Van speciaal naar regulier onderwijs

Van speciaal naar regulier onderwijs:
een hele overstap!
Swv Plein 013
22 mei 2014
Aleid Schipper
Van terugplaatsen naar overstappen!
Beleidsrelevantie
• Meer leerlingen met speciale onderwijsbehoeften integreren in het
regulier onderwijs
• Meer tijdelijke plaatsingen in het speciaal onderwijs
• Wettelijke verplichting om in het ondersteuningsplan beleid t.a.v.
terugplaatsing en doorplaatsing op te nemen
• Financiële situatie van het swv (negatieve verevening)
WEC
In het laatste schooljaar waarop de toelaatbaarheidsverklaring
betrekking heeft, draagt het bevoegd gezag van de school er
zorg voor dat terugplaatsing of overplaatsing van de leerling
naar het basisonderwijs of voortgezet onderwijs plaatsvindt,
tenzij het bevoegd gezag van oordeel is dat voortgezet verblijf
van de leerling in het SO of VSO noodzakelijk is en het
samenwerkingsverband een nieuwe toelaatbaarheidsverklaring
heeft verstrekt.
Onderzoeksvragen
• Huidige praktijk : overstappen cluster 4 leerlingen (so en vso)
• Wanneer is het succesvol?
• Wat draagt bij aan de succesvolle terugplaatsing (overstap)?
Onderzoeksmethoden
• Expertmeeting VO/VSO en PO/SO
• Expert gesprekken
• Literatuurstudie
• Vragenlijst
• Casestudie
Wat is bepalend voor een succesvolle
overstap?
bio-ecologisch model van
Bronfenbrenner
(Succes)Factoren
• Kind / leerling
• Ouders / gezin
• Speciale school
• Reguliere school
• Samenwerkingsverband
- Relatie ouders - school
- Relatie school - school (overdracht)
- Relatie leerling - school
Geen enkele factor is doorslaggevend
• Samenhang
• Interactie
• Stapeling
Wanneer is een overstap succesvol?
• Schoolsucces (diploma halen, regulier vervolgonderwijs)
• Welbevinden leerling
• Sociale acceptatie in de groep / klas
• Positieve sociaal-emotionele ontwikkeling
• Perspectief voor de leerling
handreiking
Handreiking 6 fasen
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Oriëntatie op overstappen: de leerling vol in beeld
Onderwijsbehoeften leerling en het vinden van de juiste school
De voorbereiding op de overstap
De start in het regulier
De voortgang in het regulier
Ten slotte, of ook wel in het beginne (Samenwerkingsverband)
Fase 1: oriëntatie op overstappen
Succesfactoren speciale school
• Visie van de school/management
• Goed zicht op ontwikkelingsperspectief leerling
• Iedereen wordt betrokken om leerling in beeld te krijgen
• Weten wat reguliere school vraagt van leerling
• Bekendheid met scholen binnen samenwerkingsverband
Beleid van de (v)so scholen
• Vaste ondersteuningsstructuur: leerlingen worden in CvB
/multidisciplinair overleg besproken
• de sociaal emotionele ontwikkeling, leerontwikkeling en het leergedrag.
• Schakelen : doelen/aandachtspunten gericht op regulier onderwijs
Succesfactor leerling
• Motivatie
• Acceptatie beperking / hulp durven vragen
• Aanspreekbaar op gedrag
• (Cognitieve) overcapaciteit
Succesfactor ouders / gezin
• Betrokken ouders, ondersteunend aan het kind
• Staan achter de keuze
• Broers/zussen zijn betekenisvol
• Externe ondersteuning voor het gezin
Fase 2: onderwijsbehoefte leerling en vinden
van de juiste school
• Tijdige afwegen van overstap (ongeveer half jaar)
• Iedereen wordt betrokken / iedereen staat erachter
• Leerling is voorbereid
• Ambulant begeleider is betrokken
• Zoeken naar een school: gezamenlijk proces
• Ouders en leerlingen: reëel beeld van de reguliere school
Fase 3: (voorbereiding op) de overstap
• Wat heeft de leerling nog nodig om over te stappen?
• Praktische handelingsadviezen meegeven
• Leerling en ouders zelf aan het woord
• Warme overdacht
• Doorgaande leerlijnen in kaart gebracht / knelpunten opgelost
Fase 4: start op regulier onderwijs
• Visie: inclusief denken
• Open houding naar leerling en ouders
• Leerling is echt in beeld!
• Team staat achter de overstap / lerend team
• Eerste dagen heel goed voorbereid
• Werken met praktische handelingsadviezen
Succesfactor relatie leerling - school
• Klik met de leraar / begeleider (pedagogiek gaat aan didactiek vooraf)
• De leraar wil zich verdiepen in de leerling
• Leerling mag meedenken, meebeslissen
• Leraar helpt leerling om zich vaardigheden
eigen te maken die van belang zijn bij overstap
Succesfactor relatie ouders - school
• Ouders worden serieus genomen
• Goed en frequent contact
• Vast contactpersoon
Fase 5: de voortgang op het regulier
onderwijs
• Collegiale consultatie / cultuur
• Leraar en team: reflectie op eigen handelen
• Ondersteuningsstructuur voor leraren & leerlingen
• Aandacht voor dynamiek in groep / klas
• Differentiatie in de groep / klas
• Facilitering vanuit het management
Fase 6: het samenwerkingsverband (in den
beginne….)
• Visie op overstappen (schakelonderwijs)
• Stimuleren en faciliteren van overstappen
• Volgen van overstappers: leren en evalueren
Opbrengsten van de overstap
• Leerling voelt zich minder speciaal
• Leerling trekt zich op aan andere leerlingen (sociale en emotionele
ontwikkeling)
• Meer zelfvertrouwen
• Vrienden dicht bij huis
• Leerlingen laten ook thuis een positieve ontwikkeling laten zien,
waardoor ouders meer vertrouwen in hun kind krijgen en hun
kind meer los durven te laten
Relevant recent onderzoek:
Inspectie van het Onderwijs (2013)
• Kritische capaciteit
(groepssamenstelling)
• Kijken naar meer dan schoolfactoren
en kindkenmerken
• Ook ondersteuning voor kinderen
zonder indicatie
• Deskundigheid: gemis dat leraren niet
bij elkaar in de klas kijken
• Flexibele onderwijspraktijk
(aanpassingen)
• Warme overgang po – vo
• Leerlingen voelen zich veilig, leraren
voelen zich betrokken
Aanbevelingen
Inspectie van het Onderwijs (2013)
• Ondersteuningsbehoefte leerling in beeld
• Matching van ondersteuningsbehoefte en school
• Extra aandacht voor de overdracht
• Ouders betrekken
Uitdagingen voor scholen en SWV
Hoe kunnen we ervoor zorgen dat overstappen succesvol verloopt?
Hoe zorgen we ervoor dat we van elke overstap leren?
Hoe bouwen we gezamenlijke expertise op?
Kennen de scholen (bao, sbo en so) elkaar voldoende?
Voor meer informatie
kijk op:
www.speciaalgewoon.nl