Geschiedenis 9.8 t/m 10.5 Tussen 9.8 en 10.2 zit een link: 9.8 Eerst

Geschiedenis 9.8 t/m 10.5
Tussen 9.8 en 10.2 zit een link:
9.8 Eerst was er het imperialisme (het streven van een land naar macht in een ander gebied
(kolonies)) Engeland en het westen speelden daar de grootste rol in, ze veroverden gebieden in
Afrika & Azië. Westerse mensen waren blank en voelden zich superieur (beter voelen dan) aan de
niet-blanken, ze buitte de niet-blanken uit. In die superioriteit kwamen drie “deuken” wat leidde tot
dekolonisatie deze drie “deuken” werden veroorzaakt door de Russisch-Japanse oorlog, in 19041905 vochten Rusland en Japan met elkaar. De Russisch-Japanse oorlog was van korte duur en
hoewel Japan duizenden soldaten verloor, won het land wel van de Russen. Dit was de eerste deuk,
de tweede deuk was de Eerste Wereldoorlog, in deze oorlog moorden blanken de blanken uit in de
ogen van de niet-blanken was dit een mooi punt om verzet te gaan strijden want de blanken waren
niet zo superieur als leek. De derde en laatste deuk was de Tweede Wereldoorlog de Japanners
hadden de Nederlanders verdreven uit Nederlands-Indië en weer moorden de blanke mensen de
blanken uit. Dit leidde uiteindelijk tot dekolonisatie 10.2
10.1 In de periode 1945-49 zorgde de Sovjet Unie voor een scheiding van Europa door met OostEuropese landen een blok te vormen (de SU had eerst die landen verovert): Oost Blok. Daar om
heen was een scheiding: IJzeren Gordijn. Toen in 1949 bleek dat de SU ook over een atoombom
beschikte brak er paniek uit in de VS en volgde er een wapenwedloop. Maar de Sovjet Unie wilde
meer macht en wilde ook West-Europa aan hun rijk toevoegen, maar doordat de spanningen hoog
opliepen is de NAVO (Noord Atlantische Verdragsorganisatie) opgericht. Dit was een militair
bondgenootschap van de Verenigde Staten, Canada en een aantal West-Europese landen. De NAVO
zorgde voor een “muur” (denkbeeldig) waardoor het voor de SU onmogelijk was om ook WestEuropa te veroveren. De SU reageerde in 1955 met een bondgenootschap van Oost-Europese
landen: Warschaupact. De SU kon niet het Westen veroveren dus gingen ze maar naar het Oosten:
tussen 1950-53 vochten de SU en de VN (Verenigde Naties, opgericht tijdens de Tweede
Wereldoorlog) een oorlog in Korea uit. Daarin heeft de SU alleen het Noorden kunnen winnen,
Noord-Korea is tot op de dag van vandaag ook Communistisch en Zuid-Korea Kapitalistisch.
Tussen 1945-75 vochten de VS en de SU een oorlog uit in Vietnam, omdat het daar niet opschoot
was de SU alvast naar Korea gegaan. Uiteindelijk heeft de SU gewonnen in Vietnam en zijn Noorden Zuid Vietnam Communistisch. In 1962 werd het even heel spannend, dit kwam namelijk doordat
de SU middellangeafstandsraketten met kernkoppen op Cuba installeerde op de VS onder schot te
houden. De VS reageerde daarop door een zeeblokkade om Cuba en eiste dat de SU de
raketinstallaties ontmantelde. Alles bij elkaar werd dit de Koude Oorlog genoemd, in 1989 kwam er
een eind aan deze Koude Oorlog en hierbij kwam ook een eind aan de wapenwedloop tussen de SU
en de VS.
