meerwaarde betekenen voor de samenleving en erkenning voor hun inbreng.
SAMENGEVAT
Een ouderenadviesraad die zijn rol écht wil waarmaken, houdt in zijn werking best rekening
met twee belangrijke uitgangspunten.
1) De raad moet werk maken van degelijk denkwerk voor stevig onderbouwde adviezen.
2) De raad heeft een brede en diverse samenstelling nodig om breed ondersteunde adviezen
te formuleren.
1.2. Inspraak in het beleidsproces
Voor vele mensen lijken beslissingen de logische ‘producten’ van het bestuur. Het lijken wel
korte momentopnames: Op datum X beslist de gemeenteraad om dossier Y goed te keuren.
Nochtans verlopen beleidsprocessen erg complex en nogal gespreid in de tijd. Wanneer wordt
een maatschappelijke behoefte bijvoorbeeld een politiek probleem?
We houden er best rekening mee dat een goed werkende adviesraad een rol kan spelen in alle
fasen van de ontwikkeling en de uitvoering het beleid. Klassiek reageren adviesraden op plannen die bijna volledig af zijn. Het gemeentebestuur legt deze beslissing voor aan de adviesraad
en die formuleert dan een positief of negatief advies.
Ouderenadviesraden kunnen bijvoorbeeld ook een belangrijke rol spelen bij het signaleren van
behoeften bij de senioren in de gemeente. De adviesraad kan zijn oor te luisteren leggen bij de
verenigingen of kan spontaan een behoefteonderzoek opstarten.
Ouderenadviesraden kunnen ook een rol spelen in de opvolging van de realisatie van beslissingen. Wordt alles uitgevoerd zoals afgesproken? Plaatste de gemeente evenveel zitbanken als
afgesproken? Op die manier kan een adviesraad een evaluatie maken van de beleidsuitvoering
en indien nodig ijveren voor bijsturing.
11
beslissing
afweging
analyse
Uitvoering
signaal
Evaluatie / bijsturing
Ouderenadviesraden kunnen op verschillende momenten van de beleidscyclus een meerwaarde betekenen
TEST JEZELF
Ga even na hoeveel spontane adviezen de ouderenadviesraad nam om knelpunten te signaleren. Bestaat er een actieve politiek in de raad om die zaken te verkennen?
12