Rusland papiergeld in WW

't Watermerk ©®
Januari 2009
Russische papiergeld in WW-I (1914 – 1917)
Door John Laureijsen
Inleiding
Op 1 augustus 1914 vielen Russische troepen Oost Pruisen binnen en was de eerste
wereldoorlog niet meer tegen te houden. De tsaren hadden de kosten van het voeren van
een oorlog op dergelijke schaal dusdanig onderschat dat na enkele maanden de bodem van
de schatkist in zicht kwam.
Van 1912 tot 1917 was I. Schipow directeur van de staatsbank. Schipow gaf de bevolking
opdracht alle munten uit het betalingsverkeer in te leveren tegen papiergeld. Door de
massale uitgave van papiergeld, onder ander voor de oorlogskosten, was de inflatie enorm.
Alle bankbiljetten uit deze periode dragen daarom zijn handtekening.
Rusland Pick 1
1 Ruble 1898 (1915)
2 letters + serienummer
Het biljet van 1 roebel is gedurende bijna 20 jaren uitgegeven met hetzelfde jaartal op het
biljet: 1898. In totaal zijn er vijf verschillende series uitgegeven:
1. tot 1903 met handtekening van Pleske
2. tot 1909 met handtekening van Timashev
3. tot 1912 met handtekening van Konshin
4. tot 1917 met handtekening van Shipov
5. tot zelfs na de revolutie van 1917 met alleen cijfers in het serienummer.
Staatskrediet biljetten van 1915 tot 1917
Begin 20e eeuw kregen de bankbiljetten een meer klassieke uitstraling. Kenmerkend aan de
biljetten van deze periode waren afbeeldingen van gebouwen en portretten. In het midden
van de 19e eeuw werden daar monogrammen aan toegevoegd.
Rusland Pick 8
50 roebel 1899 (1912-1917)
Tsaar Nicolaas I
John Laureijsen
't Watermerk ©®
Rusland Pick 9
3 roebel 1905 (1912-1917)
Gekroonde adelaar
Blz. 1
't Watermerk ©®
Januari 2009
Bekende schilders als Reichel, Zauerveir en Lundin werden gevraagd de biljetten mee te
ontwerpen. In deze periode ontstonden enige van de mooiste bankbiljetten uit de
geschiedenis van het papiergeld. Alle Russische bankbiljetten werden gedrukt in Rusland.
Rusland Pick 10
5 Ruble 1909 (1912-1917)
Gekroonde adelaar
Rusland Pick 11
10 Ruble 1909 (1912-1917)
Gekroonde adelaar
Rusland Pick 12
25 Ruble 1909 (1912-1917)
Tsaar Alexander III
Rusland Pick 13
3 Ruble 1910 (1912-1917)
Tsarina Catharina II
Rusland Pick 14
500 Ruble 1912 (1912-1917)
Tsaar Peter de Grote
Rusland Pick 15
1 Ruble (als Pick 1) (1915)
Serie HA-1 tot HA-127
John Laureijsen
't Watermerk ©®
Blz. 2
't Watermerk ©®
Januari 2009
Het postzegelgeld van 1915
De voortdurende eerste wereldoorlog bracht niet alleen inflatie maar ook gigantische
tekorten aan metaal. Daarom werden er postzegels als kleingeldbiljetten uitgebracht met
waarden die varieerden van 1 tot 50 kopeken.
Het verschil tussen de echte postzegels en de zegels die gebruikt werden als klein
papiergeld waren het blekere papier en een bedrukte rugzijde. Op deze keerzijde stond de
tsarenadelaar met dubbele kop en een tekst.
Rusland Pick 16
1 Kopeke Geen datum (1915)
Gekroonde adelaar
Rusland Pick 17
1 Kopeke Geen datum (1915)
Als P16 met 1
Rusland Pick 18
2 Kopeke Geen datum (1915)
Gekroonde adelaar
Rusland Pick 19
2 Kopeke Geen datum (1915)
Als P18 met 2
Rusland Pick 20
3 Kopeke Geen datum (1915)
Gekroonde adelaar
Rusland Pick 21
10 Kopeke Geen datum (1915)
Gekroonde adelaar
Rusland Pick 22
15 Kopeke Geen datum (1915)
Gekroonde adelaar
Rusland Pick 23
20 Kopeke Geen datum (1915)
Gekroonde adelaar
John Laureijsen
't Watermerk ©®
Blz. 3
't Watermerk ©®
Januari 2009
De kleingeld biljetten van 1915
Ook het postzegelgeld was niet voldoende om het tekort aan munten in het betalingsverkeer
te verminderen. Daarom werd in de loop van 1915 een complete serie kleingeld biljetten
ontworpen. Niet alle biljetten (P28, P29, P30) zijn ook daadwerkelijk in omloop gebracht.