10.3 De eerste stap op weg naar de Europese integratie was de oprichting van de Europese
Gemeenschap voor Kolen en Staal in 1951. Steeds meer politieke macht is verhuisd van den Haag
naar Brussel. Meer dan de helft van onze wetten komt uit Brussel. Veel mensen hebben daar weinig
weet van en de opkomst bij de Europese verkiezingen is laag. Kort na 1945 groeide in Europa het
verlangen naar integratie. De voornaamste redenen daarvoor waren om een verwoestende herhaling
van de wereldoorlogen te voorkomen, de herinnering aan de crisis van de jaren dertig, waar hoge
tariefmuren de handel ernstig belemmerden, de dreiging van het communisme. In 1951 werd de
eerste stap gezet door de oprichting door Frankrijk, Duitsland, Italië en de Benelux-landen van de
Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS). In 1957 werd dat uitgebreid met het tot stand
komen van de Europese Economische Gemeenschap (EEG) en Euratom: een
samenwerkingsverband om op vreedzame manier kernenergie toe te passen. In 1967 werden EGKS,
EEG en Euratom samengevoegd tot de Europese Gemeenschappen, later Europese gemeenschap
genoemd. Het bestuur werd gevormd door de Europese Commissie, die in Brussel zetelde. De
voornaamste doeleinden waren: realiseren van een douane-unie: dus het afschaffen van tarieven aan
de grenzen en het ontwikkelen van een gemeenschappelijk landbouwbeleid. Sinds 1993 heet de EG:
Europese Unie. In 1994 werden alle binnengrenzen binnen de Unie geopend: tarieven en
douanerechten werden afgeschaft. In 1995 telde de EU 15 lidstaten en in 2005 kwamen daar nog
eens tien leden bij. Nieuwe landen willen graag lid worden. omdat de EU bevorderlijk is gebleken
voor verhoging van het welvaartspeil. In het verdrag van Maastricht van 1992 werd onder meer tot
invoering van de euro besloten in 2002. Ook zou er een stap worden gezet naar politieke integratie.
De euro is er gekomen (nog niet in alle lidstaten) maar de politieke integratie verloopt moeizaam.
Europese grondwet. Tegenover alle voordelen heeft Europa ook nadelen. het Europese parlement
heeft relatief weinig invloed. De inwoners van de EU mogen om de vijf jaar de leden kiezen. De
Ministerraad bepaalt echter het beleid. De Europese Commissie bereidt het beleid voor en voert het
wel uit. Het Parlement mag wel de begroting verwerpen. Maar van een echt democratisch parlement
is nog geen sprake. De discussie over een Europese grondwet en hoe die er dan uit moet zien, wordt
nog steeds gevoerd. Tot 1989 leefden de landen van het Oostblok onder de dictatuur van het
communisme. Na de dood van Stalin in 1953 leek de invloed van de Sovjet-Unie aanvankelijk wat
losser te worden. Toen men in Hongarije een wat onafhankelijker koers wilde gaan volgen in 1956
grepen de Sovjets met geweld in en de Hongaarse opstand liep uit op een bloedbad. Het Westen
greep niet in omdat een en ander binnen de Russische invloedssfeer gebeurde. De hervormingen in
Tsjecho-Slowakije, het communisme met een menselijk gezicht, ook wel de Praagse lente genoemd,
werd eveneens in 1968 met geweld onderdrukt. In 1985 wilde de nieuwe leider van de Sovjet-Unie,
Michael Gorbatsjov, de economische stagnatie doorbreken, waarin Rusland verkeerde. Er moest
perestrojka (herstructurering) komen van de economie: meer efficiency en meer eigen initiatief.
tegelijkertijd beloofde hij glasnost, openheid van zaken te geven. Hij bepaalde dat de media
voortaan vrij en onbelemmerd kritiek mochten leveren op allerlei wantoestanden. De censuur
verdween daardoor praktisch geheel. Inwoners van Sovjetdeelrepublieken (zoals Estland, Letland
en Litouwen) gebruikten de glasnost om luidkeels autonomie te eisen. Ook de satellietstaten in
Oost-Europa zagen nu hun kans om via de glasnost vrijheid te verkrijgen. Gorbatsjov liet de leiders
van de Oost-Europese landen weten dat het leger niet meer zou helpen als de zaak uit de hand liep.
Polen was het eerste land, onder regie van Solidariteit, waar de eerste vrije verkiezingen werden
gehouden in 1989. De roep om vrijheid was niet meer tegen te houden. Op 9 november 1989 werd
een opening gemaakt in de Berlijnse Muur. Al in 1990 werden de twee Duitslanden verenigd. Na de
val van het communisme streefden de landen in Oost-Europa naar aansluiting bij de NAVO en de
EU. In 1999 werden Polen, Hongarije en Tsjechië officieel toegelaten tot de NAVO. In 2005 werden
deze landen samen met Slowakije, Slovenië, Estland. Letland en Litouwen lid van de EU.
10.4 In de jaren zestig van de twintigste eeuw waren de VS verstrikt in een oorlog in Vietnam.
Hierdoor werd voor het eerst getornd aan het vertrouwde beeld van Goed (het Westen) en Kwaad
(het Oosten). Studenten demonstreerden tegen deze oorlog en wilden meer inspraak. Jongeren
ontwikkelden een alternatieve leefstijl met softdrugs en vrije seks. Ouderen wreven zich de ogen
uit: was dat nu de dank van de jeugd voor de welvaart en vrijheid waarvoor zij hadden
kromgelegen. Welvaart en sociale zekerheid staan in de meeste westerse landen op een hoog peil.
De welvaartsgroei had echter ook schaduwzijden, zoals aantasting van de natuur en een dreigende
energieschaarste. Bovendien leken de grenzen van de sociale zekerheid in zicht. Consumptiedwang
en het 'opkomen voor jezelf' bepalen echter nog steeds het gedrag van velen. Veel mensen zochten
na de Tweede Wereldoorlog hun toekomst elders en emigreerden naar de VS, Canada of Australië.
Maar vrij snel na de Tweede Wereldoorlog bereikte de welvaart in Nederland en elders een peil
waarvan men niet had kunnen dromen.
Voor die welvaartsgroei zijn enkele verklaringen te geven:
De West-Europeanen werkten hard, waren goed gemotiveerd én uitstekend geschoold.
De Europese landen beschikten over een behoorlijke infrastructuur.
De Marshallhulp was een welkome financiële injectie en was psychologisch een stimulans.
In 1944 was er bovendien een systeem van vaste wisselkoersen afgesproken, zodat internationaal
betalingsverkeer soepeler verliep dan voor de oorlog (akkoord van Bretton Woods).
Onder de leiding van PvdA-premier Willem Drees (1948-1958) werd de basis gelegd voor de
welvaart. De belangrijkste politieke partijen werkten eendrachtig samen. Soberheid en
spaarzaamheid waren troef. Bedrijven hielden de lonen bewust laag, omdat de regering dat
voorschreef. Daardoor konden bedrijven weer winst maken. Nederlandse producten waren zo
goedkoop en de export steeg dan ook met sprongen en de industrialisatie zette onverminderd door.
Dat ging gelijk op met een toenemende urbanisatie, verstedelijking, waardoor de sociale controle
steeds minder werd. Vanaf het kabinet Drees werd gezorgd voor een vrijwel compleet pakket van
sociale voorzieningen zoals WW, AOW en WAO. Ook het recht op Bijstand werd bij wet geregeld.
de verzorgingsstaat leek een feit. Daarbij kwam nog dat in 1959 een gasbel bij Slochteren werd
ontdekt waardoor ons land aardgas kon gaan verkopen aan het buitenland, dat vele miljarden zou
gaan opbrengen. Na 1960 wilden de arbeiders de geleide loonpolitiek niet meer aanvaarden. Door
middel van stakingen ging de regering overstag. De lonen werden vrijgegeven. het gevolg was dat
een reeks van jaren de lonen met zo'n 10% stegen. Hierdoor werden de Nederlandse producten
duurder maar de binnenlandse koopkracht steeg daardoor ook waardoor Nederlanders zich veel
producten konden aanschaffen zoals wasmachines, tv's auto's. In de jaren zestig en zeventig van de
twintigste eeuw veranderde de leefstijl in Nederland ingrijpend. Twee processen traden gelijktijdig
op: secularisering (ontkerkelijking) en individualisering (elke burger wenste voor zichzelf uit te
maken hoe hij zijn leven inrichtte). Vooral door middel van de popmuziek vond de vrijheidsdrang
van jongeren een weg. In Nederland maakten Amsterdams provo's er een sport van om
gezagsdragers te provoceren. Dat bleek o.a. bij het huwelijk van Beatrix. Ook radicale feministes
kwamen op voor gelijke rechten voor mannen en vrouwen. Bekend werd de actiegroep Dolle Mina
met de leus "Baas in eigen buik' waarmee men het recht op abortus bepleitte. De protestbewegingen
hebben in Europa voor blijvende veranderingen gezorgd. Nieuwe politieke bewegingen en nieuwe
trends in mode, muziek en leefstijl kregen meer kans. Medezeggenschap werd in praktijk gebracht,
zodat de burgers over zaken konden meepraten die hun direct aangingen. Dat proces werd
bevorderd door nieuwe communicatiemiddelen. denk daarbij aan computers, internetgebruik, e-mail
en mobiele telefoons.