Rusland Pick 24
1 Kopeke
Geen datum (1915)
Gekroonde adelaar
Rusland Pick 25
2 Kopeken
Geen datum (1915)
Gekroonde adelaar
Rusland Pick 27
5 Kopeken
Geen datum (1915)
Gekroonde adelaar
Rusland Pick 26
3 Kopeken
Geen datum (1915)
Gekroonde adelaar
Rusland Pick 31
50 Zilver Kopeken
Geen datum (1915)
Gekroonde adelaar
Het postzegelgeld van 1917
Provisorische Regering en Sovjetmacht
Nadat tijdens de revolutie de tsaren werden afgedankt overnam een provisorische regering
van maart 1917 de macht. Omdat er nog steeds een tekort was aan metalen voor
muntengeld werd er opnieuw postzegelgeld uitgegeven. Deze zegels onderscheiden zich
van de uitgaven van 1915 doordat de tsaren adelaar niet meer op de keerzijde staat.
Rusland Pick 32
1 Kopeke
Geen datum (1917)
Waarde en tekst
John Laureijsen
't Watermerk ©®
Rusland Pick 33
2 Kopeke
Geen datum (1917)
Waarde en tekst
Rusland Pick 34
3 Kopeke
Geen datum (1917)
Waarde en tekst
Blz. 4
't Watermerk ©®
Januari 2009
Staatskrediet biljetten van 1917
De provisorische Sovjet regering gaf in 1917 opdracht de roebel bankbiljetten uit de
tsarentijd opnieuw te drukken. Op de achterkant van de lagere waarden stond nog steeds de
adelaar met de dubbele kop maar de tsarenkroon werd wel verwijderd. De waarden van 250
en 1000 roebel waren nieuw en werden gedrukt met het jaartal 1917.
Rusland Pick 15
1 Ruble 1898 (1917, als Pick 1)
Serie vanaf HA-128
Rusland Pick 35
5 Ruble 1917 (als Pick 4)
2 Cyr.tekens+Serienr.
Rusland Pick 36
250 Ruble 1917 (4.9.1917)
Bruin met ornamenten
Rusland Pick 37
1.000 Ruble 1917 (4.9.1917)
Bruin met ornamenten
Staatsschat biljetten van 1917
De provisorische Sovjet regering gaf in 1917 onder minister president Kerenski staatsschat
biljetten uit, die in de volksmond al snel “Kerenski” of “Kerenski-roebels” werden genoemd.
Basis voor deze biljetten waren van oorsprong Duitse printplaten..
Rusland Pick 38
20 Ruble Geen datum (4.9.1917)
Dubbel koppige adelaar
John Laureijsen
't Watermerk ©®
Rusland Pick 39
40 Ruble Geen datum (4.9.1917)
Dubbel koppige adelaar
Blz. 5
't Watermerk ©®
Januari 2009
Staatskrediet biljetten van 1918
Een voor 1917 voorbereide uitgave voor een compleet nieuwe serie bankbiljetten (P44 –
P47) kwam niet in omloop. Tevens was er een uitgave voor 1918 voorbereid. Hiervan
kwamen slechts onderstaande biljetten, beperkt, in omloop. De uitgaven van 1919 zijn ook
slechts beperkt in omloop gebracht. Deze waren gedrukt bij de American Bank Note
Company.
Rusland Pick 39a
25 Ruble 1918, 1919
Rusland Pick 40
100 Ruble 1918, 1919
Na 25 oktober 1917 (Juliaanse kalender) was de Russische Socialistische Federatieve
Sovjetrepubliek een feit geworden. Na de machtovername van de Bolsjewisten zou gratis
diensten voor de bevolking een van de populairste maatregelen zijn. Pas op het Russische
communistische congres van maart 1919 werd het idee van het afschaffen van geld geheel
verworpen. In de loop van 1919 is men begonnen nieuwe bankbiljetten in te voeren.
Wellicht is dat stof voor een andere keer.
Gebruikte naslagwerken:
 http://www.atsnotes.com/
 Pick – Standard catalog of World paper Money, vol II general issues 1368 - 1960
 Grabowski , Huschka & Schamberg – Ausländische Geldscheine unter deutscher
Besatzung
Afbeeldingen: Privé collectie.
John Laureijsen
't Watermerk ©®
Blz. 6