10.5 De jaren negentig van de twintigste eeuw waren optimistisch. De Koude Oorlog was voorbij,
de Berlijnse Muur was verdwenen, de rassenscheiding in Zuid-Afrika afgeschaft. De
wereldeconomie trok aan o.a. door de nieuwe informatietechnologie. Het eerste decennium van de
een en twintigste eeuw lijkt een ieder pessimistisch gestemd. Op 11 september 2001 werd New York
en Washington getroffen door terroristische aanslagen. Later volgden steden als Madrid, Londen en
Casablanca. Aanslagen die vaak gepleegd waren door moslimterroristen. Hoe hardnekkig zijn
racistische, religieuze of etnische vooroordelen? Hoe stroef loopt de inburgering van allochtonen in
westerse landen? Het ideaal van een multi-culturele samenleving lijkt in Nederland onder druk te
staan. denk aan witte/ zwarte scholen, hoofddoekjes, cartoons, eerwraak enz. Welke problemen
ontstonden een ontspannen multiculturele samenleving in de weg? De Verenigde Staten waren al
lang voor 1900 een voorbeeld van een multiculturele en pluriforme samenleving. Toch werden de
Afro-Amerikanen ook na de afschaffing van de slavernij in 1863, nog op allerlei manieren
gediscrimineerd. In de loop van de twintigste eeuw namen zie die positie niet meer voor lief. Dat
kwam door drie factoren:
Het land voerde twee maal een wereldoorlog en kwam daarbij op voor democratie.
De VS verzetten zich elders in de wereld tegen discriminatie. De dekolonisatie in Afrika maakte
de Afro-Amerikaanse minderheid in de VS ervan bewust dat er iets schortte aan haar rechten.
De prominente rol van de televisie zorgde er vervolgens voor dat de publieke aandacht zich
steeds meer richtte op de achterstelling van de Afro-Amerikanen. Toen het Hooggerechtshof in
1954 bepaalde dat rassenscheiding op openbare scholen ongrondwettig was kwam een en ander in
een stroomversnelling. Rond 1960 kwam een beweging voor burgerrechten op gang. Onder leiding
van Martin Luther King vonden vreedzame demonstratie plaats die uiteindelijke leiden tot de Mars
op Washington waar hij zijn historische speech hield 'I have a dream'. Een grote overwinning voor
King was de Civil Rights Act van 1964. Deze wet verbood discriminatie op grond van huidskleur in
alle openbare gelegenheden. King werd echter in 1968 vermoord door een blanke racist. Het stelsel
van Apartheid in Zuid-Afrika leidde in de hele wereld tot afkeurende reacties. Kleurlingen moesten
in zogenaamde 'thuislanden' gaan wonen en konden alleen met een speciaal pasje zich vrij bewegen.
Ze hadden ook geen kiesrecht. Verzet tegen de apartheidswetten werden bloedig neergeslagen. Het
in 1912 opgerichte African Natianal Congress (ANC) werd verboden en hun leider , Nelson
Mandela, ging in 1962 voor tientallen jaren achter de tralies op Robbeneiland. In de loop der jaren
werd het verzet steeds sterker. In 1985 moest de regering vanwege het vele geweld de noodtoestand
uitroepen. Internationaal gold een handels- en sportboycot tegen Zuid-Afrika. In 1990 besloot de
regering om het roer om te gooien. Het ANC werd gelegaliseerd, Mandela kwam vrij en er kwam
een nieuwe grondwet. Verkiezingen vonden plaats op basis van one man, one vote. Het ANC won
glansrijk en Mandela werd president van het nieuwe Zuid-Afrika. Veel inwoners keken verbaasd
naar de rassenproblemen in de VS en dachten dat het in Europa niet kon voorkomen. Niets was
minder waar. In Nederland waren in de jaren vijftig Molukkers en Indische Nederlanders
aangekomen en rond 1975 tweehonderdduizend Surinamers. Daarbij voegden zich nog
gastarbeiders uit Italië, Marokko, Turkije en nu Polen en Roemenen. Ook vonden en vinden veel
mensen in Nederland een nieuw bestaan omdat ze moesten vluchten uit hun eigen moederland.
Daardoor is een multiculturele samenleving ontstaan. Het aantal moslims heeft in Nederland
inmiddels bijna de miljoen bereikt. Iedere groep zoekt ernaar om uiting te geven aan de eigen
identiteit binnen de Nederlandse samenleving. Dat leidt soms tot spanningen en botsing van
culturen waardoor een beroep wordt gedaan op wederzijdse verdraagzaamheid binnen de
Nederlandse democratie.